Ważenie wartości w prawie a problem ich absolutności i relatywności

Jadwiga Potrzeszcz

Tytuły

Abstrakt

The weighing of values in law and the problem of their absoluteness and relativity

The objective of this article is to provide an answer to the question: ‘Is there an essential relationship between the weighing of values in law and the rejection of the possibility of the existence of absolute values?’ In other words, we can ask whether the fact alone of weighing values in law implies the relativity of these values.
The author, following Heinrich Hubmann, proposes a distinction between the absoluteness of values themselves and the relativisation of their weight in an instance of specific application. She argues that the weighing of values does not exclude the existence of absolute values and that the feature of absoluteness belongs to basic and widely applicable values. However, in an instance where conflict arises between them, their weight may vary, depending on the specific circumstances.
The author concludes that relativisation concerns not a value itself, which remains an absolute value, but its weight within the context of the requirements of different values and the requirements stemming from the nature of things.

Keywords: absolute values, relativism, weighing of values, principles, rules

Ważenie wartości w prawie a problem ich absolutności i relatywności

Celem niniejszego artykułu jest udzielenie odpowiedzi na pytanie: Czy istnieje konieczny związek pomiędzy ważeniem wartości w prawie a odrzuceniem możliwości istnienia wartości absolutnych? Innymi słowy możemy zapytać, czy już sam fakt ważenia wartości w prawie implikuje relatywność tych wartości?
Autorka za H. Hubmannem proponuje odróżnienie absolutności wartości samych w sobie od relatywizacji ich ciężkości w przypadku konkretnego zastosowania. Twierdzi ona, że ważenie wartości nie wyklucza samo przez się istnienia wartości absolutnych. Cecha absolutności przysługuje wartościom podstawowym, powszechnie obowiązującym. Jednak w przypadku konfliktu między nimi, ich waga może być różna w zależności od okoliczności konkretnego przypadku.
W konkluzji autorka stwierdza, że relatywizuje się nie sama wartość, która sama w sobie pozostaje wartością absolutną, lecz jej ciężar w kontekście wymagań stawianych przez inne wartości i wymagań płynących z natury rzeczy.

The objective of this article is to provide an answer to the question: ‘Is there an essential relationship between the weighing of values in law and the rejection of the possibility of the existence of absolute values?’ In other words, we can ask whether the fact alone of weighing values in law implies the relativity of these values.
The author, following Heinrich Hubmann, proposes a distinction between the absoluteness of values themselves and the relativisation of their weight in an instance of specific application. She argues that the weighing of values does not exclude the existence of absolute values and that the feature of absoluteness belongs to basic and widely applicable values. However, in an instance where conflict arises between them, their weight may vary, depending on the specific circumstances.
The author concludes that relativisation concerns not a value itself, which remains an absolute value, but its weight within the context of the requirements of different values and the requirements stemming from the nature of things.

Słowa kluczowe

wartości absolutne, relatywizm, ważenie wartości, zasady, reguły

absolute values, relativism, weighing of values, principles, rules

Bibliografia

Alexy Robert. 2010. Teoria praw podstawowych. Tłum. Kwiatkowska B. i Zajadło J. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.

Brzozowski Adam. 2014. „Wpływ zmiany okoliczności na zobowiązania". W: System prawa prywatnego. Prawo zobowiązań - część ogólna. T. 6. Red. A. Olejniczak, wyd. 2, Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, Instytut Nauk Prawnych PAN, s. 1243-1331.

Dworkin Ronald. 1998. Biorąc prawa poważnie. Tłum. Kowalski T. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN .

Hartman Jan. „Nihilizm i relatywizm moralny". Principia 2014. T. 59-60, s. 83-100.

Hobbes Thomas. 2005. Lewiatan czyli materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego. Tłum. Znamierowski Cz. Warszawa: Fundacja Aletheia.

Hubmann Heinrich. „Natur, Wert, Norm. Findung von Normen durch auf Sein und Werte gegrundete Argumentation". W: Rechtstaat und Christentum. Besinnung auf Identitaten. Besinnung auf Differenzen. Red. Behrendt E. L. Miinchen: Yerlag Meta A. Behrendt, s. 301-315.

Kant Immanuel. 2005. Metafizyka moralności. Tłum. Nowak E. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Kant Immanuel. 2005. Ugruntowanie metafizyki moralności. Tłum. Zarych-ta P. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa.

Kordela Marzena. 2012. Zasady prawa. Studium teoretycznoprawne, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Masarczyk Rafał. 2008. Granice relatywizmu w filozofii moralności Marii Ossowskiej. Kraków: Wydawnictwo Salwator.

Ossowska Maria. 1958. Motywy postępowania. Warszawa.

Peczenik Aleksander. 2010. „Niepozytywistyczna koncepcja prawa". Tłum. Kość A., Potrzeszcz J. Roczniki Nauk Prawnych. T. 20, nr l, s. 7-37.

Picker Eduard. 2007. Godność człowieka a życie ludzkie. Rozbrat dwóch fundamentalnych wartości jako wyraz narastającej relatywizacji czlowieka. Tłum. Merecki J. Warszawa: Oficyna Naukowa.

Potrzeszcz Jadwiga. 2007. Idea prawa w orzecznictwie polskiego Trybunatu Konstytucyjnego. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.

Potrzeszcz Jadwiga. 2013. „Immanuela Kanta i Matthiasa Mahlmanna próba humanistycznego uzasadnienia godności człowieka". W: Abiit, non obiit. Księga poświęcona pamięci Księdza Profesora Antoniego Kością SVD. Red. Dębiński A., Stanisz P., Barankiewicz T., Potrzeszcz J., Staszewski W. Sz., Szarek-Zwijacz A., Wójcik M., Lublin: Wydawnictwo KUL, s. 273-299.

Potrzeszcz Jadwiga. 2011. „Mentalistyczna etyka i jej aplikacja do prawa", Teka Komisji Prawniczej Polskiej Akademii Nauk Oddział w Lublinie. T. 4, s. 118-132.

Potrzeszcz Jadwiga. 2011. „Uniwersalna gramatyka moralności i prawa", Forum Prawnicze. Nr 4-5 (6-7), s. 30-45.

Sieckmann Jan-Reinhardt. 1995. „Żur Begrundung von Abwagungsurte-ilen", Rechtstheorie.

Spyra Tomasz. 2006. Granice wykładni prawa. Znaczenie językowe tekstu prawnego jako granica wykładni, Warszawa-Kraków: Wolters Kluwer, Kantor Wydawniczy Zakamycze.

Starek Christian. „Menschenwurde als Yerfassungsgarantie im modernen Staat. Artikel l Abs. l Grundgesetz als Rechtswert". W: Rechtstaat und Christentum. Besinnung auf Identitaten. Besinnung auf Differenzen. Red. Behrendt E. L. Miinchen: Yerlag Meta A. Behrendt, s. 317-341.

Ustawa Zasadnicza (Konstytucja) Republiki Federalnej Niemiec - Grundgesetz fur die Bundesrepublik Deutschland vom 23. Mai 1949. Wersja niemiecka i polska z uwzględnieniem wszystkich kolejnych zmian. 2007. Tłum. Koprucka-Purolowa J., Demby B., Formuszewicz R. Wyd. 3. Poznań: Instytut Zachodni.

Wojtczak Sylwia. 2010. O niewspólmierności wartości i j ej konsekwencjach dla stosowania prawa. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Informacje

Informacje: Principia, 2015, Tom 61-62, s. 107 - 122

DOI: https://doi.org/10.4467/20843887PI.15.006.5535

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Ważenie wartości w prawie a problem ich absolutności i relatywności

Angielski:

The weighing of values in law and the problem of their absoluteness and relativity

Autorzy

Jadwiga Potrzeszcz

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Polska

Publikacja: 2016

Status artykułu: Otwarte

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Jadwiga Potrzeszcz (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 2510

Liczba pobrań: 1871

<p> Ważenie wartości w prawie a problem ich absolutności i relatywności</p>

Pobierz pełny tekst

Tytuły

Abstrakt

Słowa kluczowe

Bibliografia

Informacje

Autorzy