W artykule przedstawiono metody opracowania archiwaliów rodzinno-majątkowych (podworskich) w świetle przepisów metodycznych i literatury, ze zwróceniem szczególnej uwagi na występujące problemy i sposoby ich rozwiązania. Archiwalia rodzinne należą do bardzo trudnych pod względem metodycznym zespołów. Jednocześnie posiadają wielką wartość historyczną i powinny być uporządkowane i opisane ze szczególną starannością i dokładnością. Zdawali sobie z tego sprawę archiwiści poprzednich pokoleń, którzy poświęcili im dużo uwagi. Jej efektem były liczne artykuły, w których zajmowano się m. in. problematyką zespołowości archiwaliów, a przede wszystkim ich uporządkowaniem i nadaniem odpowiedniego układu. Podsumowaniem prowadzonych prac były normatywy metodyczne, pierwsze z roku 1953 i aktualnie obowiązujące z roku 1983. Jako ich uzupełnienie, zwłaszcza w zakresie wyodrębniania zespołów i ich porządku wewnętrznego, można traktować rozważania zawarte w podręczniku Archiwistyka. Z opracowań tych wyłania się całościowy model metodyczny, uniwersalny i zawierający zalecenia pomocne w rozwiązywaniu konkretnych problemów. Zespoły rodzinno- majątkowe stanowią grupę zróżnicowaną pod względem wielkości, struktury, zawartości i nie poddają się nadmiernej standaryzacji. Wytyczne powinny być drogowskazem, ułatwiającym odnalezienie właściwej drogi przy opracowaniu danego zespołu. Natomiast wybór konkretnych działań i sposobów ich wykonania należy do archiwisty. Dlatego zespoły te powinni opracowywać archiwiści doświadczeni, o dużej wiedzy ogólnej i bardzo wysokich umiejętnościach zawodowych.

The article presents methods of reviewing family archival materials when considering methodology principles and literature. It also emphasizes problems and shows ways of solving them. Family archives are a very difficult subject in terms of methodology. At the same time, they are of a great historical value and should be ordered and described with particular diligence and accuracy. Previous generations of archivists were aware of that and they paid a lot of attention to those family archives. This resulted in numerous articles which discussed the problem of fonds, particularly with ordering and systematizing them. The summary of the work resulted in methodological norms, the first ones from 1953 and the present ones, from 1983. Their follow-up, particularly in terms of distinguishing systems and their internal order, is a discussion included in the textbook Archiwistyka [Archival Studies]. The result of this discussion is a general methodological model, which is versatile and comprises helpful guidelines for solving particular problems. Family and estate fonds are a diverse group in terms of size, structure and content, and they are not easily standardized. Guidelines should be a sign, making it easy to find the right way when reviewing a given fonds. However, selecting particular actions and ways of putting them into practice depends on the archivist. Therefore, fonds should be reviewed by experienced archivists, with substantial general knowledge and great professional skills.