Kultura masowa w oczach współczesnych konserwatystów rosyjskich
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEKultura masowa w oczach współczesnych konserwatystów rosyjskich
Data publikacji: 16.12.2016
Kultura Słowian, 2016, Tom XII, s. 66 - 80
https://doi.org/10.4467/25439561KSR.16.004.6457Autorzy
Kultura masowa w oczach współczesnych konserwatystów rosyjskich
Odrodzenie idei konserwatywnych w Rosji po rozpadzie Związku Radzieckiego było procesem naturalnym, który wynikał z krachu ideologii komunistycznej i zbudowanego na niej systemu totalitarnego, obejmującego strukturę nie tylko społeczeństwa i państwa, lecz także władzy. Od 1991 r. idee konserwatywne w Rosji zajmują wysoką pozycję w myśli filozoficznej, politycznej, społecznej. One też wyznaczyły na gruncie rosyjskim drugorzędną rolę zachodnim ideom i ideologiom opozycyjnym wobec konserwatyzmu.
Jest to konserwatyzm ukierunkowany aksjologicznie. Jego renesans od początku jawił się nie tylko jako konieczność rozprawy z komunizmem, lecz także jako forma walki z napływającymi do Rosji nowymi ideami i ideologiami, negującymi otwarcie tradycyjne wartości. Za największe zagrożenie nowego typu uznano neoliberalne idee i ideologie oraz zbudowane na nich koncepcje zachodniego globalizmu. Reprezentatywne dla takiego stanowiska są poglądy Aleksandra Sołżenicyna oraz Aleksandra Panarina; w mniejszym stopniu Aleksandra Dugina. Kultura masowa postrzegana jest przez nich nade wszystko jako zagrożenie dla kultury narodowej nasyconej wysokimi treściami duchowymi, moralnymi, patriotycznymi – zakorzenionymi w tradycji prawosławnej. Kultura masowa nie tylko bowiem spłyca owe treści, ale wręcz od nich ucieka albo je zwalcza, propagując konsumpcyjny model życia, permisywizm, hedonizm. Natomiast subkulturowe formy kultury masowej w sposób jawny propagują antywartości i negatywną antropologię – degradującą osobę ludzką. Konserwatywna antropologia kulturowa sytuuje się wobec nich na biegunie przeciwnym – jej fundament jest bowiem wybitnie aksjologiczny, niezależnie od specyfiki danej kultury narodowej. Sama kultura traktowana jest w niej w duchu tradycji antycznej – jako uprawa duszy podporządkowana trzem transcendentaliom aksjologicznym: prawdzie, dobru i pięknu. Przeniknięta tymi trzema wartościami kultura przynosi wzrost duchowy człowieka. Kultura masowa wskutek odejścia od wysokich wartości nie tylko nie przynosi takiego wzrostu, lecz także może stać się czynnikiem dehumanizującym (np. w przypadku satanistycznych subkultur bądź satanistycznych motywów w kulturze masowej). Taki jest ton wypowiedzi rosyjskich konserwatystów w sferze religii, polityki, kultury, nauki. W ich mniemaniu kultura narodowa winna być przeniknięta wysokimi wartościami – kulturowymi, moralnymi, religijnymi. Celem kultury jest nie tylko ich obrona, lecz także upowszechnianie, które winno mieć charakter masowy. Masowość ma oznaczać szeroki odbiór kultury narodowej, nie zaś jej zbanalizowanie i dewaluację aksjologiczną, które są charakterystyczne dla kultury masowej. Zarówno obrona, jak i upowszechnienie wysokich wartości są dla współczesnych konserwatystów rosyjskich naglącym obowiązkiem ze względu na nowe ich zagrożenie – ze strony zachodniego globalizmu i towarzyszącej mu nowej cywilizacji. Można przyjąć, że istnieją dwa podstawowe ujęcia kultury masowej na gruncie współczesnego rosyjskiego konserwatyzmu: 1) krytyka tej kultury wynikająca nade wszystko z troski o kulturę narodową Rosji i jej przyszłość – reprezentowana przez A. Sołżenicyna; 2) krytyka kultury masowej utożsamiająca ją z amerykańskim globalizmem – ujęta w pracach A. Panarina.
Pipes R., Rosyjski konserwatyzm i jego krytycy. Studium kultury politycznej, przeł. A. Mrozek, Kraków 2009.
Sołżenicyn A., Rosja w zapaści, przeł. J. Zychowicz, Kraków 1999.
Вершинин M., Типологические особенности политической филисофии русского консерватизма [w:] Отечественная философия: русская, российская, всемирная, Нижний Новгород 1998.
Панарин A., Искушение глобализмом, Москва 2003.
Панарин A., Народ без элиты: между отчаянием и надеждой, „Наш современник” 2001, № 11, file://C/Users/dell/Desktop/А./Панарин/Народ/без/элиты между/отчаяние… (dostęp: 11.06.2015).
Панарин A., Реванш истории. Российская стратегическая инициатива в XXI веке, Москва 2005.
Репников A., Консервативная концепция российской государственности. Монография, Москва 1999.
Солженицын A., Исчеерпание культуры?, http://www.patriotica.ru/actual/solg_cult.html (dostęp: 9.06.2015).
Солженицын A., Русский вопрос к концу XX века, http://solzhenicyn.ru/modules/myarticles/print_storyid_299.html dostęp: 9.06.2015).
Тимошина E., Политико-правовая идеология пореформенного консерватизма. К. Победоносцев, Санкт-Петербург 2000.
Informacje: Kultura Słowian, 2016, Tom XII, s. 66 - 80
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Kultura masowa w oczach współczesnych konserwatystów rosyjskich
Mass culture in the eyes of contemporary Russian conservatists
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków
Publikacja: 16.12.2016
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 2495
Liczba pobrań: 1437