FAQ

The Sanction for Parricidium in the Light of Cassiodorus’ Variae – Comments on Cass., Variae 1, 18, 4 in the Light of Roman Criminal Law and Leges Romanae Barbarorum

Data publikacji: 2023

Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa, Tom 16 (2023), Tom 16, Zeszyt 4, s. 449 - 467

https://doi.org/10.4467/20844131KS.23.039.19033

Autorzy

Bartosz Zalewski
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Plac Marii Skłodowskiej-Curie 5, Lublin
https://orcid.org/0000-0001-7508-354X Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

The Sanction for Parricidium in the Light of Cassiodorus’ Variae – Comments on Cass., Variae 1, 18, 4 in the Light of Roman Criminal Law and Leges Romanae Barbarorum

Abstrakt

The traditional punishment for parricidium under Roman law was the poena cullei (“the penalty of the sack”). Its continued use in late antiquity is confirmed by the constitution of Emperor Constantine the Great later adopted in the Theodosian Code of 438 (C. Th. 9, 15, 1). It is not clear, however, whether this punishment was also applied in practice to pars Occidentis in the period after the abdication of Emperor Romulus Augustulus (476). The official royal correspondence preserved in Cassiodorus’ Variae mentions the penalty of exile imposed for fratricide (Cass., Variae 1, 18). The aim of the study is an attempt to interpret the indicated letter of Theodoric the Great, as well as a number of other sources (the provisions of Edictum Theoderici regis and Breviarium Alarici) to reconstruct the penal policy of this ruler towards the perpetrators of parricidium and homicidium.

Bibliografia

Primary sources

Augustine [August.]. Sermones. In: Augustine, Opera omnia, vol. 5, ed. Jacques-Paul Migne. Paris: apud J.-P. Migne, 1865 [= Patrologiae Cursus Completus. Series Latina, vol. 38] [Serm.].

Baviera, Giovanni, ed. Mosaicarum et Romanarum legum Collatio. In: Fontes Iuris Romani Anteiustiniani, pars secunda, ed. 2, eds. Giovanni Baviera, Ferrini Contardo, Giuseppe Furlani. Florentiae: apud S. A. Barbèra, 1940 [Coll.].

Baviera, Giovanni, ed. Pauli Sententiae. In: Fontes Iuris Romani Anteiustiniani, pars secunda, ed. 2, eds. Giovanni Baviera, Ferrini Contardo, Giuseppe Furlani. Florentiae: apud S.A. Barbèra, 1940 [P.S.].

Bluhme, Friedrich, ed. Edictum Theoderici regis. In: Monumenta Germaniae Historica, Leges, vol. 5. Hannoverae: impensis Bibliopoli Hahniani, 1875–1889.

[Cassiodorus] [Cass.] Cassiodori Senatoris Variae. Ed. Theodor Mommsen. Berolini: apud Weidmannos, 1894.

Cassiodorus [Cass.] The Variae: The Complete Translation. Transl. M. Shane Bjornlie. Oakland: University of California Press, 2019.

Cicero, Marcus Tullius [Cic.]. “Philippica II”. In: M. Tulli Ciceronis Orationes, ed. Albert Curtis Clarck. Oxonii: E typographeo clarendoniano, 1918 [Phil.].

Haenel, Gustav, ed. Lex Romana Visigothorum. Lipsiae: Sumptibus et typis B.G. Teubneri, 1849.

Isidore of Seville [Isid.]. Isidori Hispalensis episcope Etymologiarum sive Originvm libri XX. Ed. Wallace Martin Lindsay. Oxonii: E Typographeo Clarendoniano, 1911 [Etym.].

Isidore of Seville [Isid.]. The Etymologies of Isidore of Seville. Transl. Stephen A. Barney, W.J. Lewis, J.A. Beach, Oliver Berghof. Cambridge: Cambridge University Press, 2006.

Isidore of Seville [Isid.]. O prawach, eds. Antoni Dębiński, Maciej Jońca. Transl. Antoni Dębiński, Maciej Jońca. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2021.

König, Ingemar, ed. Edictum Theodorici regis. Das Edikt Theoderichs des Großen. Das “Gesetzbuch” des Ostgotenkönigs Theoderich des Großen – Lateinisch und deutsch (Texte zur Forschung). Darmstadt: wbg Academic, 2018.

Mommsen, Theodor, and Krueger, Paul, eds. Digesta Iustiniani Augusti. Berolini: apud Weidmannos, 1892.

Mommsen, Theodor, and Krueger, Paul, eds. Theodosiani libri XVI cum Constivtionibvs Sirmondianis et Leges novella ad Theodosianvm pertinentes. Berolini: apud Weidmannos, 1905.

Ożóg, Monika, ed. Edykt króla Teodoryka. Transl. Agnieszka Caba, Monika Ożóg. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 2018.

Ożóg, Monika, Pietras, Henryk, eds. Cassiodorus Senator. Variarum libri XII. Transl. Anna Kołtunowska, Robert Sawa. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2017 [=Synodi et collectiones legum, vol. 11].

Pharr, Clyde, ed. The Theodosian Code and Novels and the Sirmondian Constitutions: A Translation with Commentary, Glossary, and Bibliography. Princeton: Princeton University Press 1952.

Seeck, Otto. Regesten Der Kaiser und Päpste für die Jahre 311 bis 476 n. Chr. Stuttgart: J.B. Metzler, 1919 (reprint: Frankfurt ab Main: Minerva, 1984).

Tacitus, Publius Cornelius [Tac.]. Annalium ab excessu divi Augusti libri, ed. Charles Dennis Fisher. Oxonii: e typographeo Clarendoniano, 1906 [Ann.].

Zeumer, Karl, ed. “Liber iudiciorum”. In: Leges Visigothorum, ed. Karl Zeumer, Hannoverae et Lipsiae: Impensis Bibliopolii Hahniani, 1902 [Monumenta Germaniae Historica, Leges nationum Germanicarum, vol. 1] [Lib. iud.].

Studies 

Amielańczyk, Krzysztof. Crimina legitima w rzymskim prawie publicznym. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2013.

Amielańczyk, Krzysztof. “Parricidium i poena cullei”. In: Crimina et mores. Prawo karne i obyczaje w starożytnym Rzymie, ed. Marek Kuryłowicz, 139–50. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2001.

Amielańczyk, Krzysztof. “Zmierzch ius vitae necisque (z badań nad prawodawstwem karnym cesarza Hadriana)”. Annales UMCSSectio G – Ius 54/55 (2007/2008): 7–24.

Arnold, Jonathan J. “Ostrogothic Provinces: Administration and Ideology”. In: A Companion to Ostrogothic Italy, eds. Jonathan J. Arnold, M. Shane Brjonlie, Kristina Sessa, 73–97. Leiden: Brill, 2016.

Berger, Adolf. Encyclopedic Dictionary of Roman Law. Philadelphia: The American Philosophical Society, 1953 (reprint: 1991).

Biavaschi, Paola. “L’ambiguo destino della poena cullei tra sopravvivenza e innovazione”. In: Ravenna Capitale. Codice Teodosiano e tradizioni giuridiche in Occidente. La terra, strumento di arricchimento e sopravvivenza, eds. Gisella Bassanelli Sommariva, Simona Tarozzi, Paola Biavaschi, 169–86. Dogana: Maggioli Editore, 2016.

Brunnenmeister, Emil. Das Tödtungsverbrechen im altrömischen Recht. Leipzig: Duncker & Humblot 1887.

Calasso, Francesco. Medio evo del diritto. Vol. 1: Le fonti. Milano: Giuffré, 1954.

Ciglenečki, Slavko. “Insediamenti ostrogoti in Slovenia”. Archeologia in Frontiera 5 (2006) (thematic issue Goti nell’arco alpino orientale): 107–22.

Cintio, Lucia, di. L’«interpretation visigothorum» al. «Codex Theodosianus» il libro IX. Milano: Edizioni Universitarie di Lettere Economia Diritto, 2013.

Cloud, John D. “Parricidium from the lex Numae to the Lex Pompeia de parricidiis”. Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgeschichte. Romanistische Abteilung 88 (1971): 1–66.

Dębiński, Antoni. cudzysłów górny.Poena cullei w rzymskim prawie karnym”. Prawo Kanoniczne. Kwartalnik Prawno-Historyczny 37, no. 3–4 (1994): 133–46.

Düll, Rudolf. “Zur Bedeutung der poena cullei im römischen Strafrecht”. In: Atti del congress internazionale di diritto romano, vol. 2, 361–408. Roma: Prem. Tipografia successori F. Fusi, 1935.

Egmond, Florike. “The Cock, the Dog, the Serpent, and the Monkey. Reception and Transmission of a Roman Punishment, or Historiography as History”. International Journal of the Classical Tradition 2, no. 2 (1995): 159–92.

Fanizza, Lucia. “Il parricidio nel sistema della «Lex Pompeia»”. Labeo 25, no. 3 (1979): 266–89.

Gaudemet, Jean. Le Breviaire d’Alaric et les Epitome. Milano: Giuffrè, 1965 (Ius Romanum Medii Aevi, Pars I, 2b aa β).

Gaudemet, Jean. La formation du droit séculier et du droit de l’Église aux IVe et Ve siècles. Paris: Sirey, 1957.

Gračanin, Hrvoje. “Late Antique Dalmatia and Pannonia in Cassiodorus’ Variae”. Millenium. Jahrbuch zu Kultur und Geschichte des ersten Jahrtausends n. Chr. 13 (2016): 211–73.

Harries, Jill. “Introduction: The Background of the Code”. In: The Theodosian Code: Studies in the Imperial Law of Late Antiquity, eds. Jill Harries, Ian Wood, 1–16. London: Duckworth, 1993.

Honoré, Tony. “The Making of the Theodosian Code”. Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgeschichte. Romanistische Abteilung 103 (1986): 133–222.

Jońca, Maciej, ed. Leksykon rzymskiego prawa karnego. Podstawowe pojęcia. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, 2022.

Jońca, Maciej. Parricidium w prawie rzymskim. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2008.

Jońca, Maciej. “Poena cullei. Kara czy rytuał?”. Zeszyty Prawnicze 5, no. 1 (2005): 83–100.

Jońca, Maciej. Rzymskie prawo karne. Instytucje. Lublin: Wydawnictwo Werset, 2021.

Kranjc, Janez. “Parricidium and the penalty of the sack”. In: Selected Aspects of Human Life in Civil and Criminal Law, eds. Suzana Kraljić, Damjan Korošec, Yener Ünver, 5–40. Maribor: University of Maribor Press, 2021.

Kupiszewski, Henryk. “Quelques remarques sur le parricidium dans le droit romain classique et post-classique”. In: Studi in onore di Edurado Volterra, 601–14. Milano: Giuffrè, 1971.

Kuryłowicz, Marek, “Odpowiedzialność «nieletnich» za czyny bezprawne w prawie rzymskim”. In: Postępowanie z nieletnimi. Orzekanie i wykonywanie środków wychowawczych i poprawczych, ed. Tadeusz Bojarski, 9–19. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 1988.

Lafferty, Sean D.W. Law and Society in the Age of Theoderic the Great: A Study of the Edictum Theoderici. Cambridge: Cambridge University Press, 2013.

Lassen, Eva M. “The Ultimate Crime. Parricidium and the Concept of Family in the Late Roman Republic and Early Empire”. Classica et Mediaevalia 43 (1992): 147–61.

Liebs, Detlef. “Die Kodifizierung des römischen Strafrechts im Breviar Alarichs II”. Mélanges de l’École française de Rome – Antiquité 125, no. 2 (2013). https://journals.openedition.org/mefra/1785?lang=en(accessed: 10.10.2022).

Licandro, Orazio. Edictum Theoderici. Un misterioso caso librario del Cinquecento. Roma: L’Erma di Bretschneider, 2013.

Martindale, John R. The Prosopography of the Later Roman Empire. Vol. 2: A.D. 395–527. London: Cambridge University Press, 1980.

Nardi, Enzo. L’otre dei parricidi e le bestie incluse. Milano: Giuffré, 1980.

Nehlsen, Hermann. “Giulio Vismara. Edictum Theoderici. Ius Romanum Medii Aevi I, 2 b aaa. Milano 1967. Gr. 8°. 191 S.” Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgeschichte. Germanistische Abteilung 86 (1969): 246–60.

Olszaniec, Szymon. Comites consistoriani w wieku IV. Studium prosopograficzne elity dworskiej cesarstwa rzymskiego 320–395 n.e. Toruń: Wydawnictwo UMK, 2007.

Ożóg, Monika. “The Autorship of the So-Called Edict of Theoderic”. In: Leben Zwischen und Mit den Kulturen. Studien zu Recht, Bildung und Herrschaft in Mitteleuropa, eds. Renata Skowrońska, Helmut Flachenecker, 11–22. Toruń: Wydawnictwo UMK, 2015.

Papeša, Anita R. “Early Mediaeval Barbarian Elements in Late Antique Southern Pannonia”. In: The Archeology of Roman Southern Pannonia: The State of Research and Selected Problems in the Croatian Part of the Roman Province of Pannonia, ed. Branka Migotti, 415–39. Oxford: Archaeopress Publishers of British Archaeological Reports, 2012.

Pieczonka, Joanna. “Parricida a parenticida. Hipoteza etymologiczna na podstawie żartu w passusie Plauta Epidicus 349–351”. Czasopismo Prawno-Historyczne 64, no.1 (2012): 89–93.

Prostko-Prostyński, Jan. Utraeque res publicae: The Emperor Anastasius I’s Gothic Policy (491–518). Transl. Przemysław Znaniecki. Poznań: Wydawnictwo UAM, 2019.

Radin, Max. “The Lex Pompeia and the Poena Cullei”. The Journal of Roman Studies 10 (1920): 119–30.

Raiola, Marcella. “La «questione teodericiana»: Un’ipotesi ricostruttivo-costitutiva dell’ «Edictum »”. Rivista di diritto romano 11 (2011): 1–12.

Rasi, Piero. “Ancora sulla paternitádel c.d. Edictum Theoderici regis”. Annali di storia del diritto. Rassegna internazionale 5–6 (1961–1962): 113–36.

Rasi, Piero. “Sulla paternitádel c.d. Edictum Theoderici regis”. Archivio Giuridico 145 (1953): 105–62.

Riché, Pierre. Enseignement du droit en Gaule du VIe au XIe siècle. Milano: Giuffré, 1965 (Ius Romanum Medii Aevi, Pars I, 5b bb).

Saitta, Biagio. “«Custodia legume civilitas est indicium». Theoderico L’Amalo e la civiltàromana”. Antiguedad y cristianismo 7 (1990): 391–403.

Savigny, Carl Friedrich von. Histoire du droit romain au Moyen Âge. Vol. 1. Transl. Charles Guenoux. Paris: Charles Hingray, 1839.

Stachura, Michał. Wrogowie porządku rzymskiego. Studium zjawiska agresji językowej w Kodeksie Teodozjusza, Nowelach Postteodozjańskich i Konstytucjach Sirmondiańskich. Kraków: Towarzystwo Wydawnicze Historia Iagellonica, 2010.

Stolarek, Dorota. Adultera w świetle lex Iulia de adulteriis coërcendis. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2012.

Talamanca, Mario, ed. Lineamenti di storia del diritto romano. Milano: Giuffré, 1979.

Thomas, Yan. “Parricidium. Le père, la famille et la cité(La lex Pompeia et le système des poursuites publiques)”. Mélanges de l’école française de Rome 93, no. 2 (1981): 643–715.

Trump, Dominik. Römisches Recht im Karolingerreich: Studien zur Überlieferungs- und Rezeptionsgeschichte der “Epitome Aegidii”. Ostfildern: Jan Thorbecke Verlag, 2021.

Vismara, Giulio. Edictum Theoderici. Milano: Giuffré, 1967 (Ius Romanum Medii Aevi. Pars I, 2 b aaa).

Vismara, Giulio, “Rinvio a fonti di diritto penale ostrogoto nelle Variae di Cassiodoro”. Studia et Documenta Historiae et Iuris 22 (1956): 364–75.

Wiemer, Hans U. Theoderich der Große und das gotische Königreich in Italien. Berlin: Walter de Gruyter, 2020.

Wiewiorowski, Jacek. Sądownictwo późnorzymskich wikariuszy diecezji. Poznań: Wydawnictwo UAM, 2012.

Zalewski, Bartosz. „Crimen abortionis w rzymskim prawie karnym”. Studia Prawnicze KUL 1 (77) (2019): 201–24.

Zalewski, Bartosz. Humanitas w ustawodawstwie Konstantyna Wielkiego. Religia – polityka – prawo. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2021.

Informacje

Informacje: Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa, Tom 16 (2023), Tom 16, Zeszyt 4, s. 449 - 467

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

The Sanction for Parricidium in the Light of Cassiodorus’ Variae – Comments on Cass., Variae 1, 18, 4 in the Light of Roman Criminal Law and Leges Romanae Barbarorum

Angielski:

The Sanction for Parricidium in the Light of Cassiodorus’ Variae – Comments on Cass., Variae 1, 18, 4 in the Light of Roman Criminal Law and Leges Romanae Barbarorum

Autorzy

https://orcid.org/0000-0001-7508-354X

Bartosz Zalewski
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Plac Marii Skłodowskiej-Curie 5, Lublin
https://orcid.org/0000-0001-7508-354X Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Plac Marii Skłodowskiej-Curie 5, Lublin

Publikacja: 2023

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Bartosz Zalewski (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Angielski

Sugerowane cytowania: Chicago

Bartosz, Zalewski. "The Sanction for Parricidium in the Light of Cassiodorus’ Variae – Comments on Cass., Variae 1, 18, 4 in the Light of Roman Criminal Law and Leges Romanae Barbarorum" Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa. Dec 29, 2023. https://ejournals.eu/czasopismo/kshpp/artykul/the-sanction-for-parricidium-in-the-light-of-cassiodorus-variae-comments-on-cass-variae-1-18-4-in-the-light-of-roman-criminal-law-and-leges-romanae-barbarorum