FAQ

Architektura cerkiewna na Ukrainie 1991–2022

Data publikacji: 12.2023

Kultura Słowian, 2023, Tom XIX, s. 155 - 171

https://doi.org/10.4467/25439561KSR.23.011.18988

Autorzy

Bp Michał Janocha
Uniwersytet Warszawski, ul. Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa, Polska
https://orcid.org/0000-0002-4983-1767 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Architektura cerkiewna na Ukrainie 1991–2022

Abstrakt

Po upadku ZSSR nastąpiła na Ukrainie prawdziwa eksplozja budownictwa sakralnego. Artykuł, o charakterze przeglądowym, prezentuje czternaście spośród blisko tysiąca cerkwi zbudowanych na Ukrainie w okresie trzydziestolecia od odzyskania niepodległości do agresji rosyjskiej (1991–2022). Kryterium wyboru jest kategoria reprezentatywności, zarówno pod względem jakościowym, formalnym, regionalnym, jak i wyznaniowym (świątynie unickie oraz prawosławne Cerkwi Ukraińskiej i Cerkwi Patriarchatu Moskiewskiego). Przy całym zróżnicowaniu łączy je swoista kanoniczność w podejściu do materii architektonicznej. Opiera się ona zasadniczo na bizantyńskim modelu świątyni krzyżowo-kopułowej, przyjętym na Rusi Kijowskiej. Wybrane przykłady odzwierciedlają zjawisko odwołania do różnych tradycji budowlanych, za którymi kryją się pewne racje ideowe – między swojskością a importem, między ukraińskością a rusofilstwem, między Rusią Kijowską a barokiem, między tradycją a nowoczesnością. Za każdą decyzją wyboru stoi określone przesłanie historyczno-kulturowe, ale także i polityczne. Współczesne ukraińskie cerkwie są nowym wcieleniem, wręcz manifestacją, architecture parlante.

 

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Borowik A., Modernistyczna “architecture parlante” [Modernistic Architecture Parlante], “Autoportret. Pismo o Dobrej Przestrzeni” [Self-portrait. Magazine About the Good Space] 2018, no. 3 (62), pp. 5–27.

Cherkes B.S., Suchasna arhitektura L’vova mizh istoryzmom ta restavracionizmom [Contemporary Architecture in Lviv. Between Historism and Restaurationism], “Visnyk Nacional’nogo Universytetu. «L’vivs’ka politehnika»” [Journal of Lviv Polytechnic National University] 2009, no. 656, pp. 3–4.

Duljaba N., Modernyj hram u Hodorovi otrymav nagorodu na mizhnarodnomu konkursi European Award [Modern Orthodox Church in Hodorov Received the Prize at the International Competition European Award], “L’vivs’kyj Portal” [Portal Lviv], 9.09.2019. Available at: https://portal.lviv.ua/news/2019/09/09/ modernyj-hram-u-hodorovi-otrymav-nagorodu-na-mizhnarodnomu-konkur- si-european-award [accessed: 27.10.2023].

Hto peremig u konkursi na proekt novoto hramu PCU v centri L’vova [Who Won the Competition for the Design of the New OCU Church in the Centre of Lviv], “Tvoe mіsto” [Your City], 14.09.2019. Available at: https://tvoemisto.tv/news/hto_peremig_u_konkursi_na_proiekt_novogo_hramu_ptsu_v_tsentri_lvova_vizualizatsiya_103069.html [accessed: 27.10.2023].

Hvorostovs’ka O., Glava UGKC osvjatyt’ unikal’nu cerkvu [The Head of the Ukrainian Greek-Catholic Church Consecrated a Unique Tserkov]. Available at: https://lvivpost.net/lvivnews/n/37167 [accessed: 27.10.2023].

Iazykova I.K., Put’ k istine: proshloe i nastoiashchee Sviatogor’ia [The Way Towards the Truth. The Past and Present of the Holy Mountain], Moskva, Imidzh-Press, 2006, 201 pp.

Janocha M., Byzance et Renaissance. Quelques remarques sur deux paradigmes de la culture et de l’art [Byzance and the Renaissance. Some Remarks about Two Paradigmes of the Culture and Art], [in:] M. Janocha, A. Sulikowska, I. Tatarova et al. (Eds.), Bizancjum a renesansy. Dialog kultur, dziedzictwo antyku. Tradycja i współczesność [Byzance and Renaissances. A Dialog Between Cultures, Antique Patrimony, Tradition and Modernity], Warszawa, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2012, pp. 27–42.

Janocha M., Ikona współczesna – sztuka nieznana [Contemporary Icon – Unknown Art], [in:] W. Włodarczyk (Ed.), Współczesność – historia nieznana [The Present Day – Unknown History], Warszawa, Stowarzyszenie Historyków Sztuki, 2013, pp. 273–286.

Janocha M., Ukraińskie i białoruskie ikony świąteczne w dawnej Rzeczypospolitej. Problem kanonu [The Ukrainian and Byeloruthenian Feast Icons in Former Polish Commonwealth. The Problem of the Canon], Warszawa, Neriton, 2001, 560 pp. Kal’nyc’kyj M., Hramy Kyjeva [Churches of Kyiv], Kyi’v, Vydavnychyj Dim Dmytra Burago, 2013.

Kandii (Ed.) A., Monastyri i khramy Kieva: Spravochnik-putevoditel’ [The Monasteries and Churches of Kyiv: Guidebook], Kiїv 2011.

Khram Rozhdestva Khristova na Oboloni [Church of the Nativity on Obolon], Kyi’v 2010.

Kіndras’ K., Radoslav Zhuk: “Hram ce viddzerkalennja doskonalosti Bozhoi’” [Zhuk R., The Church is the Reflection of God’s Perfection], “NOVAgazeta” [New Journal] 2010, no. 1 (58), pp. 6–7.

Kozlova K., Skil’ky mozhna: Chomu v Ukrai’ni budujut’ zastarili cerkvy [How Much Can They Do? Why They Build the Obsolete Churches in Ukraine?]. Available at: https://birdinflight.com/architectura-uk/20200716-orthodox.html [accessed: 27.10.2023].

Krasny P., Architektura cerkiewna na ziemiach Rzeczypospolitej 1596–1914 [Architecture of the Orthodox Churches on the Territory of Polish Commonwealth], Kraków, Universitas, 2003.

Mezentseva E.V. (Ed.), Sviato-Uspenskaia Sviatogorskaia lavra [Monastery of the Dorminion at the Holy Mountain], Khar’kov 2013.

O ikonie w Rzeczypospolitej dawniej i dziś. Rozmawiają członkowie Komisji Speculum Byzantinum na Wydziale Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego: Irina Tatarova, bp Michał Janocha, Witali Michalczuk oraz prowadzący rozmowę Łukasz Hajduczenia [About the Icon in Polish Commonwealth Then and Now. Conversation with the Members of Speculum Byzantinum Laboratory at Artes Libelales Faculty: Irina Tatarova, Michał Janocha, Vitali Mikhalchuk and Łukasz Hajduczenia], “Latopisy Akademii Supraskiej” [Chronicles of Suprasl Academy] 2021, vol. 12, Obraz – Słowo – Litera, M. Kuczyńska, A.Z. Nowak (Eds.), pp. 11–34.

Pravoslavna Odesa vidznachyla Den’ pam’jati Svjatoi’ Muchenyci Tatiany [Orthodox Odesa Celebrated the Day of Remembrance of the Holy Martyr Tati], “Novyny Unyversytetu. Odesa” [University News. Odesa], 26.01.2020. Available at: https://onua.edu.ua/ua/news/novosti-universiteta/4035-2020-01-26-1 [accessed: 26.01.2020].

Sobor jednaje vsih! [The Cathedral Unites All!], Kyi’v 2009.

Taras Ja., Sakral’na derev’jana arhitektura Ukrai’ny (Х–ХХІ st.) [Sacral Wooden Architecture in Ukraine (10th–11th Century)], “Narodoznavchi zoshyty. Chasopys Instytutu narodoznavstva NAN Ukrai’ny” [Ethnological Fascicles. Magazine of the Institute of Ethnology of the National Academy of Sciences in Ukraine] 2015, no. 1 (121), pp. 1–44.

Tatarova I., Ikona miejscem spotkania. Ikona i artysta [An Icon as a Meeting Place. An Icon and an Artist], [in:] U. Cierniak, J. Grabowski (Eds.), Dziedzictwo chrześcijańskiego Wschodu i Zachodu. Między pamięcią i oczekiwaniem [Legacy of Christian East and West – Between Memory and Expectation], Częstochowa, Instytut Filologii Obcych Akademii J. Długosza, 2006, pp. 257–266.

Informacje

Informacje: Kultura Słowian, 2023, Tom XIX, s. 155 - 171

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Architektura cerkiewna na Ukrainie 1991–2022

Angielski:

Orthodox Church Architecture in Ukraine 1991–2022

Autorzy

https://orcid.org/0000-0002-4983-1767

Bp Michał Janocha
Uniwersytet Warszawski, ul. Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa, Polska
https://orcid.org/0000-0002-4983-1767 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Uniwersytet Warszawski, ul. Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa, Polska

Publikacja: 12.2023

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Bp Michał Janocha (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 276

Liczba pobrań: 185

<p>Architektura cerkiewna na Ukrainie 1991–2022</p>