Agency in Legal Institutions: Dispositionism and Situationism
Summary
The following article attempts to utilize the conclusions emerging from the discussion between proponents of dispositionism and situationism in the examination of the decision-making process of a performer of a professional role. An example of this role would be that of a legal professional. By undertaking this adaptation, I defend the position which indicates the necessity of considering the variables that are given precedence by each school of thought. This objective I accomplish in three steps; firstly, I present the debate between dispositionism and situationism, referring primarily, to the work of Natasza Szutta. The next step is to introduce these findings to legal discourse. For this reason, I identify the dangers related to an individual’s functioning in the world of institutions by referring to classical psychological experiments. It is against the background of this body of research that, finally, I attempt to demonstrate that interactionism is a theoretical proposition which includes both dispositional and situational variables in its presentation of the decision-making process.
Keywords: social role, legal professional, agency/structure, moral responsibility, social relation
Działanie podmiotowe w instytucjach prawnych: dyspozycjonizm a sytuacjonizm
Streszczenie
Celem niniejszego artykułu jest próba adaptacji ustaleń, jakie wynikają z dyskusji między zwolennikami dyspozycjonizmu i sytuacjonizmu, do rozważań nad procesem podejmowania decyzji przez wykonawcę roli zawodowej. Dla mnie przykładem takiej roli jest prawnik. Dokonując tej adaptacji, bronię stanowiska wskazującego na konieczność uwzględniania zmiennych, którym przyznane jest pierwszeństwo w każdym ze stanowisk. Tak postawiony cel realizuję w trzech etapach. Najpierw przedstawiam debatę między dyspozycjonizmem a sytuacjonizmem, odwołując się przede wszystkim do pracy Nataszy Szutty. W kolejnym kroku adaptuję te ustalenia do dyskursu prawniczego. W tym celu wskazuję na niebezpieczeństwa związane z działaniem jednostki w świecie instytucji, odwołując się do klasycznych eksperymentów psychologicznych. Na tle tych badań – w ostatnim kroku – staram się wykazać, że interakcjonizm jest tą propozycją teoretyczną, która przedstawiając proces podejmowania decyzji, uwzględnia zarówno zmienne dyspozycyjne, jak i sytuacyjne.
