W służbie społecznej – losy Polaków z Wolnego Miasta Gdańska na przykładzie dr. Władysława Pniewskiego, dr. Franciszka Kręckiego i dr. Bernarda Filarskiego
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEData publikacji: 2023
Rocznik Gdański, 2023, LXXXIII (83), s. 62 - 81
https://doi.org/10.26881/rgtn.2023.04Autorzy
W służbie społecznej – losy Polaków z Wolnego Miasta Gdańska na przykładzie dr. Władysława Pniewskiego, dr. Franciszka Kręckiego i dr. Bernarda Filarskiego
Przed 1939 r. Gdańsk zamieszkiwała stosunkowo niewielka, ale prężnie działająca społeczność polska. Zorganizowana w licznych stowarzyszeniach kulturalnych, oświatowych i społecznych, tworzyła spójną grupę, często spokrewnionych ze sobą osób. Pochodzili oni z różnych miast zarówno Pomorza Gdańskiego, jak i z głębi Polski, skierowani do Gdańska z zadaniem wspierania ruchu polskiego, część zaś wywodziła się z mieszkańców Kaszub, od wieków walczących o polskość Pomorza Gdańskiego. Takimi byli dr Franciszek Kręcki, dr Bernard Filarski i dr Władysław Pniewski. Każda z tych trzech osób pochodziła z różnych miejscowości, jednak los swój związali z Gdańskiem. Połączyła ich wspólna praca społeczna i patriotyczna, która była ciągłością działalności każdego z nich jeszcze z czasów zaboru pruskiego, a także przyjaźń oraz idee głoszone przez ruch młodokaszubski. W życiu każdego z nich ogromną rolę odgrywała praca dla młodzieży polskiej. Walczyli o utworzenie szkół z językiem polskim, opiekowali się organizacjami młodzieżowymi. Aresztowani za swoją działalność na początku wojny jesienią 1939 r., zostali rozstrzelani w 1940 r. w lesie w pobliżu obozu Stutthof.
Borzyszkowski J., Obracht‑Prondzyński C., Młodokaszubi. Szkice biograficzne, Gdańsk 2012.
Danielewicz G., W kręgu Polonii Gdańskiej, Gdańsk 1996.
Grot E.M., Doktor Franciszek Leon Kręcki (1883–1940), działacz młodokaszubski i obrońca praw Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku stracony w obozie Stutthof w 1940 roku, „Rocznik Gdański” 2018, t. 57–58.
Grot E.M., Doktor Franciszek Leon Kręcki, Gdańsk 2018.
Helsztyński S., Przybyszewski, Warszawa 1973.
Jedliński W., Dzieje oświaty i kultury w Wolnym Mieście Gdańsku i na Powiślu 1920–1939, Malbork 1998.
Kankowska‑Filipiak K., Z życia Kaszubów w Gdańsku i na Pomorzu w okresie międzywojennym (1920–1939), „Rocznik Gdański” 2018, t. 57–58.
Majkowski A., O przyszłość ruchu młodokaszubskiego, „Gryf ” 1912, R. 4, nr 3.
Majkowski A., Ruch młodokaszubski, „Gryf ” 1909, R. 1, nr 7.
Michniuk J., Kowalski M., Rodzima kultura i język serbołużycki w działalności pedagogicznej Annemarie Paulik – świadomej Serbołużyczanki ze wsi Rohne, „Biografistyka Pedagogiczna” 2022, R. 7, nr 1.
Mikos S., Działalność Komisariatu Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku 1920–1939, Warszawa 1971.
Morze polskie i Pomorze w pieśni, zebrał, ułożył oraz słowem wstępnem i objaśnieniami zaopatrzył W. Pniewski, Gdańsk 1931.
Pelczar M., Dr Franciszek Kręcki, „Dziennik Bałtycki” 20.04.1946, nr 110 (327).
Pniewski W., Pomorze i Bałtyk w polskiej literaturze pięknej. Przegląd bibliograficzny, „Rocznik Gdański” 1928–1929, t. 2–3.
Pniewski W., Przegląd literatury kaszubskiej, „Rocznik Gdański” 1928–1929, t. 2–3.
Pniewski W., Co mówią o Kaszubach niemieccy powieściopisarze i poeci, „Gryf ” styczeń–marzec 1933, R. 9, nr 2.
Polak H., Szkolnictwo i oświata polska w Wolnym Mieście Gdańsku 1920–1939, Gdańsk 1978.
Romanow A., Polacy w Gdańsku w latach 1815–1939, Tożsamość miejsca i ludzi. Gdańszczanie i ich miasto w perspektywie historyczno‑socjologicznej, red. M. Dymnicka, Z. Opacki, Warszawa 2003.
Rzymek A., Biografia rekonstrukcyjna Władysława Pniewskiego z orientacją na resilience, „Rocznik Gdański” 2018, t. 57–58.
Sziling J., Męczeństwo – służba – walka. Duchowieństwo diecezji chełmińskiej w latach drugiej wojny światowej (1939–1945), Toruń 2019.
Sprawa traktowania ludności byłych polskich obszarów z rasowo‑politycznego punktu widzenia, „Biuletyn Głownej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce” 1948, t. 4.
Stępniak H., Ludność polska w Wolnym Mieście Gdańsku (1920–1939), Gdańsk 1991.
Śliziński J., Ze stosunków literackich czesko‑kaszubskich, „Rocznik Gdański” 1956/1957, t. 15–16.
Uhma S., Jeszcze raz o zbrodniach niemieckich na polskich jeńcach wojennych z kampanii 1939 r., „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1961, nr 2 (19).
Wodzicki R., Wspomnienia. Gdańsk–Warszawa–Berlin 1928–1939, Warszawa 1972.
Zwarra B., Wspomnienia gdańskiego bówki, Gdańsk 1984, t. 1.a
Informacje: Rocznik Gdański, 2023, LXXXIII (83), s. 62 - 81
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Muzeum Stutthof w Sztutowie
Publikacja: 2023
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 73
Liczba pobrań: 45