FAQ

Agency in Legal Institutions: Dispositionism and Situationism

Data publikacji: 19.12.2018

Principia, 2018, Tom 65, s. 145 - 165

https://doi.org/10.4467/20843887PI.18.006.9889

Autorzy

Przemysław Kaczmarek
Katedra Teorii i Filozofii Prawa, Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, Uniwersytet Wrocławski
https://orcid.org/0000-0002-3436-4043 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Agency in Legal Institutions: Dispositionism and Situationism

Abstrakt

Agency in Legal Institutions: Dispositionism and Situationism

Summary

The following article attempts to utilize the conclusions emerging from the discussion between proponents of dispositionism and situationism in the examination of the decision-making process of a performer of a professional role. An example of this role would be that of a legal professional. By undertaking this adaptation, I defend the position which indicates the necessity of considering the variables that are given precedence by each school of thought. This objective I accomplish in three steps; firstly, I present the debate between dispositionism and situationism, referring primarily, to the work of Natasza Szutta. The next step is to introduce these findings to legal discourse. For this reason, I identify the dangers related to an individual’s functioning in the world of institutions by referring to classical psychological experiments. It is against the background of this body of research that, finally, I attempt to demonstrate that interactionism is a theoretical proposition which includes both dispositional and situational variables in its presentation of the decision-making process.
 
Keywordssocial role, legal professional, agency/structure, moral responsibility, social relation

 

Działanie podmiotowe w instytucjach prawnych: dyspozycjonizm a sytuacjonizm

Streszczenie

Celem niniejszego artykułu jest próba adaptacji ustaleń, jakie wynikają z dyskusji między zwolennikami dyspozycjonizmu i sytuacjonizmu, do rozważań nad procesem podejmowania decyzji przez wykonawcę roli zawodowej. Dla mnie przykładem takiej roli jest prawnik. Dokonując tej adaptacji, bronię stanowiska wskazującego na konieczność uwzględniania zmiennych, którym przyznane jest pierwszeństwo w każdym ze stanowisk. Tak postawiony cel realizuję w trzech etapach. Najpierw przedstawiam debatę między dyspozycjonizmem a sytuacjonizmem, odwołując się przede wszystkim do pracy Nataszy Szutty. W kolejnym kroku adaptuję te ustalenia do dyskursu prawniczego. W tym celu wskazuję na niebezpieczeństwa związane z działaniem jednostki w świecie instytucji, odwołując się do klasycznych eksperymentów psychologicznych. Na tle tych badań – w ostatnim kroku – staram się wykazać, że interakcjonizm jest tą propozycją teoretyczną, która przedstawiając proces podejmowania decyzji, uwzględnia zarówno zmienne dyspozycyjne, jak i sytuacyjne.

Bibliografia

Arendt, Hannah. 1964. Eichmann in Jerusalem. A Report on the Banality of Evil. New York: The Viking Press.
 
Bauman, Zygmunt. 1993. Postmodern Ethics. Oxford, UK–Cambridge, MA: Blackwell.
 
Bauman, Zygmunt. 2000. Modernity and the Holocaust. Ithaca, New York: Cornell University Press.
 
Borucka-Arctowa, Maria. 1973. Podejście psychologiczne. In Metody badania prawa, edited by Adam Łopatka, 92–107. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Ossolineum.
 
Cover, Robert. 1986. “Violence and the Word.” The Yale Law School 95: 1601–1629.
 
Filek, Jacek. 1996. Ontologizacja odpowiedzialności. Analityczne i historyczne wprowadzenie w problematykę. Kraków: Baran i Suszczyński.
 
Hutchinson, Allan. C. 2006. Legal Ethics and Professional Responsibility. Toronto: Irwin Law Inc.
 
Kaczmarek Przemysław. 2014a. Tożsamość prawnika jako wykonawcy roli zawodowej. Warszawa: LexisNexis.
 
Kaczmarek Przemysław. 2014b. “Tożsamość ‘wykonawcy poleceń’ w roli zawodowej jako problem moralnej odpowiedzialności.” In Jurysprudencja. Integracja zewnętrzna i wewnętrzna nauk prawnych, edited by Marek Zirk-Sadowski, Bartosz Wojciechowski, and Tomasz Bekrycht, 94–104. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
 
Kaczmarek, Przemysław. 2018. “Etyka prawnicza Davida J. Lubana: moralna ocena czynów, podmiotowość, odpowiedzialność.” Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej 1: 21–33.
 
Kaczmarek, Przemysław. (Forthcoming). Judicial Identity in the Perspective of Zygmunt Bauman’s Theory of Morality.
 
Kahneman, Daniel. 2012. Thinking, Fast and Slow. London: Penguin.
 
Kutz, Christopher. 2000. Complicity. Ethics and Law for a Collective Age. Cambridge: Cambridge University Press.
 
Luban, David. 1988. Lawyers and Justice. An Ethical Study. Princeton, New Jersey: Princeton University Press.
 
Luban, David. 2007. Legal Ethics and Human Dignity. Cambridge: Cambridge University Press.
 
Milgram, Stanley. 1974. Obedience to Authority: An Experimental View. New York: Harper and Row.
 
Naumann, Jerzy. 2012. Zbiór zasad etyki adwokackiej i godności zawodu. Komentarz. Warszawa: C.H. Beck.
 
Oleś, Piotr K. 2011. Wprowadzenie do psychologii osobowości. Warszawa: Scholar.
 
Postema, Gerald. 1980. “Moral Responsibility in Professional Ethics.” New York University Law Review 55: 65–89.
 
Romer, Teresa, and Magdalena Najda. 2007. Etyka dla sędziów. Rozważania. Warszawa: Wolters Kluwer.
 
Skąpska, Grażyna. 1989. Dramaturgia procesu sądowego. In Społeczne role prawników (sędziów, prokuratorów, adwokatów), edited by Grażyna Skąpska, Janina Czapska, and Maria Kozłowska, 56–76. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź: Ossolineum.
 
Szmatka, Jacek. 2008. Małe struktury społeczne. Wstęp do mikrosocjologii strukturalnej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
 
Szutta, Natasza. 2017. Czy istnieje coś, co zwiemy moralnym charakterem i cnotą? Dyskusja z sytuacjonistyczną krytyką etyki cnót. Lublin: Wydawnictwo Academicon.
 
Welzer, Harald. 2005. Täter: Wie aus ganz normalen Menschen Massenmörder werden. Frankfurt am Main: Verlag S. FISCHER.
 
Wodziński, Cezary. 1998. Światłocienie zła. Wrocław: Monografie FNP.
 
Zimbardo, Philip. 2007. The Lucifer Effect. How Good People Turn Evil. New York: Random House.

Informacje

Informacje: Principia, 2018, Tom 65, s. 145 - 165

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:
Agency in Legal Institutions: Dispositionism and Situationism
Angielski:

Agency in Legal Institutions: Dispositionism and Situationism

Autorzy

https://orcid.org/0000-0002-3436-4043

Przemysław Kaczmarek
Katedra Teorii i Filozofii Prawa, Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, Uniwersytet Wrocławski
https://orcid.org/0000-0002-3436-4043 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Katedra Teorii i Filozofii Prawa, Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, Uniwersytet Wrocławski

Publikacja: 19.12.2018

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Przemysław Kaczmarek (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Angielski