Jana Szczepańskiego drzewne figury biografii, czyli o mediacji pomiędzy czasem natury a czasem kultury
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEJana Szczepańskiego drzewne figury biografii, czyli o mediacji pomiędzy czasem natury a czasem kultury
Data publikacji: 01.03.2017
Przegląd Kulturoznawczy, 2016, Numer 4 (30), s. 404 - 419
https://doi.org/10.4467/20843860PK.16.032.6493Autorzy
Jana Szczepańskiego drzewne figury biografii, czyli o mediacji pomiędzy czasem natury a czasem kultury
The woody figures of Jan Szczepański’s biography, that is on mediation between time of nature and time of culture
This article’s purpose is to present in what ways a well-known sociologist and humanist Jan Szczepański from Ustroń shapes his biography in private notebooks and essays, including it in some key figures or metaphors. The aim of his efforts seems to situate his own life in view of the irreversible historical time as well as the cycle of vegetation – in other words, to confirm a connection with culture so as not to lose an union with nature and its creative power. A main figure making for mediation between these both spheres in Szczepański’s works is the forest tree. It’s development means an actualization of inborn potency in line with Aristotle’s conception of entelechy. A notion of the tree is associated with the metaphors of roots and land, which refers both to nature and “this land”, namely to cultural region (in Szczepański’s case: his native Cieszyn Silesia). The authoress shows, how this article’s hero – especially in his Diaries – “inscribes” himself in nature’s duration and also intentionally “settles in” the culture in which he grew. In light of his attempts to reconcile historical and cyclical time in his existence as well as to fi nd the raison d’être for it, roots appear not to be a trivial symbol of attachment the place of one’s birth, but the imperative of eff ort of putting down roots in the word, and in that way – in the world of the sense which grants that sense to human’s passing away.
Szczepański J., Dzienniki z lat 1935–1945, red. D. Kadłubiec, Galeria „Na Gojach”, Ustroń2009.
Szczepański J., Dzienniki z lat 1945–1968, red. D. Kadłubiec, Galeria „Na Gojach”, Ustroń 2013.
Szczepański J., Indywidualność a kryzys społeczny, w: idem,Rozmowy z dniem wczorajszym, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1987.
Szczepański J., Indywidualnośća twórczość,w: idem, Rozmowy z dniem wczorajszym, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1987.
Szczepański J., Korzeniami wrosłem w ziemię, Galeria „Na Gojach”, Ustroń2013.
Szczepański J., Mój wiek dwudziesty,w: idem, Najważniejsze i najtrudniejsze, Centrum Upowszechniania Nauki PAN, Warszawa 1999.
Szczepański J., Najważniejsze i najtrudniejsze,w: idem, Najważniejsze i najtrudniejsze, Centrum Upowszechniania Nauki PAN, Warszawa 1999.
Szczepański J., Niezatarte ślady,w: idem, Rozmowy z dniem wczorajszym, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1987.
Szczepański J., Wartośćżycia i sens życia,w: idem, Czas narodu, Elipsa, Kielce 1999.
Szczepański J., Wizje naszego życia, Wydawnictwo Prywatnej Wyższej Szkoły Businessu i Administracji, Warszawa 1995.
Szczepański J., Zmienność i ciągłość kultury, w: idem, Rozmowy z dniem wczorajszym, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1987.
Bibliografia przedmiotowa i varia
Arendt H., Kondycja ludzka, przeł. A. Łagodzka, wstęp M. Canovan, Wydawnictwo „Aletheia”, Warszawa 2010.
Arystoteles, Fizyka, w: idem, Fizyka; O niebie; O powstawaniu i niszczeniu; Meteorologika; O świecie; Metafizyka, przeł. K. Leśniak, Warszawa 2003, IV, 14, 223b.
Arystoteles, O duszy,w: idem, O duszy; Krótkie rozprawy psychologiczno-biologiczne; Zoologia; O częściach zwierząt, przeł. P. Siwek, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003, II, 1, 412a.
Bachelard G., Metaforyka twardości, przeł. A. Tatarkiewicz, w: idem, Wyobraźnia poetycka. Wybór pism, wyb. H. Chudak, PIW, Warszawa 1975.
Baudelaire Ch., Malarz życia nowoczesnego,w: idem, Rozmaitości estetyczne, przeł. J. Guze, Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 2000.
Bettelheim B., Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni, przeł. D. Danek, W.A.B., Warszawa 1996.
Brakoniecki K., Prowincja człowieka. Obraz Warmii i Mazur w literaturze olsztyńskiej, Wspólnota Kulturowa „Borussia”, Olsztyn 2003.
Chojnowski Z., „Mała ojczyzna” – wyznanie literackie, „Poezja Dzisiaj” 2001, nr 23/24.
Goliński J.K., „Cóżja jestem? Liśćtylko, liść, co z drzewa leci…”.O literackiej symbolice sylwicznej,w: W. Łysiak (red.), Las w kulturze polskiej, t. 6, Eco,Poznań2009.
Gutkowska B., Odczytywanie śladów. W kręgu dwudziestowiecznego autobiografizmu, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2005.
Heidegger M., Bycie i czas, przeł. B. Baran, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994.
Heidegger M., Cóżpo poecie?, przeł. K. Wolicki,w: idem, Drogi lasu, Fundacja „Aletheia”, Warszawa 1997.
Kajfosz J., Jan Szczepański jak antropolog kultury, w: D. Kadłubiec (red.), Profesorowi w hołdzie. Publikacja poświęcona setnej rocznicy urodzin profesora Jana Szczepańskiego, Akant, Cieszyn 2014.
Kierkegaard S., Powtórzenie,w: idem, Powtórzenie; Przedmowy, przeł. i oprac. B. Świderski, W.A.B., Warszawa 2000.
Kulpińska J. (red.), Jan Szczepański: humanista – uczony – państwowiec. Księga wspomnień, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2005.
Leśmian B., W słońcu,w: idem, Wybór poezji, wyb. i wstęp R. Matuszewski, PIW, Warszawa 1987.
Lubas-Bartoszyńska R., Między autobiografiąa literaturą, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1993.
Lurker M., Uniwersalnośćsymboliki drzewa,w: idem, Przesłanie symboli w mitach, kulturach, religiach, przeł. R. Wojnakowski, Znak, Kraków 1994.
MacIntyre A., Dziedzictwo cnoty. Studium z teorii moralności, przeł. A. Chmielewski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996.
Nycz R., Literatura jako trop rzeczywistości. Poetyka epifanii w nowoczesnej literaturze polskiej, Universitas, Kraków 2001.
Pilot M., Ciało Ozyrysa, w: idem, Nowy matecznik, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2012.
Spaemann R., O pojęciu natury ludzkiej,w: K. Michalski (red.), Człowiek w nauce współczesnej. Rozmowy w Castel Gandolfo, Znak, Kraków 2006.
Spotkanie. Z ks. Józefem Tischnerem rozmawia Anna Karoń-Ostrowska, Znak, Kraków 2003.
Sulima R., Małe ojczyzny,w: idem, Głosy tradycji, DiG, Warszawa 2001.
Szacki J., Świadomośćhistoryczna a wizja przyszłości,w: idem, Dylematy historiografii idei oraz inne szkice i studia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1991.
Tatarkiewicz W., Historia filozofii, t. 1: Filozofia starożytna i średniowieczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.
„To wszystko trwa i trwa…”. Z Janem Szczepańskim rozmawia Ewelina Puczek, „Śląsk” 2004, nr 6 (104).
Weil S., Myśli, przeł. A. Olędzka-Frybesowa, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1985.
Werner W., Historycznośćkultury. W poszukiwaniu myślowego fundamentu współczesnej historiografii, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań2009.
Zieniewicz A., Autoryzowanie biografii. Trauma, idiom, sekret,w: idem, Pakty i fikcje. Autobiografizm po końcu wielkich narracji (szkice), Elipsa, Warszawa 2011.
Informacje: Przegląd Kulturoznawczy, 2016, Numer 4 (30), s. 404 - 419
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Jana Szczepańskiego drzewne figury biografii, czyli o mediacji pomiędzy czasem natury a czasem kultury
The woody figures of Jan Szczepański’s biography, that is on mediation between time of nature and time of culture
Uniwersytet Śląski w Katowicach, Bankowa 12, 40-007 Katowice
Publikacja: 01.03.2017
Status artykułu: Otwarte
Licencja: Żadna
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 2063
Liczba pobrań: 1168