Rola etyki narracyjnej w kształceniu pielęgniarek

Patrycja Zurzycka; Katarzyna Czyżowicz; Grażyna Puto

Tytuły

Abstrakt

Narracja i realizowana w oparciu o nią opieka narracyjna umożliwia włączenie do codziennej praktyki klinicznej perspektywy humanistycznej odwołującej się do opowieści (narracji) pacjentów i ich bliskich, a także personelu medycznego. Połączenie wiedzy pochodzącej z narracji oraz kontekstu klinicznego i uwarunkowań realizowanej opieki pozwala na skupienie się na jednostkowych potrzebach i wyjątkowości każdego człowieka. Narracja może być także postrzegana jako jedna z form etyki. U podstaw etyki narracyjnej leży założenie, że narracja jest istotnym elementem wpływającym na podejmowane w sytuacjach klinicznych decyzje, również te związane z rozwiazywaniem dylematów etycznych. Etyka narracyjna pomaga docenić wpływ historii (opowieści) na jaźń oraz zrozumieć bogactwo i złożoność indywidualnego życia, a tym samym może stanowić podstawę dla rozumowania etycznego. Ze względu na specyfikę roli zawodowej pielęgniarki etyka narracyjna może stanowić istotną wartość wykorzystywaną w nauczaniu etyki zawodu. Celem pracy jest przedstawienie wybranych zagadnień związanych z etyką narracyjną w kształceniu pielęgniarek.

ABSTRACT

The role of narrative ethics in nursing education

Narrative and narrative care enables the integration of a humanistic perspective into everyday clinical practice, referring to the stories (narratives) of patients and their relatives, as well as medical personnel. The combination of knowledge derived from narrative and the clinical context and determinants of the care provided allows to focus on the individual needs and uniqueness of each person. Narrative can also be perceived as a form of ethics. At the core of narrative ethics is the assumption that narrative is an essential element that influences decisions made in clinical situations, including those related to resolving ethical dilemmas. Narrative ethics helps to appreciate the impact of stories (storytelling) on the self and to understand the richness and complexity of individual lives, and thus can provide a basis for ethical reasoning. Given the specificity of the professional nurse’s role, narrative ethics can be an important value used in teaching professional ethics. The aim of this paper is to present selected issues related to narrative ethics in the professional education of nurses.

Wkład Autorów / Authors’ contributions: Patrycja Zurzycka 50%, Katarzyna Czyżowicz 30%, Grażyna Puto 20%

Narrative and narrative care enables the integration of a humanistic perspective into everyday clinical practice, referring to the stories (narratives) of patients and their relatives, as well as medical personnel. The combination of knowledge derived from narrative and the clinical context and determinants of the care provided allows to focus on the individual needs and uniqueness of each person. Narrative can also be perceived as a form of ethics. At the core of narrative ethics is the assumption that narrative is an essential element that influences decisions made in clinical situations, including those related to resolving ethical dilemmas. Narrative ethics helps to appreciate the impact of stories (storytelling) on the self and to understand the richness and complexity of individual lives, and thus can provide a basis for ethical reasoning. Given the specificity of the professional nurse’s role, narrative ethics can be an important value used in teaching professional ethics. The aim of this paper is to present selected issues related to narrative ethics in the professional education of nurses.

Authors’ contributions: Patrycja Zurzycka 50%, Katarzyna Czyżowicz 30%, Grażyna Puto 20%

Słowa kluczowe

etyka narracyjna, narracja, etyka pielęgniarska, kształcenie pielęgniarek; narrative ethics, narration, nursing ethics, professional education of nurses

narrative ethics, narration, nursing ethics, professional education of nurses

Bibliografia

Baldwin C. (2015). Narrative ethics for narrative care. Journal of Aging Studies, 34, 183–189.

Brody H., Clark M. (2014). Narrative ethics: A narrative. The Hastings Center Report, 44(1) Suppl., 7–11. Charon R. (2001). Narrative medicine: Form, function, and ethics. Annals of Internal Medicine, 134(1), 83–87.

Charon R. (2014). Narrative reciprocity. The Hastings Center Report, 44(1) Suppl., 21–24.

Charon R. (2020). Wprowadzenie. W: R. Charon, S. DasGupta, N. Hermann, C. Irvine, E. Marcus, E. Colon, D. Spencer, M. Spiegel, Medycyna narracyjna. Teoria i praktyka, red. M. Potoniec, H. Syzdek, Kraków: Medycyna Praktyczna, 9–23. Chu S.-Y., Wen C.-C., Lin C.-W. (2020). A qualitative study of clinical narrative competence of medical personnel. BMC Medical Education, 20(1), 415. Chyrowicz B. (2014). Metodologia bioetyki. Diametros, 42, 1–28.

Daryazadeh S. (2019). Application of narrative in medical ethics. Journal of Medical Ethics and History of Medicine, 12, 13.

Dobrowolska B. (2013). Etyka w pielęgniarstwie. W: J. Różyńska, W. Chańska (red.). Bioetyka. Warszawa: Wolters Kluwer, 499–512.

Dyrektywa Unii Europejskiej (2005). Dyrektywa 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września 2005 r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych. Dz. Urz. UE L 255 z 30.09.2005, s. 22, z późn. zm., https://eur-lex. europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=-CELEX:02005L0036-20140117&from=GA (dostęp: 22.01.2022).

Feo R., Kitson A., Conroy T. (2018). How fundamental aspects of nursing care are defined in the literature: A scoping review. Journal of Clinical Nursing, 27(11–12), 2189–2229.

Fioretti C., Mazzocco K., Riva S., Oliveri S., Masiero M., Pravettoni G. (2016). Research studies on patients’ illness experience using the Narrative Medicine approach: A systematic review. British urnal: BMJ Open, 6(7), e011220.

Gaille M. (2012). Des mots et des maux: Que peut-on espérer des récits de vie dans la relation de soin à travers les âges? The contribution of narrative ethics to healthcare. Medicine Science, 28(2), 213–214.

Hurwitz B., Charon R. (2013). A narrative future for health care. Lancet, 381(9881), 1886–1887.

Irvine C., Charon R. (2020). I zachowaj nas od pewności. Trening etyki narracyjnej. W: R. Charon, S. DasGupta, N. Hermann, C. Irvine, E. Marcus, E. Colon, D. Spencer, M. Spiegel, Medycyna narracyjna. Teoria i praktyka, red. M. Potoniec, H. Syzdek, Kraków: Medycyna Praktyczna, 147–174.

Jones A. (1999). Narrative in medical ethics. British Medical Journal, 318(7178), 253–256.

Lagay F. (2014). The ethical force of stories: Narrative ethics and beyond. The Virtual Mentor, 16(8), 622–625.

Lossignol D. (2014). Narrative ethics in the field of oncology. Current Opinion in Oncology, 26(4), 385–388.

McCarthy J. (2003). Principlism or narrative ethics: Must we choose between them? Medical Humanities, 29(2), 65–71.

Meininger H. (2005). Narrative ethics in nursing for persons with intellectual disabilities. Nursing Philosophy, 6(2), 106–118.

Mudd A., Feo R., Conroy T., Kitson A. (2020). Where and how does fundamental care fit within seminal nursing theories: A narrative review and synthesis of key nursing concepts. Journal of Clinical Nursing, 29(19–20), 3652–3666.

Obwieszczenie Ministra Edukacji i Nauki (2021). Obwieszczenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 6 kwietnia 2021 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu lekarza, lekarza dentysty, farmaceuty, pielęgniarki, położnej, diagnosty laboratoryjnego, fizjoterapeuty i ratownika medycznego. Dz.U. 2021 poz. 755, http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20210000755/O/D20210755.pdf (dostęp: 19.01.2022).

Paulsen J. (2011). A narrative ethics of care. Health Care Analysis: An International Journal of Health Philosophy and Policy, 19(1), 28–40.

Ragan S., Kanter E. (2017). Learning the Patient’s Story. Seminars in Oncology Nursing, 33(5), 467–474. Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego (2019). Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 26 lipca 2019 r. w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu lekarza, lekarza dentysty, farmaceuty, pielęgniarki, położnej, diagnosty laboratoryjnego, fizjoterapeuty i ratownika medycznego. Dz.U. 2019 poz. 1573, https://isap.sejm.gov. pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20190001573/O/ D20191573.pdf (dostęp: 18.12.2021).

Różyńska J., Łuków P. (2013). Narodziny i natura bioetyki. W: J. Różyńska, W. Chańska(red.). Bioetyka. Wolters Kluwer, Warszawa, 15–31.

Saulnier K. (2020). Telling, hearing, and believing: A critical analysis of narrative bioethics. Journal of Bioethical Inquiry, 17(2), 297–308.

Ustawa o zawodach pielęgniarki i położnej (2011). Ustawa z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej. Dz.U. 2011 nr 174 poz. 1039, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20111741039/U/D20111039Lj.pdf (dostęp: 28.01.2022).

Weizenbluth J., Sokolowski M., Gordon M. (2008). The power of stories: Narrative ethics in long-term care. Annals of Long Term Care, 16(9), https:// www.hmpgloballearningnetwork.com/site/altc/ content/the-power-stories-narrative-ethics-long-term-care (dostęp: 21.01.2021).

Yang N., Xiao H., Cao Y., Li S., Yan H., Wang Y. (2018). Does narrative medicine education improve nursing students’ empathic abilities and academic achievement? A randomised controlled trial. Journal of International Medical Research, 46(8), 3306–3317.