Świadectwo wbrew zapomnieniu – reminiscencje Evy Grlić i Jeli Godlar między literaturą i egzystencją

Antonina  Kurtok

Świadectwo wbrew zapomnieniu – reminiscencje Evy Grlić i Jeli Godlar między literaturą i egzystencją

Data publikacji: 09.11.2022

Kultura Słowian, 2022, Tom XVIII, s. 261 - 270

https://doi.org/10.4467/25439561KSR.22.020.16372

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF

drukuj

Tytuły

Świadectwo wbrew zapomnieniu – reminiscencje Evy Grlić i Jeli Godlar między literaturą i egzystencją

Abstrakt

W artykule ujęto problematykę literackiej walki z zapomnieniem. Analizie poddano utwory dwóch chorwackich autorek – pochodzącej z kosmopolitycznej rodziny węgierskich Żydów, aktywnej w titowskiej partyzantce i więzionej na Nagiej Wyspie Evy Grlić (Sjećanja 1998) oraz związanej z nadmorskim Šibenikiem, lecz o skomplikowanych środkowoeuropejskich korzeniach Jeli Godlar (Limenke i ciklame 1992). Teksty te wyróżniają się na tle chorwackiego pisarstwa lat 90. XX wieku, z uwagi na koncentrację na wydarzeniach drugiej wojny światowej i okresie tuż po jej zakończeniu. Intencją autorek było „ocalenie od zapomnienia” pokoleniowego przeżycia nim prymat w świadomości zbiorowej zyskają narracje traktujące o kolejnej wojnie – postjugosłowiańskiej. Utwory stanowią psychologiczno- estetyczny wyraz obawy przed tak rozumianym zapomnieniem, oznaczającym ostateczne zatarcie śladów (narracyjnych świadectw) istnienia w ważnym okresie historii najnowszej.

The article deals with the literary struggle with oblivion. The author analyses works of two Croatian authors – Eva Grlić’s (Sjećanja 1998) who came from the cosmopolitan family of Hungarian Jews, active in the Tito’s underground army and imprisoned on the Naked Island, and Jela Godlar’s (Limenke and ciklame 1992) who had connections with the seaside town Šibenik, but having complex Central European roots. These texts stand out from the Croatian writing of the 1990s due to their focus on the events of the Second World War and the period directly proceeding its end. The authors’ intention was to “save from oblivion” a generational experience before the primacy of the collective consciousness will be given to narratives about the next – post-Yugoslav – war. The works are a psychological and aesthetic expression of fear of oblivion understood as the final blurring of traces (narrative testimonies) of existence in a such important period of modern history.

Słowa kluczowe

zapomnienie, pamięć, wspomnienia, Grlić, Godlar

oblivion, memory, memories, Grlić, Godlar

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Augé M., Formy zapomnienia [Forms of Oblivion], trans. A. Turczyn, Kraków, TAiWPN UNIVERSITAS, 2009, 91 pp.

Blažević D., Dugo putovanje “zadnjeg pisma”... [Intervju / Jela Godlar-Brešan, književnica], [The Long Journey of the “Last Letter”... [Interview / Jela Godlar-Brešan, writer]. Available at: http://tris.com.hr/2015/02/intervju-jela-godlarbresan-knjizevnica-dugo-putovanje-zadnjeg-pisma/ [accessed: 15.05.2022].

Bojarska K., Trauma [Trauma], [in:] Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci [Modi Memorandi. Lexicon of the Culture of Memory], M. Saryusz-Wolska, R. Traba (Eds.), Warszawa, Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2014 [e-book, format EPUB].

Connerton P., Siedem rodzajów zapomnienia [Seven Types of Forgetting], [in:] (Kon)teksty pamięci. Antologia [(Con)texts of Memory. Anthology], K. Kończal (Ed.), Warszawa, Narodowe Centrum Kultury, 2004, pp. 343-357.

Godlar J., Limenke i ciklame [Cans and Cyclamen], [in:] Eadem, Proza [Prose]. Karlovac, Gradska knjižnica “Ivan Goran Kovačić” 2004, pp. 7-144.

Grlić E., Sjećanja I neobjavljene_ricee, Zagreb, V.B.Z. d.o.o., 2021, 401 ss.

Karkowska M., Pazderski F., Zapomnienie [Oblivion], [in:] Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci [Modi Memorandi. Lexicon of the Culture of Memory], M. Saryusz-Wolska, R. Traba (Eds.), Warszawa, Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2014 [e-book, format EPUB].

Ricoeur P., Pamięć, historia, zapomnienie [Memory, History, Forgetting], trans. J. Margański, Kraków, TAiWPN UNIVERSITAS, 2012, 689 pp.

Salečić I., Umijeće sjećanja (Putovanje po četveroknjižju Jele Godlar) [The Art of Memory (Journey Through the Four Books of Jela Godlar)], [in:] J. Godlar, Proza [Prose], Karlovac, Gradska knjižnica “Ivan Goran Kovačić”, 2004, pp. 445-466.

Szperlik E., Chorwacka (nie)pamięć o Jugosławii. Przemilczenia, pominięcia i odpamiętanie w prozie chorwackiej po roku 1991 [Croatian (Non-)Memory about Yugoslavia: Concealment, Disregarding and Memory Retrieval in Croatian

Prose After 1991], Poznań, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2019, 301 pp.

Żardecka M., Pamięć i zapomnienie. Filozoficzny dyskurs o sile i słabości pamięci indywidualnej i zbiorowej [Memory and Oblivion. A Philosophical Discourse on the Strenght and Weakness of Individual and Collective Memory], Rzeszów, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020, 668 pp.

Informacje

Informacje: Kultura Słowian, 2022, Tom XVIII, s. 261 - 270

DOI: https://doi.org/10.4467/25439561KSR.22.020.16372

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Świadectwo wbrew zapomnieniu – reminiscencje Evy Grlić i Jeli Godlar między literaturą i egzystencją

Angielski:

A Testimony Against Oblivion – Reminiscences of Eva Grlić and Jela Godlar’s Between Literature and Existe

Autorzy

Antonina Kurtok

https://orcid.org/0000-0003-3815-8017

Uniwersytet Śląski w Katowicach, Bankowa 12, 40-007 Katowice

Publikacja: 09.11.2022

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY-NC-ND

Udział procentowy autorów:

Antonina Kurtok (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 520

Liczba pobrań: 319

<p> Świadectwo wbrew zapomnieniu – reminiscencje Evy Grlić i Jeli Godlar między literaturą i egzystencją</p>

Pobierz xml