FAQ

Niezbite świadectwa łączności z kulturą polskiego ludu? Kilka uwag na temat spiskiego nowożytnego dziedzictwa kulturowego w polskiej literaturze popularno-naukowej

Data publikacji: 2015

Prace Etnograficzne, 2015, Tom 43, Numer 1, s. 39 - 51

https://doi.org/10.4467/22999558.PE.15.004.4275

Autorzy

Maria Kazimiera Staniszewska
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Niezbite świadectwa łączności z kulturą polskiego ludu? Kilka uwag na temat spiskiego nowożytnego dziedzictwa kulturowego w polskiej literaturze popularno-naukowej

Abstrakt

Undisputed evidence of the link with the culture of the Polish folk? Few notes on early modern Scepusian cultural heritage in Polish popular literature

Scepusium (Spisz) through the ages was inhabited by ethnically diverse population, it had belonged to both Polish and Hungarian states (1412–1772)  and after the First World War was divided between Poland and Czechoslovakia. Works of the local art – as being created by founders and artists of various ethnic or religious background – were subject of research, conducted by scholars from neighbouring countries, whose studies were spread by popular literature.
Old Scepusian art was widely discussed in Polish publications especially in the Interwar period, when the state affiliation of this region was uncertain and such political background was deeply influencing the picture of the cultural heritage. In their texts authors often wrongly identified medieval and early modern Scepusian population with its present ethnic situation, trying to express the (in some cases invented) Polish identity of local art – identity, that could be useful in legitimizing borders of the new country.
Soon after the Second World War the subject of Scepusian art was less popular, but still some new narratives were being developed, as many works of early modern art were perceived as examples of folk art, but rather because of their countryside location and the discourse, that dominated in late 1940s – early 1950s in Polish art theory and history, than some actual background of these monuments.
In both cases, the popular picture of old Scepusian art was based on expressing values that were seen as positive in given period: Polish identity, antiquity, folk character etc. and hiding more inconvenient ones, like multiethnicity of Spisz, different pre-19th century definition of nation and (sometimes not so high) quality of local art.  

 

Bibliografia

Bakoš J., Idea východnej strednej Európy ako umeleckého regiónu, [w:] Problémy dejín výtvarného umenia Slovenska, J. Bakoš, D. Bořutová, I. Gerát i in., Bratislava, s. 10–18, 2002

Blaschke K., Folk art in the First Decade of the People’s Poland, „Centropa”, r. 11, z. 1–3, s. 195–213, 2011

Błachut A.J., Problematyka artystyczna kościoła parafialnego pw. św. Stanisława, biskupa i męczennika, we Frydmanie na Spiszu, [w:] Z dziejów Frydmana, red. U. Janicka-Krzywda, K. Słabosz-Palacz, Kraków, Frydman, s. 77–86, 2012

Grabowski J., Kryteria sztuki ludowej, [w:] Granice sztuki. Z badań nad teorią i historią sztuki, kulturą artystyczną oraz sztuką ludową, red. J. Białostocki, Warszawa, s. 148–153, 1972

Körmendy A., Struktura społeczno-gospodarcza średniowiecznego Spiszu (Przegląd problematyki i dorobku historiografii węgierskiej), [w:] Terra Scepusiensis. Stan badań nad dziejami Spiszu, red. R. Gładkiewicz, M. Homza, M. Pułaski i in., Wrocław, Levoča, s. 269–274., 2003

Krasny P., Podwójne zwierciadło czy gabinet krzywych luster? Modele opisu dziedzictwa artystycznego ziem wschodnich dawnej Rzeczypospolitej w polskiej i ukraińskiej literaturze historyczno-artystycznej, [w:] Sztuka kresów wschodnich, t. 7, red. A. Betlej, A. Markiewicz, A. Dworzak, Kraków, s. 9–26, 2012

Leśniakowska M., Polska historia sztuki i nacjonalizm, [w:] Nacjonalizm w sztuce i historii sztuki 1789–1950. Materiały z konferencji zorganizowanej przez Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk i Stowarzyszenie Historyków Sztuki w dniach 5–7 grudnia 1995 w Warszawie, red. D. Konstantynów, R. Pasieczny, P. Paszkiewicz, Warszawa 1998, s. 99–58, 1998

Michalczuk S.K., Dzieje zamku Dunajec w XIX i XX wieku, [w:] Zamek Dunajec w Niedzicy, S.K. Michalczuk, P.M. Stępień, T.M. Trajdos, Niedzica 2006, s. 63–90, 2006

Orlof E., Orawa i Spisz w latach 1918–1920, [w:] Spisz i Orawa. W 75. rocznicę powrotu do polski północnych części obu ziem, red. T.M. Trajdos, Kraków, s. 11–24, 1995

Orłowicz M., Przewodnik po Spiszu, Orawie, Liptowie i Czadeckiem, Lwów, Warszawa, 1921

Pieniążek J., Krajobrazy i zabytki polskiego Spisza, „Ziemia”, r. 24, z. 5, s. 96–101, 1934

Pieńkowska H., Staich T., Drogami skalnej ziemi. Podtatrzańska wędrówka krajoznawcza, Kraków, 1956

Piwocki K., Sztuka ludowa i narodowa, „Polska Sztuka Ludowa”, r. 5, z. 3, s. 70–75, 1951

Piwocki K., Sztuka ludowa w badaniach o sztuce, „Lud”, r. 51, z. 2, s. 359–389, 1968

Rados J., Magyar oltárok, Budapest, 1938

Ruciński H., Dzieje polityczne Spiszu do końca XV wieku, [w:] Terra Scepusiensis. Stan badań nad dziejami Spiszu, red. R. Gładkiewicz, M. Homza, M. Pułaski i in., Wrocław, Levoča, s. 275–303, 2003

Stasiak L., 1919–1920 Dawna sztuka polska na Spiszu, „Pamiętnik Towarzystwa Tatrzańskiego”, t. 38, s. 167–177.

Szydłowski T., Zabytki sztuki w Polsce. Inwentarz topograficzny. Województwo krakowskie, cz. 3 z. 1., Warszawa, 1938

Śnieżyńska-Stolot E., Głos w dyskusji nad pojęciem sztuki ludowej, [w:] Granice sztuki. Z badań nad teorią i historią sztuki, kulturą artystyczną oraz sztuka ludową, red. J. Białostocki, Warszawa, s. 155–161, 1972

Tradycja wynaleziona, red. E. Hobsbawm, T. Ranger, przeł. M. Godyń, F. Godyń, Kraków, 2008

Wiktor J., Południowe Kresy, „Ziemia”, r. 6, z. 4, s. 98–100, 1920
 

Informacje

Informacje: Prace Etnograficzne, 2015, Tom 43, Numer 1, s. 39 - 51

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Niezbite świadectwa łączności z kulturą polskiego ludu? Kilka uwag na temat spiskiego nowożytnego dziedzictwa kulturowego w polskiej literaturze popularno-naukowej

Angielski:

Undisputed evidence of the link with the culture of the Polish folk? Few notes on early modern Scepusian cultural heritage in Polish popular literature

Autorzy

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków

Publikacja: 2015

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Maria Kazimiera Staniszewska (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski