Sieć archiwów ukraińskich od 1917 do 1960 r.: reformy w strukturze i zarządzaniu
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTESieć archiwów ukraińskich od 1917 do 1960 r.: reformy w strukturze i zarządzaniu
Data publikacji: 2020
Przegląd Archiwalno-Historyczny, 2020, Tom VII, s. 172 - 204
https://doi.org/10.4467/2391-890XPAH.20.008.14642Autorzy
Sieć archiwów ukraińskich od 1917 do 1960 r.: reformy w strukturze i zarządzaniu
Artykuł omawia zmiany w strukturze i zarządzaniu archiwalną siecią Ukrainy w latach 1917– 1960. Służba archiwalna i sieć archiwów niepodległej Ukrainy rozpoczęła swoją historię we wrześniu 1917 roku po utworzeniu Oddziału Archiwalno-Bibliotecznego w Departamencie sztuki Sekretariatu Generalnego; jest to data potwierdzona przez wielu ukraińskich uczonych, która pozwala nam stwierdzić, że sieć archiwów Ukrainy ma 100-letnią historię. Zmiany w strukturze sieci archiwalnej i jej kierownictwie zależały od polityki partii komunistycznej, reformy podziału administracyjnego i terytorialnego oraz struktury władz publicznych, a także od ewolucji poglądów na temat roli i miejsca archiwów w społeczeństwie. Historię sieci archiwalnej w latach 1917–1960 można podzielić na następujące etapy: w latach 1917–1921 archiwiści Ukrainy zaproponowali projekt stworzenia scentralizowanej sieci archiwów Ukrainy; w latach 1921–1928 utworzono organy zarządzające archiwami Sowieckiej Ukrainy, które prowadziły stosunkowo niezależną politykę w sferze archiwalnej; dla okresu 1929-1938 charakterystyczna jest walką ukraińskich archiwistów o niezależność od organów archiwalnych RFSSR i ZSRR, włączenie ukraińskich archiwów do systemu archiwów ZSRR, początek represji i przemieszczanie dokumentów z archiwów Ukrainy do centralnych archiwów RSFSR. W omawianym okresie powstała nowoczesna struktura ukraińskiej sieci archiwalnej, podzielona na archiwa centralne, regionalne, okręgowe i miejskie, powstał także system archiwów partyjnych; w latach 1938–1960 archiwa Ukrainy były podporządkowane NKVS (Ministerstwu Spraw Wewnętrznych), dokumenty archiwalne wykorzystywano do celów operacyjnych NKVS, a wielu archiwistów było represjonowanych. Dopiero podczas Odwilży Chruszczowa (1960) archiwa Ukrainy uniezależniły się od NKVS, rozpoczynając nowy etap ich historii.
The archival branch of Ukraine from 1917 to 1960: Structural and management reforms
In this article, the changes in the structure and the management of the archival branch of Ukraine during 1917–1960 are considered. The Archival service and archival branch of independent Ukraine began its history in September 1917 after the Library and Archival Division of the Ukrainian Central Council had been established, a date confirmed by a number of Ukrainian scholars, and one that allows us to state that the archival branch of Ukraine has a 100-year history. Changes in the structure of the archival branch and its management depended on the policy of the Communist Party, reforming the administrative and territorial division and public authorities’ structure, and also on the evolution of views on the role and place of archives in society. The history of the archival branch during the period of 1917–1960 can be divided into the following stages: in 1917–1921 the archivists of Ukraine proposed projects for the creation of a centralized archival system of Ukraine; in 1921–1928 the organs for governing of the archives of Soviet Ukraine were formed, and conducted a relatively independent policy in the archival sphere; the period of 1929-1938 marked by the struggle of Ukrainian archivists for independence from the archival organs of the RSFSR and the USSR, the integration of the Ukrainian archives into the archival system of the USSR, the beginning of repressions and the removal of documents from the archives of Ukraine to the central archives of the RSFSR. During this period the modern structure of the archival branch of Ukraine was divided into central, regional, district and city archives, and acquired its present framework, and a system of party archives was likewise formed; in 1938–1960 the archives of Ukraine were subordinated to the NKVS (the Ministry of Internal Affairs), archival documents were used for operational NKVS purposes, and many archivists were repressed. Only during the Khrushchev Thaw (1960) were the archives of Ukraine saved from the NKVS and a new stage of their history began.
Keywords: archives of Ukraine, history of Ukrainian archives, archival reforms in Ukraine, State Archival Service of Ukraine
Archival sources
The Central State Archives of Supreme Bodies of Power and Government of Ukraine People’s Ministry of Education of Ukrainian People’s Republic, Kyiv, 1917–1918, fond 2581, opys 1, sprava 12.
The Ministry of Education of Ukrainian State, Kyiv, 1918–1919, fond 2201, opys 4, sprava 2.
The Main Administration on Arts and National Culture of Ukrainian People’s Republic, 1918–1920, fond 3689, opys 1, sprava 17.
The Ministry of Education of Ukraine, 1917–2000, fond 166, opys 1, sprava 512, 680, 709; opys 2, sprava 16.
The Main Archival Administration under the Council of Ministers of Ukrainian RSR, 1918–1993, fond 14, opys 1, sprava 6, 9, 18, 21, 22, 161, 2335; opys 2, sprava 6.
The Cabinet of Ministers of Ukraine, 1918–1999, fond 2, opys 1, sprava 591.
The Central State Historical Archives of Ukraine
Hrushevskies, 1830–1958, fond 1235, opys 1, sprava 1056.
The Institute of Manuscript of the Vernadsky National Library of Ukraine Fond XXIX, sprava 1823.
The State Archives of Mykolaiv region
The Mykolaiv provincial division of people education, 1920–1923, fond R-98, opys 1, sprava 20.
The Mykolaiv provincial archival commission on withdrawal and utilization of archival materials, 1920–1922, fond R-97, opys 1, sprava 3.
The Archival Division under Administration of the Executive Committee of the Mykolaiv Oblast Council of People Deputy, 1932–1988, fond R-1002, opys 1, sprava 11, 14; opys 2, sprava 12, 16.
Printed sources
‘Arhivnoedelo’, iss. II(19), Moscow 1929.
‘Bûletenʹ Ukrcentrarhìva’, t. 1(3), Kharkiv 1926.
‘Bûletenʹ Ukrcentrarhìva’, t. 1–2, Kharkiv 1925
‘Bûletenʹ Ukrcentrarhìva’, t. 9–10(11–12), Kharkiv, June 25, 1926
‘Zbìrnik postanov ì rozporâdženʹ Urâdu Ukraïnsʹkoï Radânsʹkoï Respublìki’, t. 7–8, 1956.
‘Zbìrnik uzakonenʹ ta rozporâdženʹ Robìtničo-Selânsʹkogo urâdu Ukraïni’, t. 46, 1922.
‘Zbìrnik uzakonenʹ, rozporâdženʹ ì ìnstrukcìj v arhìvnìj spravì’, t. 1, iss. 2, Kharkiv 1927.
‘Zbìrnik uzakonenʹ, rozporâdženʹ ì ìnstrukcìj v arhìvnìj spravì’, iss. II, Kharkiv 1928.
‘Naukovo-ìnformacìjnij bûletenʹ FN URSR”, t. 2(32), 1958.
‘Pam`âtki”, t. 1, Kyiv 1998.
‘Praviladlâ posetitelej čitalʹnyh zalov gosudarstvennyh arhivov SSSR’, September 19, 1945.
‘Praviladlâ posetitelej čitalʹnyh zalov gosudarstvennyh arhivov SSSR’, September 19, 1945.
‘Sobranieuzakonenij i rasporâženij Raboče-Krestʹânskogo Pravitelʹstva Ukrainy’, t. 1, January 1–18, 1922.
‘Sobranieuzakonenij i rasporâženij Raboče-Krestʹânskogo Pravitelʹstva Ukrainy’, t. 31, Part 1, June 26, 1925.
‘Tipovojspisok arhivnyh materialov, vydelâemyh v otdely sekretnyh fondov centralʹnyh, respublikanskih, kraevyh i oblastnyh gosudarstvennyh arhivov’, Moscow 1939.
References
Andrìêvsʹka L., Vìdznačennâ 90-rìččâ stvorennâ v Ukraïnì sistemi deržavnih arhìvnih ustanov, ‘Arhìvi Ukraïni’ 2008, vol. 1–2(260), sìčenʹ-kvìtenʹ.
Arhìvna ta bìblìotečna sprava v Ukraïnì dobi vizvolʹnih zmaganʹ (1917 – 1921 rr.): Zbìrnik naukovih pracʹ, red. V.S. Lozicʹkij, Kiïv 1998.
Borâk G., Matâš Ì., Formuvannâ sistemi arhìvnih ustanov ta rozvitok ukraïnsʹkoï arhìvìstiki, [in:] Arhìvnì ustanovi Ukraïni. Dovìdnik, vol. 1, Kiïv 2005.
Čajkovsʹkij A.S., Arhìvna sprava v Ukraïnì u 1938–1960 rr., ‘Arhìvi Ukraïni’ 2014, vol. 6(294): listopad-grudenʹ.
Dubik M., Arhìvna sprava v okupovanìj Ukraïnì [avtoref. dis. ... kand. ìst. nauk], Kiïv 1997.
Homič Ì., Ìstorìâ arhìvnoï spravi v Ukraïnì u drugìj polovinì 1960-h–2010 rr. (ìstorìografìâ), ‘Studìï z arhìvnoï spravi ta dokumentoznavstva’ 2012, vol. 20.
Horhordina T., Istoriâ Otečestva i arhivy, 1917–1980-e gg., Moskva 1994.
Kuzʹmenko V., Deržavnìarhìvi na Ukraïnì za roki radânsʹkoï vladi, ‘Ukraïnsʹkij ìstoričnij žurnal’ 1978, vol. 5.
Kot S.Ì., Nestulâ O.O., Ukraïnsʹkì kulʹturnìcìnnostì v Rosìï: perša sproba povernennâ, 1917–1918, Kiïv 1996.
Makìenko O., Rolʹosoblivoï Vseukraïnsʹkoï arhìvnoï komìsìï ta ïï mìscevih ìnstitucìj u rozvitku arhìvnoï spravi v regìonah Ukraïni, ‘Studìï z arhìvnoïspravi ta dokumentoznavstva’ 2015, vol. 22–23.
Matâš Ì., Arhìvna sprava v Ukraïnì 1917–1921 rr.: osobi, podìï, zdobutki, ‘Pam`âtki’ 1998, vol. 1.
Matâš Ì., Proekti arhìvnoï reformi: osnovnì položennâ ta sprobi vtìlennâ, ‘Arhìvi Ukraïni’ 2008, vol. 1–2(260).
Mìtûkov O.G., Radânsʹke arhìvne budìvnictvo na Ukraïnì (1917–1973), Kiïv 1975.
Mìtûkov O.G., Radânsʹke arhìvne budìvnictvo na Ukraïnì v 1923–1925 rr. Stvorennâ Êdinogo deržavnogo arhìvnogo fondu URSR, ‘Arhìvi Ukraïni’ 1974, vol. 3.
Mìtûkov O.G., Radânsʹke arhìvne budìvnictvo na Ukraïnì v 1925–1930 rr. ì Ì-j Vseukraïnsʹkij z`ïzd arhìvnih pracìvnikìv, ‘Arhìvi Ukraïni’ 1974, vol. 4.
Mìtûkov O.G., Radânsʹke arhìvne budìvnictvo na Ukraïnì v 1932–1937 rr., ‘Arhìviukraïni’ 1975, vol. 1.
Mìtûkov O.G., Radânsʹke arhìvne budìvnictvo v zahìdnih Oblastâhukraïnsʹkoï RSR, ‘Arhìviukraïni’ 1979, vol. 5.
Mìtûkov O.G., 60 rokìv arhìvnìj spravì v Ukraïnsʹkìj RSR, ‘Arhìvi Ukraïni’ 1978, vol. 3.
Maksakov V.V., Istoriâ i organizaciâ arhivnogo dela VSSSR (1917–1945), Moskva 1969.
Moskovčenko N., Pravovì zasadi rozvitku arhìvnoï spravi v Ukraïnì(1919–1932 rr.), ‘Studìï z arhìvnoï
spravi ta dokumentoznavstva’ 2004 ,vol. 11.
Moskovčenko N., Rozvitok arhìvnoï spravi v Ukraïnì (1919–1932 rr.) [disertacìâ kand. ìst. nauk:
NAN Ukraïni; Ìnstitut ukraïnsʹkoï arheografìï ta džereloznavstvaìm. M.S. Gruševsʹkogo], Kiïv 2003.
Moskovčenko N., Z ìstorìï stvorennâ centralʹnih tamìscevih arhìvìv Ukraïni, ‘Studìï z arhìvnoï spravi ta dokumentoznavstva’ 2003, vol. 9.
Nìkìtìn V.K., Arhìvne zakonodavstvo SRSR ì arhìvna sprava v SRSR. Lekcìâ 1, Odesa-Harkìv 1931.
Pìlʹkevič S.D., 40 rokìv radânsʹkogo arhìvnogo budìvnictva na Ukraïnì, [in:] Z ìstorìï arhìvnogo budìvnictva na Ukraïnì. Zbìrnik statej, prisvâčenij40-rìččû radânsʹkogo arhìvnogo budìvnictva na Ukraïnì, Harkìv 1958.
Pirìg R.Â., Dokumentalʹna spadŝina Kompartìïukraïni: problemi ìntegracìï v sistemu deržavnoï arhìvnoï službi, ‘Konstanti: Alʹmanah socìalʹnih doslìdženʹ’ 1996, vol. 2(5).
Rubača M.A., Dìâlʹnìstʹ Centralʹnogo Arhìvnogo Upravlìnnâ j čergovìzavdannâ arhìvnogo budìvnictva, ‘Bûletenʹ Ukrcentrarhìvu’ 1926, vol. 9–10(11–12), 5 červnâ 1926.
Sebta T., Krajoveupravlìnnâ arhìvìv, bìblìotek ì muzeïv pri rajhskomìsarì Ukraïni: ìstoričnijnaris naris, ‘Arhìvi Ukraïni’ 2009, vol. 3–4(264): travenʹ-serpenʹ.
Ŝedrina D.S., Z ìstorìï vstanovlennâ ì rozvitku partìjniharhìvìv na Ukraïnì, ‘Ukraïnsʹkij ìstoričnij žurnal’ 1978, vol. 5.
Vodolažčenko O., Barvìnsʹkij V., Korotkij narisìstorìï arhìvnoï spravi na Ukraïnì ta dìâlʹnostì Ukrcentrarhìvaza 1924 rìk, ‘Arhìvnasprava’ 1925, vol. 1, p.
Informacje: Przegląd Archiwalno-Historyczny, 2020, Tom VII, s. 172 - 204
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Sieć archiwów ukraińskich od 1917 do 1960 r.: reformy w strukturze i zarządzaniu
The archival branch of Ukraine from 1917 to 1960: Structural and management reforms
State Archival Service of Ukraine
Publikacja: 2020
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 508
Liczba pobrań: 655