Ochrona środowiska naturalnego jako element składowy koncepcji "rdzenia konstytucyjności" Unii Europejskiej
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEOchrona środowiska naturalnego jako element składowy koncepcji "rdzenia konstytucyjności" Unii Europejskiej
Data publikacji: 2021
Przegląd Konstytucyjny, 2021, Numer 3 (2021), s. 59 - 90
Autorzy
Ochrona środowiska naturalnego jako element składowy koncepcji "rdzenia konstytucyjności" Unii Europejskiej
Environmental Protection as a Component of the Concept of the „Constitutional Core” of the European Union
This paper attempts to demonstrate that, in the current state of the development of European Union law and against the background of the concept of global constitutionalism (including global environmental constitutionalism and challenges related to climate change), environmental protection, understood as protecting natural heritage, counteracting the irreversible effects of industrialization, and the condition of existence of present and future generations, may be understood as a component of the "constitutional core" of the European Union.
Albi A., Bardutzky S., Revisiting the Role and Future of National Constitutions in European and Global Governance: Introduction to the Research Project, w: National Constitutions in European and Global Governance: Democracy, Rights, the Rule of Law, red. A. Albi, S. Bardutzky, Springer 2019, OA.
Azoulai L., "Integration through law" and us, "International Journal of Constitutional Law" 2016, vol. 14, issue 2.
Baldin S., Biodiversity as a common good: insights into the Natura 2000 network and traces of a nature-based approach in the European Union, w: Environmental Sustainability in the European Union: Socio-Legal Perspectives, red. S. Baldin, S. De Vido, Trieste 2020.
Biernat S., Unia Europejska jako wspólnota konstytucyjna, w: Państwo konstytucyjne. Der Verfassungsstaat, red. M. Wyrzykowski, Warszawa 2018.
von Bogdandy A., Bast J., The Constitutional Approach to EU Law - From Taming intergovernmental Relationships to Framing political Process, w: Principles of European Constitutional Law, red. A. von Bogdandy, J. Bast, Oxford 2011.
von Bogdandy A., Constitutional Principles, w: Principles of European Constitutional Law, red. A. von Bogdandy, J. Bast, Oxford 2006.
Borras S., New Transitions from Human Rights to the Environment to the Rights of Nature, "Transitional Environmental Law" 2016, vol. 5, issue 1.
Brunkhorst H., A Polity without a State ? European Constitutionalism between Evolution and Revolution, w: Developping a Constitution for Europe, red. E.O. Erikson, J.E. Fossum, A.J. Menendez, London 2004.
Brunkhorst H., State and Constitution : a reply to Scheuerman, "Constellations" 2008, vol. 15.
Bugge H.Ch., Twelve fundamental challenges in environmental law: an introduction to the concept of rule of law for nature, w: Rule of Law for Nature, red. Ch. Voigt, Cambridge 2013.
Callies Ch., van der Schyff G., Constituional Identity Introduced, w: Constitutional Identity in a Europe of Multilevel Constitutionalism, red. Ch. Callies, G. van der Schyff, Cambridge 2019.
Carducci M., Bagni S., Montini M., Mumta I., Lorubbio V., Barreca A., di Francesco Maesa C., Musaro E., Spinks L., Powlesland P., Towards an EU Charter of the Fundamental Rights of Nature. Study, Brussels 2020.
Ciechanowicz-MacLean J., Implementacja porozumienia paryskiego w sprawie Ochrony Klimatu, "Gdańskie Studia Prawnicze" 2017, t. XXXVIII.
Claes M., de Visser M., Popelier P., van de Heyning C., Introduction: On constitutional conversations, w: Constitutional Conversations in Europe, red. M. Claes, M. de Visser, P. Popelier, C. van de Heyning, Cambridge 2012.
Claes M., Negotiating Constitutional Identity or Whose Identity is It Anyway?, w: Constitutional Conversations in Europe, red. M. Claes, M. de Visser, P. Popelier, C. van de Heyning, Cambridge 2012.
Daly E., May J.R., Implementing Environmental Constitutionalism, w: Implementing Environmental Constitutionalism, red. E. Daly, J.R. May, Cam-bridge 2019.
Davies G., Does the Court of Justice own the Treaties? Interpretative pluralism as a solution to over-constitutionalism, "European Law Journal" 2018-11, vol. 24, issue 6.
de Sadeleer N., Enforcing EUCHR Principles and Fundamental Rights in Environmental Cases, "Nordic Journal of Internal Law" 2012.
De Vries S., The Protection of Fundamental Rights within Europe's Internal Market after Lisbon - An Endeavour for More Harmony, w: The Protection of Fundamental Rights in the EU after Lisbon, red. S. de Vries, U. Bernitz, S. Weatherhill, Oxford 2013.
Emmenegger S., Tschentcher A., Taking Nature's Rights Seriously: The Long Way to Biocentrism in Environmental Law, "Georgetown International Environmental Law Review" 1994, vol. 6, issue 3.
Falancia F., La Natura come soggetto di diritto, w: Il soggetto di diritto, red. F. Bilotta, F. Raimondi, Napoli 2020.
Florczak-Wątor M., w: Konstytucja RP, Tom I, red. A. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
Garlicki L., Garlicka Z.A., External Review of Constitutional Amendments? International Law as a Norm of Reference, "Israel Law Review" 2011, vol. 44.
Garlicki L., Normy konstytucyjnie relatywnie niezmienialne, w: Charakter i struktura norm konstytucyjnych, red. J. Trzciński, Warszawa 1997.
Groussot X., General Principles of Community Law, Groningen 2006. Grzeszczak R., Teorie integracji europejskiej, w: System Prawa Unii Europejskiej: Tom I, Podstawy i źródła prawa Unii Europejskiej, red. S. Biernat, Warszawa 2020.
Habermas J., The Constitutionalization of International Law and the Legitimation Problems of a Constitution for World Society, "Constellations" 2008, vol. 15, issue 4.
Halmai G., Transitional Constitutional Unamendability, "European Journal of Law Reform" 2019, vol. 21, issue 3.
von Homeyer I., The Evolution of Environmental Governance, w: Environmental Protection: European Law and Governance, red. J. Scott, Oxford 2009.
Jacobs F., The Court of Justice in the Twenty-First Century: Challenges Ahead for the Judicial System?, w: The Court of Justice and the Construction of Europe, red. A. Rosas, E. Levits, Y. Bot, Luxembourg 2013.
Jaria-Manzano J., Borras S., Introduction to the Research Handbook on Global Climate Constitutionalism, w: Research Handbook on Global Climate Constitutionalism, red. J. Jaria-Manzano, S. Borras, Cheltenham 2019.
Jarukaitis I., Svedas G., The Constitutional Experience of Lithuania in the Context of European and Global Governance Challenges, w: National Constitutions in European and Global Governance: Democracy, Rights, the Rule of Law, red. A. Albi, S. Bardutzky, The Hague 2019.
Kaleda S.L., Traktaty stanowiące podstawę Unii, w: System Prawa Unii Europejskiej : Tom I, Podstawy i źródła prawa Unii Europejskiej, red. S. Biernat, Warszawa 2020.
Keleman R.D., Schmidt S.K., The Power of the European Court of Justice, London 2013.
Kingston S., Flexibility in EU environmental law and policy: a response to complexity or fig leaf for expediency?, w: Between flexibility and disintegration: The trajectory of differentiation in EU law, red. B. De Witte, A. Ott, E. Vos, Cheltenham 2017.
Kokott J., Sobotta Ch., The Charter of Fundamental Rights of the European Union after Lisbon, EUI Working Papers, June 2020.
Kotze J., Global Environmental Constitutionalism in the Anthropocene, Oxford 2016.
Kotze L., Six Constitutional Elements for Implementating Environmental Constitutionalism in the Anthropocene, w: Implementing Environmental Constitutionalism, red. E. Daly, J.R. May, Cambridge 2019.
Kwiędacz-Palosz M., Dostęp do wymiaru sprawiedliwości w sprawach środowiskowych w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, "Europejski Przegląd Sądowy" 10/2020.
Lalik T., The Slovak Constitutional Court on Unconstitutional Constitutional Amendment (PL. US 21/2014), "European Constitutional Law Review" 2020, June, vol. 16, issue 2.
Lavranos N., Revisiting Article 307 EC: The Untouchable Core of Fundamental European Constitutional Law Values and Principles, w: Shaping the Rule of Law through Dialogue, red. F. Fontanelli, Groningen 2010.
Levrat N., Implications of supranationality and legitimacy, w: Supranational Governance at Stake, red. M. Telo, A. Weyembergh, Oxford 2020.
Machińska H., Europejska Konwencja Praw Człowieka jako instrument ochrony praw jednostki w związku z zanieczyszczeniem środowiska, "Europejski Przegląd Sądowy" 1/2014.
Marciniak B., The core of constitutionalism: Understanding constitutional unamendability, Florence 2020.
May J.R., Daly E., Global Environmental Constitutionalism, Cambridge 2015. Mollers Ch., Pouvoir Constituant - Constitution - Constitutionalisation, w: Principles of European Constitutional Law, red. A. von Bogdandy, J. Bast, Oxford 2010.
Mollers Ch., Three Branches, A Comparative Model of Separation of Powers, Oxford 2013.
O'Gorman R., The Case for Enshrining a Right to Environment within EU Law, "European Public Law" 3/2013.
Peeters M., Eliantonio M., On regulatory power, compliance and the role of the Court of Justice in EU environmental law, w: Research Handbook on EU environmental law, red. M. Peeters, M. Eliantonio, Cheltenham 2020.
Peeters M., Judicial Enforcement of Environmental Democracy: a Critical Analysis of Case Law on Access to Environmental Information in the European Union, "Chinese Journal of Environmental Law" 2020, vol. 4, issue 1.
Pernice I., Das Verhältnis europäischer zu nationalen Gerichten im europäischen Verfassungsverbund, "Walter Hallstein Institut 2005 - Paper 5/07, Berlin 2005".
Pernice I., Does Europe Need a Constitution? Achievements and Challenges after Lisbon, w: Constitutional Order of States? Essays in EU law in Honour of Alan Dashwood, red. A. Arnull, C. Barnard, M. Dougan, E. Spaventa, Oxford 2011.
Pernice I., Europaisches und nationales Verfassungsrecht, "Veroffentlichungen der Vereinigung der Deutschen Staatsrechtslehrer" 2001, vol. 60.
Pernice I., Multilevel constitutionalism and the crisis of democracy in Europe, "European Constitutional Law Review" 2015, vol. 11.
Peters A., Compensatory Constitutionalism: The Function and Potential of Fundamental International Norms and Structures, "Leiden Journal of International Law" 2006, vol. 19.
Piotrowski R., Zagadnienie granic zmian konstytucji w państwie demokratycznym, w: Ustroje, doktryny, instytucje polityczne. Księga jubileuszowa Profesora zw. dra hab. Mariana Grzybowskiego, red. J. Czajowski, Kraków 2007.
Poiares Maduro M., The importance of being called a constitution: Constitutional authority and the authority of the constitutionalism, "International Journal of Constitutional Law" 2005, vol. 3.
Rakar I., Ticar B., Sever T., Water Protection in Slovenia: Constitutional and Administrative Law Perspectives, w: Water, Governance, and Crime Issues, red. K. Eman, G. Mesko, L. Segato, M. Migliorini, Berlin 2020.
Rasmussen M., Martinssen D.S., EU constitutionalism revisited: Redressing a central assumption in European studies, "European Law Journal" 2019, vol. 25, issue 3.
Rosas A., Armati L., EU Constitutional Law, An Introduction, Oxford 2010.
Roznai Y., Unamendability and the Genetic Code of the Constitution, "European Review of Public Law" 2015, vol. 27, nr 2.
Roznai Y., Unconstitutional Constitutional Amendments - the Limits of Amendment Powers, Oxford 2016.
Roznai Y., Unconstitutional Constitutional Amendments - The Migration and Success of a Constitutional Idea, "American Journal of Comparative Law" 2013, vol. 61.
Sarmiento D., The EU's Constitutional Core, w: National Constitutional Identity and European Integration, red. A. Saiz Arnaiz, C. Alcoberro Llvina, Cam-bridge 2012.
Sarnecki P., w: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Komentarz I, red. L. Garlicki, M. Zubik, Warszawa 2016.
Schoukens H., Rights of Nature in the EU (Part I), "Journal of European Environmental and Planning Law" 2018, vol. 15.
Schoukens H., Rights of Nature in the EU (Part II), "Journal of European Environmental and Planning Law" 2019, vol. 16.
Setzer J., Byrnes R., Global trends in climate change litigation: 2020 snapshot, London 2020.
Sharpf F.W., Perpetual momentum:directed and unconstrained?, w: The Power of the European Court of Justice, red. S.K. Schmidt, R.D. Keleman, London 2013.
Sharpston E., De Baere G., The Court of Justice as a Constitutional Adjudicator, w: A Constitutional Order of States?, red. A. Arnull i in., Oxford 2011.
Shaw J., The European Union and Global Constitutionalism, w: Handbook on Global Constitutionalism, A.F. Lang Jr, A. Wiener, London 2017.
Sikora A., Constitutionalisation of environmental protection in EU Law, Zutphen 2020.
Sikora A., Dostęp do sądów unijnych w sprawach prawnośrodowiskowych : dopuszczalność skargi o stwierdzenie nieważności w świetle najnowszego orzecznictwa sądów unijnych, "Europejski Przegląd Sądowy" 11/2020.
Sikora A., European Green Deal - legal and financial challenges of the transition, "ERA Forum" 1/2021, vol. 21, nr 4.
Sikora A., Historia integracji europejskiej i rozwój prawa unijnego, w: System Prawa Unii Europejskiej, Tom I : Podstawy i źródła prawa Unii Europejskiej, red. S. Biernat, Warszawa 2020.
Sikora A., Konstytucjonalizacja ochrony środowiska w prawie Unii Europejskiej, "Europejski Przegląd Sądowy" 2/2021.
Sikora A., Zagadnienia demokratycznego charakteru Unii Europejskiej, w: System Prawa Unii Europejskiej, Tom I : Podstawy i źródła prawa Unii Europejskiej, red. S. Biernat, Warszawa 2020.
Śledzińska-Simon A., Ziółkowski M., Constitutional Identity in Poland, w: Constitutional Identity in a Europe of Multilevel Constitutionalism, red. Ch. Callies, G. van der Schyff, Cambridge 2019.
Sołtys A., Cechy i charakter prawa unijnego oraz problemy jego konstytucjonalizacji, w: System Prawa Unii Europejskiej, Tom I : Podstawy i źródła prawa Unii Europejskiej, red. S. Biernat, Warszawa 2020.
Teitel R., The Constitutional Canon: The Challenge Posed by A Transitional Constitutionalism, "Constitutional Commentary" 2000, vol. 17.
Telo M., Weyembergh A., Supranationality and sovereignty in an era of increasing complexity and fragmentation, w: Supranational Governance at Stake, red. M. Telo, A. Weyembergh, Oxford 2020.
Thym D., Attack or Retreat? Evolving Themes and Strategies of the Judicial Dialogue between the German Constitutional Court and the European Court of Justice, w: Constitutional Conversations in Europe, red. M. Claes, M. de Visser, P. Popelier, C. van de Heyning, Cambridge 2012.
Vial C., Developpements de la politique environnementale de l'Union europeenne : peu d'espoir a l'horizon?, w: L'identite du droit de l'Union europeenne. Melanges en l'honneur de Claude Blumann, red. B. Bertrand, F. Picod, S. Roland, Bruxelles 2015.
Voßkuhle A., Multilevel Cooperation of the European Constitutional Courts. Der Europäische Verfassungsgerichtsverbund, "European Constitutional Law Review" 2010, vol. 6.
Weiler J.H.H., Revisiting Van Gend en Loos: Subjectifying and Objectifying the Individual, w: 50th Anniversary of the Judgement in Van Gen den Loos, 1963-2013, Luxembourg 2013.
Weiler J.H.H., Supranational Law and the Supranational System: Legal Structure and Political Process in the European Community, Firenze 1982.
Widłak T., O konstytucjonalizacji prawa międzynarodowego - ku konstytucji społeczności międznarodowej?, "Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego", A.D. MMX, vol. VIII.
Wiener A., Lang A., Tully J., Poiares Maduro M., Kumm M., Global constitutionalism: Human rights, democracy and the rule of law, "Global Constitutionalism" 2012, 1(1).
Worker J., Ratté S., What Does Environmental Democracy Look Like?, < https:// www.wri.org/blog/2014/07/what-does-environmental-democracy-look>, dostęp: 5 lipca 2021 r.
Wyrzykowski M., Ziółkowski M., Konstytucyjne zasady prawa i ich znaczenie dla interpretacji zasad ogólnych prawa i postępowania administracyjnego, w: Konstytucyjne podstawy funkcjonowania administracji publicznej, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2012.
Ziemele I., Role of the Constitutional Courts in Upholding and Applying the Constitutional Principles: the Case of Latvia, < https://www.satv.tiesa.gov.lv/en/ runas-un-raksti/role-of-the-constitutional-courts-in-upholding-and-apply ing-the-constitutional-principles-the-case-of-latvia/>, dostęp: 5 lipca 2021 r.
Informacje: Przegląd Konstytucyjny, 2021, Numer 3 (2021), s. 59 - 90
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Ochrona środowiska naturalnego jako element składowy koncepcji "rdzenia konstytucyjności" Unii Europejskiej
Environmental Protection as a Component of the Concept of the „Constitutional Core” of the European Union
Katedra Prawa Europejskiego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagiellonski, ul. Olszewskiego 2, 31-007 Kraków
Publikacja: 2021
Status artykułu: Otwarte
Licencja: Żadna
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 160
Liczba pobrań: 177