Larysa Levchenko

Artykuł omawia zmiany w strukturze i zarządzaniu archiwalną siecią Ukrainy w latach 1917– 1960. Służba archiwalna i sieć archiwów niepodległej Ukrainy rozpoczęła swoją historię we wrześniu 1917 roku po utworzeniu Oddziału Archiwalno-Bibliotecznego w Departamencie sztuki Sekretariatu Generalnego; jest to data potwierdzona przez wielu ukraińskich uczonych, która pozwala nam stwierdzić, że sieć archiwów Ukrainy ma 100-letnią historię. Zmiany w strukturze sieci archiwalnej i jej kierownictwie zależały od polityki partii komunistycznej, reformy podziału administracyjnego i terytorialnego oraz struktury władz publicznych, a także od ewolucji poglądów na temat roli i miejsca archiwów w społeczeństwie. Historię sieci archiwalnej w latach 1917–1960 można podzielić na następujące etapy: w latach 1917–1921 archiwiści Ukrainy zaproponowali projekt stworzenia scentralizowanej sieci archiwów Ukrainy; w latach 1921–1928 utworzono organy zarządzające archiwami Sowieckiej Ukrainy, które prowadziły stosunkowo niezależną politykę w sferze archiwalnej; dla okresu 1929-1938 charakterystyczna jest walką ukraińskich archiwistów o niezależność od organów archiwalnych RFSSR i ZSRR, włączenie ukraińskich archiwów do systemu archiwów ZSRR, początek represji i przemieszczanie dokumentów z archiwów Ukrainy do centralnych archiwów RSFSR. W omawianym okresie powstała nowoczesna struktura ukraińskiej sieci archiwalnej, podzielona na archiwa centralne, regionalne, okręgowe i miejskie, powstał także system archiwów partyjnych; w latach 1938–1960 archiwa Ukrainy były podporządkowane NKVS (Ministerstwu Spraw Wewnętrznych), dokumenty archiwalne wykorzystywano do celów operacyjnych NKVS, a wielu archiwistów było represjonowanych. Dopiero podczas Odwilży Chruszczowa (1960) archiwa Ukrainy uniezależniły się od NKVS, rozpoczynając nowy etap ich historii.

The archival branch of Ukraine from 1917 to 1960: Structural and management reforms

In this article, the changes in the structure and the management of the archival branch of Ukraine during 1917–1960 are considered. The Archival service and archival branch of independent Ukraine began its history in September 1917 after the Library and Archival Division of the Ukrainian Central Council had been established, a date confirmed by a number of Ukrainian scholars, and one that allows us to state that the archival branch of Ukraine has a 100-year history. Changes in the structure of the archival branch and its management depended on the policy of the Communist Party, reforming the administrative and territorial division and public authorities’ structure, and also on the evolution of views on the role and place of archives in society. The history of the archival branch during the period of 1917–1960 can be divided into the following stages: in 1917–1921 the archivists of Ukraine proposed projects for the creation of a centralized archival system of Ukraine; in 1921–1928 the organs for governing of the archives of Soviet Ukraine were formed, and conducted a relatively independent policy in the archival sphere; the period of 1929-1938 marked by the struggle of Ukrainian archivists for independence from the archival organs of the RSFSR and the USSR, the integration of the Ukrainian archives into the archival system of the USSR, the beginning of repressions and the removal of documents from the archives of Ukraine to the central archives of the RSFSR. During this period the modern structure of the archival branch of Ukraine was divided into central, regional, district and city archives, and acquired its present framework, and a system of party archives was likewise formed; in 1938–1960 the archives of Ukraine were subordinated to the NKVS (the Ministry of Internal Affairs), archival documents were used for operational NKVS purposes, and many archivists were repressed. Only during the Khrushchev Thaw (1960) were the archives of Ukraine saved from the NKVS and a new stage of their history began.

Keywords: archives of Ukraine, history of Ukrainian archives, archival reforms in Ukraine, State Archival Service of Ukraine