Tradycje polskiego medioznawstwa

Tomasz  Mielczarek

Tradycje polskiego medioznawstwa

Data publikacji: 30.06.2022

Media Biznes Kultura, 2022, Numer 1 (12) 2022, s. 7 - 25

https://doi.org/10.4467/25442554.MBK.22.001.16109

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF

drukuj

Tytuły

Tradycje polskiego medioznawstwa

Abstrakt

Polskie medioznawstwo zdaniem autora tego tekstu ma swój symboliczny początek w ostatnich latach XVIII wieku. W kolejnym stuleciu media były przedmiotem licznych badań prowadzonych przez reprezentantów starszych nauk humanistycznych i społecznych. Polskie medioznawstwo, przechodząc przez okres deskryptywny i kumulatywny, pierwszy swój paradygmat wypracowało w latach 60. XX wieku. W kolejnej dekadzie paradygmat ten zaczął dotyczyć nie tylko mediów, lecz także komunikacji społecznej. Cechą charakterystyczną polskich badań nad komunikacją społeczną i mediami jest ich interdyscyplinarność i odwoływanie się do innych dyscyplin szczegółowych, z obszaru nauk zarówno społecznych, jak i humanistycznych. Gwałtowny rozwój współczesnych mediów powoduje też, że medioznawcy poszerzają swe kompetencje techniczne. Multiplikacja ujęć teoretycznych zmusza medioznawców do interdyscyplinarności, a zarazem sprawia, że uprawiane przez nich badania charakteryzują się dużym zróżnicowaniem paradygmatycznym.

Traditions of Polish media studies

The author concluded that Polish media studies had its symbolic beginning in the last years of the 18th century. In the next century, the media were the subject of numerous studies conducted by representatives of the older disciplines of the humanities and social sciences. Polish media studies, going through a descriptive and cumulative period, developed its first paradigm in the 1960s. In the next decade, this paradigm began to apply not only to the media, but also to social communication. A characteristic feature of Polish research on social communication and media is their interdisciplinarity and reference to other specific disciplines, both in the field of social sciences and the humanities. The rapid development of contemporary media also causes media scholars to expand their technical competences. The multiplication of theoretical approaches forces media scholars to be interdisciplinary, and at the same time makes their research very paradigmatically diverse.

Keywords: press studies, media studies, mass communication research, social communication.

Słowa kluczowe

prasoznawstwo, medioznawstwo, badania komunikowania masowego, komunikacja społeczna

press studies, media studies, mass communication research, social communication

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Adamowski J., Jabłonowski M., Wojtaszczyk K., Nauki o mediach (na prawach rękopisu), w posiadaniu autora.

Bentkowski F., Historya literatury polskiey wystawiona w spisie dzieł drukiem ogłoszonych, t. 1–2, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa–Wilno 1814.

Brzeziński M., Co i jak nasz lud czyta? Kwestyjonaryjusz w sprawie wydawnictw ludowych, Wydawnictwo „Głosu”, Warszawa 1890.

Castells M., Społeczeństwo sieci, przeł. M. Marody, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.

Czarnowski S., Literatura periodyczna i jej rozwój, t. 1, skł. gł. w Księg. G.G. Gebethnera, Kraków 1892, t. 2, skł. gł. w Księg. G.G. Gebethnera, Kraków 1895.

Dawid J.W., O zarazie moralnej. Studyum psychologiczno-społeczne, nakładem Księgarni A. Gruszeckiego, Warszawa 1886, http://rcin.org.pl/ifis/ (dostęp: 20.06.2019).

Dubiel P., Goban-Klas T., Pisarek W., Prasoznawstwo polskie – tradycje, dorobek, perspektywy, „Zeszyty Prasoznawcze” 1974, nr 3.

Dziki S., Badania nad prasą w Polsce, Encyklopedia wiedzy o prasie, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1976.

Dziki S., Dembowskiego i Kamińskiego artykułografia, czyli analiza zawartości czasopisma, „Zeszyty Prasoznawcze” 1967, nr 2.

Dziki S., Nad bibliografią Estreicherów, „Zeszyty Prasoznawcze” 1964, nr 2, s. 124–129.

Estreicher K., Bibliografia polska XIX stulecia, t. 1, Państwowe Wydawnictwo Naukowe Kraków 1872.

Estreicher K., Dopełnienie, Wydanie Akademii Umiejętności, Kraków 1881.

Estreicher K., Ruch książkowy i dziennikarski w Galicji i w innych prowincjach Polski przed

rokiem 1849, „Dodatek Tygodniowy do Gazety Lwowskiej” 1860, nr 6.

Estreicher K., Systematyczne zestawienie przedmiotów zawartych w „Bibliotece Warszawskiej”za rok 1875–1890, Redakcja „Biblioteki Warszawskiej”, Warszawa 1891.

Estreicher K., Tablica pism czasowych, roczników i pism zbiorowych, „Dodatek Tygodniowy do Gazety Lwowskiej” 1860, nr 6.

Estreicher K., Zestawienie przedmiotów i autorów w 136 tomach „Biblioteki Warszawskiej”z lat 1841–1874, Redakcja „Biblioteki Warszawskiej”, Kraków 1875.

Estreicher K., Zestawienie przedmiotów i autorów w 32 tomach „Tygodnika Ilustrowanego”z lat 1859–1875, Nakładem i drukiem Józefa Ungera, Warszawa 1877.

Filas R., Odkrywanie prasoznawstwa, czyli co i jak badać? [w:] Zeszyty Prasoznawcze. Analiza zawartości [1957–2012]. Metody – tematy – autorzy, red. M. Kawka, R. Filas, P. Płaneta, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2016.

Garlicka A., Rozwój badań nad historią prasy w Polsce (część 1: do 1939 roku), „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” 1962, nr 1.

„Gazeta Warszawska” 1856, nr 181.

Goban-Klas T., Komunikowanie masowe w nowoczesnym społeczeństwie, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Kraków 1973.

Goban-Klas T., Komunikowanie masowe: Zarys problematyki socjologicznej, Ośrodek Badań Prasoznawczych RSW „Prasa-Książka-Ruch”, Kraków 1978.

Goban-Klas T., Media i komunikowanie masowe: Teorie i analizy prasy, radia, telewizji i Internetu, wyd. I, Wydawnictwo Naukowe PWN, Kraków 1999, wyd. II, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004, wyd. III, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.

Goban-Klas T., Nauki o mediach i komunikacji społecznej jako nowa dyscyplina nauk humanistycznych, „Studia Medioznawcze” 2008, nr 2.

Goban-Klas T., Od wielo- do interdyscyplinarności (Z dziejów wiedzy o komunikowaniu), „Studia Filozoficzne” 1976, nr 1.

Golka B., Kształtowanie się wiedzy o prasie w Polsce XIX wieku, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1969.

Historia prasy polskiej pod red. Jerzego Łojka. Prasa polska w latach 1661–1864, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1976.

Historia prasy polskiej pod red. Jerzego Łojka. Prasa polska w latach 1864–1918, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1976.

Historia prasy polskiej pod red. Jerzego Łojka. Prasa polska w latach 1918–1939, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1980.

Historia prasy polskiej pod red. Jerzego Łojka. Prasa polska w latach 1918–1945, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1980.

Hofman I., Paradygmaty nowej dyscypliny, „Studia Medioznawcze” 2019, nr 4.

Jabłonowski M., Gackowski T., Tożsamość nauk o mediach. Obszary, perspektywy, postulaty, „Studia Medioznawcze” 2012, nr 2.

Jabłonowski M., Mielczarek T., Komunikowanie społeczne i media – federacja, a nie inkorporacja, „Studia Medioznawcze” 2018, nr 4.

Jabłoński H., Opinia, parlament, prasa. Wstęp do badań roli opinii publicznej w epoce rozkwitu kapitalizmu, wyd. I Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1947, wyd. II Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1986.

Jarkowski S., Czasopiśmiennictwo polskie w Saksonii, s.n., Warszawa 1911.

Kafel M., Ekonomiczne oblicze zawodu dziennikarskiego w Polsce, Księgarnia Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik”, Kraków 1945.

Kafel M., Prasoznawstwo jako nowy kierunek badań naukowych, „Prasoznawstwo” 1956, nr 1.

Kafel M., Prasoznawstwo. Wstęp do problematyki, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, wyd. I 1966, wyd. II 1969.

Kafel M., Wstęp do prasoznawstwa, Dział Wydawnictw UW, Warszawa 1959.

Kafel M., Z historii badań nad prasą w Polsce, „Zeszyty Prasoznawcze” 1963, nr 1–2.

Katz E., Lazerfeld P., Personal influence. The part played by people in the flow of mass communications, Free Press, Glencoe 1955.

Kłoskowska A., Kultura masowa. Krytyka i obrona, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1964.

Kolasa W.M., Historiografia prasy polskiej (do 1918 roku), Ośrodek Dokumentacji i Informacji Naukowej PAN, Kraków 2013.

Kolasa W.M., Czasopisma prasoznawcze i prasoznawstwo w czasopismach (1989–2000), „Rocznik Historii Prasy Polskiej” 2002, z. 1.

Lisowska-Magdziarz M., Media i komunikowanie społeczne: federacja, ale jaka? Dalsze pytania o przyszłość dyscypliny, „Studia Medioznawcze” 2019, nr 2.

McQuail D., Teoria komunikowania masowego, przeł. M. Bucholc, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.

Metody i techniki badawcze w prasoznawstwie, red. M. Kafla, t. 1–3, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1969–1971.

Mielczarek T., Medioznawstwo polskie. Ludzie – instytucje – nauka, Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego, Kielce 2021.

Mikułowski-Pomorski J., Badanie masowego komunikowania, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1980.

Mikułowski-Pomorski J., Próba społecznej historii polskiego prasoznawstwa [w:] Media.pl. Badania nad mediami w Polsce, red. T. Bielak, G. Ptaszek, Wydawnictwo LIBRON – Filip Lohner, Kraków 2016.

Mikułowski-Pomorski J., Środki masowego komunikowania a problem więzi społecznej, AE, Kraków 1976.

Mrozowski M., Tożsamość nauk o mediach. Przyczynek do dyskusji, „Studia Medioznawcze” 2012, nr 2.

Myśliński J., Od „Rocznika Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” do „Rocznika Historii Prasy Polskiej”, „Rocznik Historii Prasy Polskiej” 1998, nr 1–2.

Nowotny J., Prawo prasowe, Druk. Jakubowskiego i Sp., Lwów 1917.

Orsini-Rosenberg S., Socjologja słowa drukowanego, „Biuletyn Bibljoteki Publicznej m.st. Warszawy” R. 2: 1930/31, nr 12.

Orsini-Rosenberg S., Typy czytelników prasy w społeczeństwach kapitalistycznych, „Przegląd Socjologiczny” 1948, t. X.

Osiński Z., Analiza związków tematycznych bibliotekoznawstwa i nauki o informacji z subdyscyplinami nauk o komunikacji społecznej i mediach w Polsce, „Zagadnienia Informacji Naukowej. Studia Informacyjne” 2019, nr 2A.

Pisarek W., Ab ovo ad mala, czyli nauki o mediach po polsku [w:] Nauki o mediach i komunikacji społecznej. Krystalizacja dyscypliny w Polsce. Tradycje, nurty, problemy, rezultaty, red. A. Adamski, S. Gawroński, M. Szewczyk, Oficyna Wydawnicza Aspra-JR–Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania, Warszawa–Rzeszów 2017, s. 20.

Pisarek W., Analiza zawartości prasy, Ośrodek Badań Prasoznawczych, Kraków 1983.

Pisarek W., Co się stało z Ośrodkiem i Zeszytami?, „Zeszyty Prasoznawcze” 1991, nr 3–4.

Pisarek W., Wstęp do nauki o komunikowaniu, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Warszawa 2008.

„Pismo Periodyczne Korespondenta” 1794, nr 2.

Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 20 września 2018 roku w sprawie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych oraz dyscyplin artystycznych, Dz. U., poz. 1818.

Sasińska-Klas T., Od międzynarodowej szkoły dziennikarstwa do Instytutu dziennikarstwa i komunikacji społecznej UJ – 15 lat minęło…, „Zeszyty Prasoznawcze” 2010, nr 3–4.

Schramm W., Communication research in the United States [w:] The science of human communication, red. W. Schramm, Basic Books, New York 1963.

Słownik terminologii medialnej, red. W. Pisarek, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków 2006.

Szczurkiewicz T., Rasa, środowisko, rodzina, Polski Instytut Socjologiczny, Poznań 1938.

Szczurkiewicz T., Studia socjologiczne, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 1969.

Szczurkiewicz T., Wpływ prasy codziennej, „Przewodnik Społeczny” 1934, nr 6, 11, 12.

Tetelowska I., Jana Stanisława Dawida pomysł statystycznej analizy prasy, „Zeszyty Prasoznawcze” 1963, nr 1/2.

Tetelowska I., Polska koncepcja prasoznawstwa (W związku z książką Mieczysława Kafla Prasoznawstwo), „Zeszyty Prasoznawcze” 1968, nr 1.

Tetelowska I., Próba określenia przedmiotu nauki o środkach masowego przekazu informacji, „Zeszyty Prasoznawcze” 1965, nr 1.

The role of local and regional media in the democratization of the Eastern and Central European societies, Oficyna Wydawnicza Aspra-JR, Warszawa 2001.

Thomas W.I., Znaniecki F., The polish peasant in Europe and America, R.G. Badger, Boston 1918–1920. Wyd. polskie: Chłop polski w Europie i Ameryce, przeł. M. Metelska, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1976.

Wolert W., O polski instytut prasoznawczy, „Prasa” 1932, nr 6–8.

Wolert W., Szkice z dziejów prasy światowej, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków 2005.

Informacje

Informacje: Media Biznes Kultura, 2022, Numer 1 (12) 2022, s. 7 - 25

DOI: https://doi.org/10.4467/25442554.MBK.22.001.16109

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Tradycje polskiego medioznawstwa

Angielski:

Traditions of Polish media studies

Autorzy

Tomasz Mielczarek

https://orcid.org/0000-0002-3330-8840

Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach
ul. Stefana Żeromskiego 5, Kielce, Polska

Publikacja: 30.06.2022

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY

Udział procentowy autorów:

Tomasz Mielczarek (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 986

Liczba pobrań: 486

<p> Tradycje polskiego medioznawstwa</p>

Pobierz xml