Biblijny wzorzec bohatera. Od tekstu hebrajskiego po grecko-rzymskie tradycje heroiczne
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEBiblijny wzorzec bohatera. Od tekstu hebrajskiego po grecko-rzymskie tradycje heroiczne
Data publikacji: 21.12.2018
Kultura Słowian, 2018, Tom XIV, s. 9 - 36
https://doi.org/10.4467/25439561KSR.18.001.9345Autorzy
Biblijny wzorzec bohatera. Od tekstu hebrajskiego po grecko-rzymskie tradycje heroiczne
Podanie ogólnego wzorca bohatera biblijnego zawsze grozi subiektywizmem i tym, że nie ujmie się istotnych elementów aktualnych dla niektórych ksiąg biblijnych. Z konieczności niniejszy artykuł ma charakter zarysu. Analizując starotestamentalny wzór bohaterski trzeba zwrócić uwagę na wymagania Tory, które są bardzo wysokie. Wzorem dla Izraela jest zaś świętość samego Boga. Zastosowanie tych przepisów nie jest jednak aż tak restrykcyjne. Bohaterów Starego Testamentu cechuje więc ludzka słabość, która staje się tłem dla działania charyzmatu. Szczególną rolę wśród nich odgrywają bohaterowie spoza Izraela. Na przykład Rut swoim uporem weszła w genealogię Jezusa, choć jako Moabitka nie mogła „wejść do zgromadzenia Pana”. Noe, Danel i Hiob stali się prorockimi wzorami świętości, choć żaden z nich nie pochodził z Izraela. Późniejsze tradycje dostrzegły rozumność i męstwo Żydów, ukazując ich przekonania jako prawdziwą cywilizację. Poganie w konfrontacji z jej siłą jawią się jako barbarzyńcy. W Nowym Testamencie wielkie znaczenie ma rola Apostołów, zwłaszcza Pawła. Ich misja jest w rzeczywistości ofiarą składaną Bogu. Przedstawia się również model nowego bohatera. Bazując na słownictwie stoickim, Biblia ukazuje apostoła, który wśród przeciwności doświadcza najpełniej pomocy Boga.
Alexiou P., Dronke M., The Lament of Jephthah’s Daughter: Themes, Traditions, Originality, “Studi Medievali” [Medieval Studies] 1971, vol. 12, pp. 819-863.
Aristoteles [Pseudo-], Epistola ad Alexandrum [The Letter to Alexander], [in:] Arystoteles, Dzieła wszystkie [All Works], vol. 6, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN , 2002.
Beda Venerabilis, In Cantica canticorum allegorica exposition [The Allegorical Exposition of the Song of Songs], [in:] Patrologia Latina [The Latin Patrology], ed. P. Migne, vol. XCI , Lutetiae Parisorum, 1862, col. 1066-1236.
Biblia Hebraica Stuttgartensia [The Hebrew Bible of Stuttgart], K. Elliger, W. Rudolph, H.P. Rüger (Eds.), Stuttgart, Deutsche Bibelgesellschaft, 1990.
Cicero, Pro Murena [For Murena], [in:] A.C. Clark (Ed.), M. Tullii Ciceronis Orationes [Speechs of M. Tullius Cicero], vol. 1, Oxford Classical Texts, Oxford, Claredon Press, 1905.
Cyran W., Służba jednania. Kapłańsko-liturgiczny charakter apostolskiej posługi św. Pawła według 2 Kor 1-7 [The Ministry of Reconciliation. The Priestly and Liturgical Character of Apostolic Services of Saint Paul according to 2Co 1-7], Lublin, Redakcja Wydawnictw KUL 1999.
Day J., The Daniel of Ugarit and Ezekiel and the Hero of the Book of Daniel, “Vetus Testamentum” [The Old Testament] 1980, vol. 30, nr. 2, pp. 174-184.
Delling G., ὀ σμή [osme], [in:] G. Kittel (Ed.), Theologisches Wörterbuch zum Neuen Testament [Theological Dictionary to the New Testament], vol. V, Stuttgart, Kolhammer, 1945, pp. 492-495.
Dion Chrysostomos, Peri basileias [About Kingdom], Dion z Prusy (Złotousty), Pierwsza mowa o królestwie [First Speech about Kingdom], trans. and commentary K. Tuszyńska, “Rhetores Graeci, Zeszyty źródłowe do historii retoryki greckiej”, no. I, Poznań, Wydawnictwo Naukowe UAM , 2014.
Doran R., 2 Maccabees. A Critical Commentary, Minneapolis, Fortress, 2012.
Epictetus, Discourses of Epictetus, trans. G. Long, New York, D. Appleton and Company, 1904.
Euripides, Iphigenia Aulidensis [Iphigenia in Aulis], H.C. Günther (Ed.), Bibliotheca Scriptorum Graecorum et Latinorum Teubneriana, Stutgardiae et Lipsiae, Teubneri, 1988.
Euripides, Iphigenia in Tauris [Iphigenia in Tauris], Ed. D. Sansone, Bibliotheca Scriptorum Graecorum et Latinorum Teubneriana, Stutgardiae et Lipsiae, Teubneri, 1981.
Flavius Iosephus, Antiquitates Iudaicae [Antiquities of the Jews], [in:] BibleWorks 9.0.
Gawłowska A., Recepcja antycznych biografii Aleksandra Wielkiego w średniowiecznej literaturze zachodnioeuropejskiej [Reception of Antique Biographies of Alexander the Great in the West European Literature], “Folia Litteraria” [Studies in Litterature] 1991, vol. 31, pp. 187-219.
Greenberg M., Ezechiel 1-20, Herders Theologisches Kommentar zum Alten Testament, Freiburg, Basel, Wien, Herder, 2001.
Heidland H. W., λογισμός [logismos], [in:] G. Kittel (Ed.), Theologisches Wörterbuch zum Neuen Testament [Theological Dictionary to the New Testament], vol. IV, Stuttgart, Kohlhammer, 1942, pp. 287-295.
Laskowski Ł., Mądrościowy kontekst opowiadania o Tamar (Rdz 38) [The Story of Tamar (Gen 38) and Its Sapiential Context], [in:] A. Kubiś, K. Napora (Eds.), Niewiastę dzielną kto znajdzie? (Prz 31,10). Rola kobiet w biblijnej historii zbawienia [“Who can find a virtuous woman?” (Prov 31:10). The Role of Women in the Biblical Salvation History], Analecta Biblica Lublinensia XIV, Lublin, Wydawnictwo KUL, 2016, pp. 53-68.
Laskowski Ł., Historia córki Jeftego w ujęciu Pseudo-Filona [The Story of Jephtah’s Daughter according to Pseudo-Philo], [in:] A. Łuka, A. Strycharczuk (Eds.), Prekursorzy i twórcy chrześcijańskiej kultury Europy. Księga jubileuszowa ofiarowana Księdzu Profesorowi Augustynowi Eckmannowi [Precursors and Founders of the Christian Culture of Europe. A Book Offered to Rev. Prof. Augustyn Eckmann], Prace Wydziału Historyczno-Filologicznego 175, Lublin, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II , 2013, pp. 195-219.
Laskowski Ł., Opinia Koheleta o kobietach jako echo perypetii małżeńskich Salomona [The Opinion of Ecclesiastes about Women as a Reminiscence of Married Life of Solomon], ”Veritati et Caritati” [To Truth and Loving] 2017, vol. 8, pp. 13-32.
Lauer S., Eusebes Logismos in IV Maccabees, “The Journal of Jewish Studies” 1955, vol. 6, pp. 170-171.
Libanius, Progymnasmata, [in:] Progymnasmata. Greckie ćwiczenia retoryczne [The Greek Rhetorical Exercises], trans. and commentary H. Podbielski, Źródła i monografie 402, Lublin, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II , 2013.
Novum Testamentum Graece [The Greek New Testament], Eds. K. Nestle, B. Aland et all., Stuttgart, Deutsche Bibelgesellschaft, 2012.
Philo Alexandrinus, De vita contemplative, Legatio ad Caium [The Contemplative Life, The Embassy to Caius], [in:] L. Cohn et P. Wendland (Eds.), Philonis Alexandrini, Opera quae supersunt [The Works of Philo of Alexandria], vol. VI, Berolini, Typis et impensis G. Reimerii, 1915.
Pilarczyk K., Kult Dionizosa zagrożeniem dla judaizmu w Palestynie pod rządami Seleukidów [The cult of Dionysus as a Threat to Judaism in Palestine under the Rule of the Seleucids], “Studia Judaica” [Jewish Studies] 2001, vol. 1-2, pp. 45-53.
Plutarque, Oeuvres morales [The Moral Works], Introduction générale par R. Flacelière et J. Irigoin, texte établi par A. Philippon [et alii], vol. 1-15, Collection des Universités de France, Paris, Les Belles Lettres, 1987-2002.
Pseudo-Filon, Księga starożytności biblijnych [Pseudo-Philo, The Biblical Antiquities], trans. and commentary Ł. Laskowski, Kraków, Wydawnictwo WAM , 2015.
Schwartz D., 2 Maccabees, Berlin, New York, Walter de Gruyter, 2008.
Seneca Minor, Epistula, [in:] Listy moralne do Lucyliusza (Epistulae morales ad Lucilium) [Seneca the Junger, The Moral Letters to Lucillius], trans. by W. Kornatowski, introduction and footnotes by K. Leśniak, Biblioteka Klasyków Filozofii, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN , 1961.
Septuaginta. Id est Vetus Testamentum Graece iuxta LXX interpretes [Septuaginta. The Greek Old Testament], Ed. Ralphs A., Stuttgart, Deutsche Bibelgesellschaft, 1979.
Slawik J., Skąd wywodzi się tradycja o Hiobie? Antoni Tronina versus Łukasz Niesiołowski-Spanò [Where Does a Tradition of Job Come From? Antoni Tronina versus Łukasz Niesiołowski-Spanò], “Studia Biblica et Orientalia” [Biblical and Oriental Studies] 2013, vol. 5, pp. 91-95.
Sophoclis Tragoediae [The Tragedies of Sophocles], R.D. Dave (Ed.), vol. I-II , Bibliotheca Scriptorum Graecorum et Latinorum Teubneriana, Leipzig, Teubner, 1984.
Sparks H.F.D., The Apocryphal Old Testament, Oxford, Claredon Press, 1984.
Świderkówna A., Bogowie zeszli z Olimpu. Bóstwo i mit w greckiej literaturze świata hellenistycznego [Gods Descended O lympus. God and Myth in the Greek Literature of the Hellenic World], Warszawa, Wiedza Powszechna, 1999.
Taylor J.E., Jewish Women Philosophers of First-Century Alexandria. Philo’s “Therapeutae” Reconsidered, Oxford, New York, Oxford University Press UK, 2003.
Tronina A., Eposy ugaryckie o Kerecie i Aqhacie [Ugaritic Epics about Keret and Aqhat], “Scripturae Lumen” [Light of the Scripture] 2009, vol. 1, pp. 571-594.
Tronina A., Księga Hioba [The Book of Job], Nowy Komentarz Biblijny XV, Częstochowa, Św. Paweł, 2013.
Vogt K., Becoming Male: a Gnostic, Early Christians, and Islamic Metaphor, [in:] K.E. Børresen, K. Vogt, Women’s Studies of the Christian and Islamic Tradition, Dordrecht, Boston, London, Kluwer Academic Publishers, 1993, pp. 228-229.
Weber R., Eusebeia und Logismos. Zum Philosophischen Hintergrund von 4 Makkabäer [Eusebeia and Logismos. The Philosophical Background of 4 Maccabees], “Journal for the Study of Judaism” 1991, vol. 22, fasc. 2, pp. 212-234.
Informacje: Kultura Słowian, 2018, Tom XIV, s. 9 - 36
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Biblijny wzorzec bohatera. Od tekstu hebrajskiego po grecko-rzymskie tradycje heroiczne
Biblical Hero Pattern. From The Hebrew Text To The Greek-Roman Heroic Traditions
Wyższe Seminarium Duchowne Archidiecezji Częstochowskiej, Częstochowa
Publikacja: 21.12.2018
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 1734
Liczba pobrań: 2194