Iurisconsultus et Auditores. Dialektyczna formuła poznania i rozwoju prawa w Rzymie republikańskim
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEData publikacji: 28.03.2014
Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa, Tom 6 (2013), Tom 6, Zeszyt 3, s. 193 - 227
https://doi.org/10.4467/20844131KS.13.012.1606Autorzy
Iurisconsultus et Auditores. Dialektyczna formuła poznania i rozwoju prawa w Rzymie republikańskim
The aim of the study is to present the origins of law and the way of teaching of law in Republican Rome, which – as a mode of teaching – started with the moment of laicization of law and jurisprudence itself, and which survived in an almost unchanged form until the end of the Principate era. Therefore, one can speak of a tradition, lasting over several centuries, of direct and oral teaching of law, that resembles a paradigm of teaching in Hellenic and Hellenistic philosophical schools, formed the circles of members faithful to a teaching formula consisting in the primacy of dialectical methods, introduced and elaborated by their founders, such as Parmenides, the sophists, Isocrates, Plato, Aristotle, or Zeno of Elea. This paradigm of teaching in the form of the dialogue – a discussion of the teacher with the student, along with the Greek educational paradigm of paide…a, became a model for organizing the lower and higher education in the entire ancient world. In accordance with the mentioned paradigm of the “knowledge transfer,” in Republican Rome the oral model of transfer of legal knowledge, based on the direct contact of the master and the disciple, was adopted, according to which the master – a legal practitioner, in the form of oral communication (docere), and with the help of precise examples of specific decisions concerning legal problems, taught his disciples, called auditores (hearers), who, afterwards, followed, as qualifying jurists, their master’s paths, taking over and expanding the concepts provided by him, or repeatedly rejecting them and formulating their own ones. Such verbal style of “making science,” such a specific dialectics of a master and a disciple, taking the form of telling legal stories and resolving legal cases, listening and questioning, and operated in the formula of a dialogue or discussion, where the word was the axis of the bearing capacity of legal knowledge and legal culture, transformed in subsequent periods into scientific discussion, extremely important for the development of any science. In this way, one can speak of the continuity of certain scientific concepts and methodological relationships between successive representatives of Roman jurisprudence. These representatives began even to form specific law “schools” (scholae/sectae), consisting of, just as Hellenistic philosophical schools did, the master and auditores, which during the late Republic was reflected by the scientific discussion between two greatest jurists of the epoch, Quintus Mucius Scaevola pontifex and Servius Sulpicius Rufus, and then between their students – scholars called auditores Mucii and auditores Servii, and which had its final in the next epoch, in the formation of two scholae – Sabinians and Proculians.
Appianos, Romaika – Historia rzymska
Aristoteles, Peri sophistikon elenchon – O dowodach sofistycznych
Aristoteles, Ethica Nikomacheia – Etyka nikomachejska
Aristoteles, Techne retorike – Retoryka
Aristoteles, Topika – Topiki
Aristoteles, Peri zoon genesos – O rozmnażaniu się zwierząt
De ratione dicendi ad C. Herenniumlibri IV – O wymowie do Gaiusa Herenniusa ks. 4
Codex Theodosianus, wyd. Theodosiani libri XVI cum constitutionibus Sirmondianis et leges novellae ad Theodosianum pertinentes, ed. Th. Mommsen, P.M. Meyer, Berolini 1905, repr. Berlin 1970
Marcus Tullius Cicero, Academica – Pisma akademickie
Marcus Tullius Cicero, Epistulae ad Atticum –Listy do Attyka
Marcus Tullius Cicero, Brutus sive de Claris oratoribus – Brutus, czyli o sławnych mówcach
Marcus Tullius Cicero, Laelius de amicitia – Leliusz, o przyjaźni
Marcus Tullius Cicero, De re publica – Reczpospolita
Marcus Tullius Cicero, De divinatione
Marcus Tullius Cicero, De domo
Marcus Tullius Cicero, De finibus bonorum et malorum – Największe dobro i zło
Marcus Tullius Cicero, De inventione – O wynajdowaniu treści
Marcus Tullius Cicero, De legibus – O prawach
Marcus Tullius Cicero, De natura deorum – O naturze bogów
Marcus Tullius Cicero, De oratore, O mówcy
Marcus Tullius Cicero, Orator – Mówca
Marcus Tullius Cicero, Partitiones oratoriae – Kategorie retoryczne
Marcus Tullius Cicero, Pro Archia poeta – W obronie poety Archiasza
Marcus Tullius Cicero, Pro Murena – W obronie Mureny
Marcus Tullius Cicero, Tusculane disputationes – Rozprawy tuskulańskie
Digesta. Corpus Iuris Civilis, vol. I, ed. P. Krüger, Berolini 1954
Diogenes Laertios, Philosophon bion kai dogmaton synagoge – Żywoty i poglądy słynnych filozofów
Diomedes, Ars grammatica – Sztuka poprawnego mówienia i pisania
Galenos, Eisagoge logike – Wstęp do logik
Aulus Gellius, Noctes Atticae – Noce attyckie
Quintus Horatius Flaccus, Epistulae – Listy
Quintus Horatius Flaccus, Sermones – Gawędy
Isidorus Hispalensis, Etymologiarum libri XX – Etymologii ks. 20
Isidorus Hispalensis, Origines – Początki
Titus Livius, Ab urbe condita libri – Dzieje Rzymu od założenia miasta
Ambrosius Theodosius Macrobius, Saturnalia – Rozmowy w okresie Saturnaliów
Pindaros, Epinikia Nemeis – Pieśni Nemejskie na cześć zwycięstwa na igrzyskach
Platon, Apologia – Apologi
Platon, Charmides
Platon, Epistula 7 – List VII
Platon, Gorgias – Gorgiasz
Platon, Kratylos
Platon, Laches
Platon, Parmenides
Platon, Phaidon – Fedon
Platon, Phaidros – Fajdros
Platon, Politeia – Reczpospolita
Platon, Protagoras
Platon, Sophistes – Sofista
Platon, Symposion – Uczta
Platon, Theaitetos – Teajtet
Platon,Timaios – Timajos
Titus Maccius Plautus, Aulularia – Skarb
Titius Maccius Plautus, Bacchides – Siostry
Gaius Plinius Secundus (Maior), Historia naturalis – Historia naturalna
Plutarchos, Bioi paralleloi. Aemilius Paullus – Żywoty równoległe. Żywot Emiliusza Paulusa
Plutarchos, Bioi paralleloi. Cato Maior – Żywoty równoległe. Żywot Katona Starszego
Plutarchos, Bioi paralleloi. Pompilius – Żywoty równoległe: Żywot Numy Pompiliusza
Plutarchos, Bioi paralleloi. Sulla – Żywoty równoległe: Żywot Korneliusz Sulli
Polybios, Historiai – Dzieje
Sextus Pomponius, Liber singularis enchiridii
Marcus Fabius Quintilianus, Institutio oratoria – Kształcenie mówcy
Gaius Iulius Caesar Octavianus, Index rerum a se gestarum – Wykaz czynów własnych
Sekstos Empeirikos, Pros mathematikus – Przeciwko uczonym
Sekstos Empeirikos, Pyrroneioi hypotyposeis –Zarysy pyrrońskie
Strabon, Geographika – Geografia
Gaius Suetonius Tranquillus, De vita Caesarum. Divus Augustus – Żywoty cezarów. Boski August
Gaius Suetonius Tranquillus, De vita Caesarum. Nero – Żywoty cezarów. Neron
Gaius Suetonius Tranquillus, De vita Caesarum. Tiberius – Żywoty cezarów. Tyberiusz
Marcus Terentiu Varro, De re rustica – O gospodarstwie wiejskim
Marcus Terentiu Varro, De lingua Latina – O języku łacińskim
Ksenophon, Apomnemoneumata – Wspomnienia o Sokratesie
Damascius. Commentaire du Parménide de Platon, t. 1–4, Paris 1997–2003.
FontesIuris Romani Antiqui. Pars prior:Leges et negotia, ed. C.G. Bruns, Tubingae 1909.
Platon. Państwo, Prawa, przeł. W. Witwicki, Warszawa 1958, repr. Kęty 2001.
AA.VV., Questioni di Giurisprudenza tardo-repubblicana(Atti di un Seminario. Firenze, 27–28 maggio 1983), a cura di G.G. Archi, Milano 1985.
Abel K., Die kulturelle Mission des Painaitios, „Antike und Abendland” 1971.
Abramowiczówna Z., Appel W., Słownik polsko-starogrecki, Toruń 2007.
Aleksandrowicz T., Biblioteki prywatne rzymskiej „nobilitas” w schyłkowym okresie Republiki [w:] Studia bibliograficzne, t. 2: Bibliofile – bibliotekarze – wydawcy, red. J. Paszek, Katowice 1988.
Aleksandrowicz T., Zainteresowania literackie rzymskiej nobilitas w schyłkowym okresie Republiki, Katowice 1990.
Amsterdamski S., Między doświadczeniem a metafizyką. Z filozoficznych zagadnień rozwoju nauki, Warszawa 1973.
Amsterdamski S., Między historią a metodą, Warszawa 1983.
Amsterdamski S., Nauka a porządek świata, Warszawa 1983.
von Arnim H., Stoicorum Veterum Fragmenta, Lipsiae 1903.
Arnò C., Scuola muciana e scuola serviana, AG, 1922, vol. 87.
Bauman R.A., Lawyers in Roman Republican Politics. A Study of the Roman Jurists in Their Political Setting, 316–82, München 1983.
Bauman R.A., idem, Lawyers in Roman Transitional Politics. A Study of the Roman Jurists in Their Political Setting in the Late Republic and Triumvirate, München 1985.
Baumhauer O.A., s.v. Discourse [w:] Brill’s New Pauly, vol. 4,2004.
Beard M., Cicero and Divination. The Formation of Latin Discourse, “The Journal of Roman Studies” 1986, vol. 76.
Bederman D.J., Classical Canons: Rhetoric, Classicism and Treaty Interpretation, Aldershot 2001.
Behrends O., Die Fraus legis, Göttingen 1982.
Behrends O., Die Wissenschaftslehre im Zivilrecht des Q. Mucius Scaevola pontifex, „Nachrichten der Akademie der Wissenschaften in Göttingen. Philologisch-Historische Klasse” 1976, No. 7.
Behrends O., Le due giurisprudenze romane e le forme delle loro argomentazioni, „Index” 1983-1984, vol. 12.
Behrends O., Les ‘veteres’ et la nouvelle jurisprudence, “Revue Historique de droit français et étranger” 1977, vol. 55.
Berger A., Encyclopedic Dictionary of Roman Law, Philadelphia 1953.
Bernstein A.H., Prosopography and Career of Publius Mucius Scaevola, “Classical Philology” 1972, vol. 67.
Blank D., Atherton C., The Stoic Contribution to Traditional Grammar [w:] The Stoics. The Oxford Companion to the Stoics, ed. B. Inwood, Cambridge 2006.
Bobzien S., Stoic Logic [w:] The Stoics. The Oxford Companion to the Stoics, ed. B. Inwood, Cambridge 2006.
Bocheński J.M., Ancient Formal Logic, Amsterdam 1951.
Bocheński J.M., Was ist Autorität? Einführung in die Logik der Autorität, Basel–Wien 1974.
Bona F., Cicerone tra diritto e oratoria. Saggi su retorica e giurisprudenza nella tarda Reppubblica, Como 1984.
Bona F., Il ‘docere respondendo’ e ‘il discere audiendo’ nella tarda repubblica [w:] idem, Lectio sua. Studi editi e inediti di diritto romano, t. II, Milano 2003.
Bona F., La certezza del diritto nella giurisprudenza tardo-repubblicana [w:] La certezza del diritto nell’esperienza giuridica romana (Atti del Convegno Pavia 26–27 aprile 1985), a cura di M. Sargenti, G. Luraschi, Padova 1987.
Bona F., L’ideale retorico ciceroniano ed il ius civile in artem redigere, “Studia et Documenta Historiae et Iuris” 1980, vol. 46.
Bona F., Sulla fonte di Cicero De oratore 1,56,239-240 e sulla cronologia dei ‘decem libelli di P. Mucio Scaevola, “Studia et Documenta Historiae et Iuris” 1973, vol. 39.
Bormann K., Platon: Die Idee [w:] Grundprobleme der großen Philosophen. Philosophie des Altertums und des Mittelalters, 5 Aufl., Göttingen 2001.
Brague R., Europe,la voie romaine, Paris 1992.
Bravo B., Wipszycka E., Historia starożytnych Greków, t. 3: Okres hellenistyczny, Warszawa 1992.
Bremer F.P., Iurisprudentiae Antihadrianae. quae supersunt; pars prima: Libera rei publica Iuris Consulti, Lipsiae 1896, rist. L’Erma, Roma 1967.
Bretone M., Cicerone e i giuristi del suo tempo, [w:] Tecniche e ideologie dei giuristi romani, 2 ed., Napoli 1982.
Bretone M., Ciceroniana, 1978, vol. 3. Atti III Colloqium Tullianum.
Bretone M., Diritto e pensiero giuridico romano, Firenze 1976.
Bretone M., Il responso nella scuola di Servio [w:] M. Bretone, Tecniche e ideologie dei giuristi romani, 2 ed., Napoli 1982.
Bretone M., La memoria del Giureconsulto [w:] idem, Diritto e tempo nella tradizione Europea, Roma–Bari 2004.
Bretone M., La tecnica del responsio Serviano, „Labeo” 1970, vol. 16.
Bretone M., Storia del diritto romano, 12 ed., Roma–Bari 2008.
Brisson L., Platon, Parménide. Traduction, introduction, notes et annexes, Paris 1994.
Broughton T.R.S., The Magistrates of the Roman Republic, vol. 1: 509 B.C.–100 B.C., New York 1951.
Brown R.M., A Study of the Scipionic Circle, Iowa 1934.
van Den Bruwaeum M., L’influence culturelle du cercle de Scipion Emilien, Schaerbeeck 1938.
de Buján A.F., Quinto Mucio Escévola el Pontífice [w:] Juristas Universales, ed. R. Domingo, vol. 1, Madrid 2004.
Bund E., Zur Argumentation der römischen Juristen [w:] Studi in onore di E. Volterra, vol. 1, Milano 1971.
Canfora L., Le biblioteche ellenistiche [w:] Le biblioteche nel mondo antico e medievale, a cura di G. Cavallo, Roma–Bari 1988.
Cannata C.A., Histoire de la Jurisprudence Européenne, vol. 1: La jurisprudence romaine, Torino 1989.
Cannata C.A., La Giurisprudenza Romana, Torino 1974.
Cannata C.A., Lo splendido autunno delle due scuole [w:] Pacte Convention Contrat. Mélanges B. Schmidlin, Bâle–Francofort sur le Main 1998.
Christes J., s.v. Education [w:] Brill’s New Pauly, vol. 4, 2004.
Ciaceri E., Cicerone e i suoi tempi, 2 ed., vol. 1–2, Genova–Roma–Napoli 1939–1941.
Clarke M.L., Rhetoric at Rome. A Historical Survey, London 1968.
Classen C.J., Recht – Rhetorik – Politik, Darmstadt 1985.
Coing H., Zum Einfluß der Philosophie des Aristoteles auf die Entwicklung des römischen Rechts, „Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgrschichte. Romanistische Abteilung“ 1952, Bd. 69.
Coing H., Zur Methodik der republikanischen Jurisprudenz: Zur Entstehung der grammatisch-logischen Auslegung [w:] Studi in onore di V. Arangio-Ruiz, vol. 1, Napoli 1953.
Colish M.L., The Stoic Tradition from Antiquity to the Early Middle Ages, vol. I: Stoicism in Classical Latin Literature, Leiden 1985.
Delcomminette S., La Philèbe de Platon. Introduction à l’agathologie platonicienne, Leiden–Boston 2006.
Dębińska-Siury D., Wokół Platońskiego „Parmenidesa”, „Meander” 1980, vol. 35, nr 9.
Die Fragmente der Vorsokratiker. Griechisch und Deutsch von Hermann Diels, Hg. Walther Kranz, 12. Aufl., Bd. 1 Dublin–Zürich 1971, Bd. 2 Dublin–Zürich 1966.
Domingo R., Auctoritas, Barcelona 1999.
Domingo R., Ex Roma ius, Navarra 2005.
Döring K., Die Megariker. Kommentar. Sammlung der Testimonien, Amsterdam 1972.
Döring K., Gab es eine Dialektische Schule?, „Phronesis” 1989, Bd. 34.
Droysen J.G., Geschichte des Hellenismus, 2 Aufl. Hamburg 1877–1878.
Ducos M., Les Romains et la loi. Recherches sur les Rapports de la Philosophie Grecque et de la Tradition romaine à la Fin de la République, Paris 1984.
Dworkin R., Law’s Empire, repr. 1998.
Dworkin R., Taking Rights Seriously, Oxford 1977.
Ebert Th., Dialektiker und frühe Stoiker bei Sextus Empiricus. Untersuchungen zurEntstehung der Aussagenlogik, Göttingen 1991.
Eder W., s.v. Tirocinium fori [w:] Brill’s New Pauly, vol. 14, 2009.
Ernout A., Meillet A., Dictionnaire étymologique de la langue latine. Historie des mots, 4 éd., Paris 1959.
Evans J.D.G., Aristotle’s Concept of Dialectic, Cambridge 1977.
Eyre J.J., Roman Education in the Late Republic and Early Empire, „Greece & Rome (2nd ser.)” 1963, vol. 10, nr 1.
Forsythe G., A Philological Note on the Scipionis Circle, “American Journal of Philology” 1991, vol. 112.
de Francisci P., Cic. ad fam. 7.22 e i ‘libri iuris civilis’ di Q. Muciuo Scaevola, “Bullettino dell’Istituto di Diritto Romano “Vittorio Scialoja” 1969, vol. 66.
Frier B.W., The Rise of Roman Jurists: Studies in Cicero’s pro Caecina, Princeton 1985.
Fuhrman M., Das systematische Lehrbuch. Ein Beitrag zur Geschichte der Wissenschaft in der Antike, Göttingen 1960.
Gadamer H.G., Platon ungeschriebene Dialektik [w:] Idee und Zahl. Studien zur platonischen Philosophie, Heidelberg 1968.
Gaudemet J., Le temps de l’historien des institutions [w:] Mélanges Terré: L’avenir du droit, Paris 1999.
Gaudemet J., Les transferts de droit, „L’année sociologique” 1976, vol. 27.
Gaudemet J., Sociologie historique du droit, Paris 2000.
Gianotti G.F., Pennacini A., Società e comunicazione letteraria di Roma Antica, vol. 1: Storia e testi dalle origini al II secolo a.C., Torino 1986.
Giaro T., Absurditätsargumente in der römischen Jurisprudenz. Ein Überblick, „Orbis Iuris Romani. Journal of Ancient Law Studies“ 2006, vol. 11.
Giaro T., Afrikan und die reductio ad absurdum [w:] Africani Quaestiones, ed. J.D. Harke, Berlin–Heidelberg–Dordrecht 2011.
Giaro T., Cywilizacja prawa rzymskiego i problemy współczesnej romanistyki, „Acta Universitatis Wratislaviensis: Prawo CCCV: Studia Historycznoprawne”, tom poświęcony pamięci Profesora Edwarda Szymoszka, red. A. Konieczny, Wrocław 2008.
Giaro T., Die Illusion der Wissenschaftlichkeit, „Index” 1994, vol. 22.
Giaro T., s.v. Law schools [w:] Brill’s New Pauly, vol. 7, 2005.
Giaro T., Prawda i autorytet w jurysprudencji klasycznej, „Zeszty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Prawnicze” 1989, z. 125.
Giaro T., Römische Rechtswahrheiten. Ein Gedankenexperiment, Frankfurt am Main 2007.
Giuffrè V., La traccia di Quinto Mucio. Saggi su ‘ius civile’ e ‘ius honorarium’, Napoli 1993.
Grimal P., Le siècle des Scipions, Rome et l’Hellénisme au temps des guerres puniques, 2 éd., Paris 1975.
Guarino A., Idem, Mucio e Servio, Napoli 1994.
Gwynn A., Roman Education from Cicero to Quntilian, Oxford 1926.
Haft F., Hilgendorf E., Juristische Argumentation Und Dialektik. Ein Streifzug und Geschichte der juristischen Argumentationsmethoden [w:] Strafgerechtigkeit. Festschrift für A. Kaufmann zum 70. Geburtstag, Heidelberg 1993.
Hankinson R.J., Stoic Epistemology [w:] The Stoics. The Oxford Companion to the Stoics, ed. B. Inwood, Cambridge 2006.
Heumann H., Handlexikon zu den Quellen des römischen Rechts in neunter Auflage, neu bearbeitet von Dr. E. Seckel, Jena 1914.
Hoetink H.R., Les notions anachroniques dans l’historiographie du droit, “Tijdschrift voor Rechtsgeschiedenis” 1955, vol. 23.
Huvelin P., rec. E. Vernay, Servius et son école. Contribution à l’histoire des idées juridiques à la fin de la République romaine, Paris 1909, “Revue Historique de droit français et étranger”1911, vol. 35
Hüsler K.-H., s.v. Dialectics [w:] Brill’s New Pauly, vol.2, 2004.
d’Ippolito F., Giuristi e sapienti in Roma arcaica, Roma–Bari 1986.
d’Ippolito F., I giuristi e la città. Ricerche sulla giurisprudenza romana della Repubblica, Napoli 1978.
d’Ippolito F., Sulla giurisprudenza medio-repubblicana, Napoli 1988.
Jaeger W., Early Christianity and Greek Paideia, Harvard 1961, przeł., red. i wpr. K. Bielawski, Wczesne chrześcijaństwo i grecka paideia, 2 wyd., Bydgoszcz 2002.
Jaeger W., Paideia. Die Forming des griechischen Menschen[2. Aufl. Berlin–Leipzig 1936], przeł. M. Plezi i in., Paideia. Formowanie człowieka greckiego, Warszawa 1962.
Kapp E., Der Ursprung der Logik bei den Griechen, Göttingen 1965.
Karolak S.J., Filozoficzne inspiracje prawa rzymskiego [w:] Prawo a dzieje państwa i ustroju, red. M. Szyszkowska, Białystok 1996.
Kaser M., Zum ‘ius’-Begriff der Römer [w:] Essays in Honor of B. Beinart, vol. 2, Cape Town 1979.
Kaser M., Zur Methode der römischen Rechtsfindung [w:] Nachrichten der Akademie der Wissenschaften in Göttingen. Philologisch-historische Klasse, Bd. 2, Göttingen 1962.
Kelsen H., Reine Rechtslehre, neudr. 1 Aufl. 1934, Wien 1991.
Kemeny J.G., Nauka w oczach filozofa, przeł. S. Amsterdamski, Warszawa 1967.
Klebs E., Jörs P., s.v. Aquilius, [w:] Realencyclopädie der Classischen Altertumswissenschaft,, Bd. 2.1, 1895.
Kodrębski J., Der Rechtsunterricht am Ausgang der Republik und zu Beginn des Prinzipats [w:] Aufstieg und Niedergang der römischen Welt. Geschichte und Kultur Roms im Spiegel der Neuern Forschung, Berlin–New York 1974 ff.II.15 (1976).
Kodrębski J., Sabinianie i Prokulianie. Szkoły prawa w Rzymie wczesnego cesarstwa, Łódź 1974.
Kodrębski J., Z badań nad wpływem filozofii greckiej na prawo rzymskie u schyłku republiki i wczesnego cesarstwa, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego” 1973, nr 99.
Kolańczyk K., O pochodzeniu i stanowisku społecznym prawników rzymskich, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1955, t. 7.
Kot S., Historia wychowania, 3 wyd., t. 1: Od starożytnej Grecji do poł. XVIII wieku, Warszawa 1996.
Kreller H., Res als Zentrallbegriff des Institutionensystems, „Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgrschichte. Romanistische Abteilung“1948, Bd. 66.
Krokiewicz A., Zarys filozofii greckiej. Od Talesa do Platona, Warszawa 1971.
Krońska I., Sokrates, Warszawa 2001.
Krüger P., Geschichte der Quellen und Literatur des römischen Rechts, Münich-Leipzig 1912.
Kumaniecki K., Cyceron i jego współcześni, Warszawa 1989.
Kumaniecki K., Historia kultury starożytnej Grecji i Rzymu, wyd. 6, Warszawa 1975.
Kumaniecki K., Literatura rzymska. Okres cyceroński, Warszawa 1977.
Kumaniecki K., Cicero in Cilicia [w:] idem, Scripta Minora, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967.
Kumaniecki K., Cyceron w Cylicji[w:] idem, Scripta Minora, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967.
Kumaniecki K., Podróż Cycerona do Grecji i Azji w R. 79–77 [w:] Kumaniecki K.,, Scripta Minora, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967.
Kunkel W., Die Römischen Juristen. Herkunft und soziale Stellung, 2. Aufl. Vortw. D. Liebs, Köln–Weimar–Wien 2001.
Kupiszewski H., Prawo rzymskie a współczesność, Warszawa 1988.
Kühnert V.F., Allgemeinbildung und Fachbildung in der Antike, Berlin 1961.
La Pira G., La genesi del sistema nella giurisprudenza romana: 1. Problemi Generali [w:] Studi in onore di F. Virgilii, Roma 1935.
La Pira G., La genesi del sistema nella giurisprudenza romana: 2. L’arte sistematrice, “Bullettino dell’Istituto di Diritto Romano “Vittorio Scialoja” 1934, vol. 42.
La Pira G., La genesi del sistema nella giurisprudenza romana: 3. Il metodo, “Studia et Documenta Historiae et Iuris” 1935, vol. 1.
La Pira G., La genesi del sistema nella giurisprudenza romana: 4. Il concetto di scienza, “Bullettino dell’Istituto di Diritto Romano “Vittorio Scialoja” 1936–1937, vol. 44.
Lantella L., «Ius certum» (in D. 1.2.2) [w:] La certezza del diritto nell’esperienza giuridica romana (Atti del Convegno Pavia 26–27 aprile 1985), a cura di M. Sargenti, G. Luraschi, Padova 1987.
Lantella L., Metastoria I. Prelettura teoretica per un seminario sull’Enchiridion di Pomponio, Torino 1990.
Lenel O., Palingenesia Iuris Civilis. Iuris consultum reliquiae quae Iustiniani Digestis continentur ceteraque iuris prudentiae civilis fragmenta minora secundum auctores et libros disposuit Otto Lenel. Acc. Lorenz E. Sierl, Supplementum, voll. I–II, Leipzig 1889, repr. Graz 1960.
Lepointe G., Quintus Mucius Scaevola: Sa vie et son oeuvre juridique: Ses doctrine sur le Droit pontifical, Paris 1926.
Leszl L., Il « de ideis » di Aristotele e la teoria platonica delle Idee, Firenze 1975.
Levi A., On Twofold Statements (dissoˆ lÒgoi), „American Journal of Philology” 1940, vol. 61, nr 3.
Lewis Ch.T., Short Ch., A Latin Dictionary: Founded on Andrews’ Edition of Freund’s Latin Dictionary: Revised, Enlarged, and in Great Part Rewritten by Charlton T. Lewis, Ph.D. and Charles Short, Oxford 1958.
Liddell H.G., Scott R., A Greek – English Lexicon, compiled by Henry George Liddell and Robert Scott. A New Edition Revised and Augmented throughout by Sir Henry Studart Jones with the Assistance of Roderick McKenzie, Oxford 1961.
Liebs D., Eine Enkelin des Juristen Servius Sulpicius Rufus [w:] Sodalitas, Scritti in onore di Antonio Guarino, vol. 3, Napoli 1984.
Liebs D., Q. Mucius Scaevola (Pontifex) (Scaevola II), HLL, Bd. 1.
Liebs D., Rechtsschulen und Rechtsunterricht im Prinzipat [w:] Aufstieg und Niedergang der römischen Welt. Geschichte und Kultur Roms im Spiegel der Neuern Forschung, Berlin–New York 1974 ff.
Litewski W., Jurysprudencja rzymska, Kraków 2000.
Lockwood J.F., rec. P. Meloni, Servio Sulpicio Rufo e i suoi tempi, Annali della Facolta di Lettere dell’Università di Cagliari 1946, “The Journal of Roman Studies”1951, vol. 41.
Maier H., Sokrates: sein Werk und seine geschichtliche Stellung,Tübingen 1913.
Manfredini A., L’editto „de coercendis rhetoribus latinis” del 92 a.C., “Studia et Documenta Historiae et Iuris”1976, vol. 42.
Mantovani D., Iuris scientia e honores. Contributo allo studio dei fattori sociali nella formazione giurisprudenziale dei romani[w:] Nozione formazione e interpretazione dell diritto dall’età romana alle esperienze moderne. Ricerche dedicate al Professore F. Gallo, vol. 1, Napoli 1997.
Marrou H.-I., Histoirede l’Education dans l’Antiquité, 2 éd., Paris 1950.
di Marzo S., Pro Servio Sulpicio Rufo, “Bullettino dell’Istituto di Diritto Romano “Vittorio Scialoja” 1938, vol. 45.
Mates B., Logika stoików, tłum. A. Kruk, Warszawa 1971.
Meloni P., Servio Sulpicio Rufo e i suoi tempi, Annali della Facolta di Lettere dell’Università di Cagliari 1946.
Miglietta M., «Servius respondit». Studi intorno a metodo e interpretazione nella scuola giuridica serviana – Prolegomena I, Trento 2010.
Momigliano A., Storici e funzione attuale del concetto di ellenismo, „Giornale Critiche della Filosofia Italiana” 1935, vol. 16.
Münzer F., s.v. P. Cornelius Scipio Africanus Aemilianus, [w:] Realencyclopädie der Classischen Altertumswissenschaft,, Bd. 4, 1900–1901.
Münzer F., Kübler B., s.v. Q. Mucius Scaevola, [w:] Realencyclopädie der Classischen Altertumswissenschaft,16.1, 1933-1935.
Münzer F., Kübler B., s.v. Ser. Sulpicius Rufus,[w:] Realencyclopädie der Classischen Altertumswissenschaft,4 A.1, 1931.
Nietzsche F., Gesammelte Werke,Bd. 5:Vorträge, Schriften und Vorlesungen 1871–1876, München 1920–1929.
Nörr D., Divisio und Partitio. Bemerkungen zur römischen Rechtsquellenlehre und zur antiken Wissenschaftstheorie, Berlin 1972.
Nörr D., Iurisperitus sacerdos [w:] XENION. Festschrift für P.J. Zepos, Bd. 1, Athen–Freiburg–Berlin–Köln 1973.
Nörr D., Pomponius oder Zum Geschichtsverständnis der römischen Juristes [w:] Aufstieg und Niedergang der römischen Welt. Geschichte und Kultur Roms im Spiegel der Neuern Forschung, Berlin–New York 1974 ff.
Nörr D.,Zum Traditionalismus der römischen Juristen [w:] Festschrift für W. Flume zum 70. Geburtstag, Bd. 1, Köln 1978.
Orestano R., s.v. Scevola Q. Mucio, Novissimo Digesto Italiano 16, 1960.
Orestano R., s.v. Servio Sulpicio Rufo, Novissimo Digesto Italiano17,1970.
d’Ors X., s.v. Servio Sulpicio Rufo [w:] Juristas Universales, ed. R. Domingo, vol. 1, Madrid 2004.
d’Orta M., La giurisprudenza tra Repubblica e Principato. Primi studi su C. Trebazio Testa, Napoli 1990.
d’Orta M.,„Moderatio legis” – „temperatio iuris”. Antinomie e sistemazione del diritto nella Roma tardo-repubblicana, Torino 2008.
d’Orta M., Per una storia della cultura dei giuristi repubblicani, Bullettino dell’Istituto di Diritto Romano „Vittorio Scialoja” 90 (1987).
Ortega Carilli A., Aquilio Galo [w:] Juristas Universales, ed. R. Domingo, vol. 1, Madrid 2004.
Oxford Classical Dictionary, ed. P.G.W. Glare, repr., Oxford 2007.
Paricio J., La vocación de Servio Sulpicio Rufo [w:] Iurisprudentia universalis. Festschrift für Th. Mayer-Maly, Colonia-Weimar-Viena 2002.
Patzer A., Der historische Sokrates, Darmstadt 1987.
Patzer A., Sokrates. Das Gute [w:] J. Speck Hg., Grundprobleme der großen Philosophen. Philosophie des Altertums und des Mittelalters, 5 Aufl., Göttingen 2001.
Philippson R., s.v. Tullius, [w:] Realencyclopädie der Classischen Altertumswissenschaft, Bd. 7A, 1939.
Pohlenz M., Die Stoa. Geschichte einer geistigen Bewegung, Bd. 1–2, Göttingen 1948–1949, Bd. 1.
Popper K.R., The Aim of Knowledge [w:] idem, Objective Knowledge. An Evolutionary Approach, London 1972.
Popper K.R., What is Dialectic?, „Mind” N.S. 1940, vol. 49 (196).
Poynton J.B., Roman Education, „Grece & Rome” 1934, vol. 4, nr 10.
Pugliese G., Rifflessioni sull’editto di Cicerone in Cilicia [w:] Synteleia V. Arangio-Ruiz, vol. 2, Napoli 1964.
Przełęcki M., Lektury Platońskie, Warszawa 2000.
Przełęcki M., O paradoksach „Platońskiego Parmenidesa”, „Studia Filozoficzne” 1986, nr 6 (247).
Reale G., Myśl starożytna, przeł. E.I. Zieliński, Lublin 2003.
Reale G.,Per una nuova interpretazione di Platone, Milano 1997.
Riche P., Edukacja i kultura w Europie Zachodniej VI–VIII w., Warszawa 1995.
Rist J.M., Stoic Philosophy, Cambridge 1969.
Robb K., Literacy and Paideia in Ancient Greece, Oxford 1994.
Ross W.D., Plato’s Theory of Ideas, Oxford 1951.
Scarano-Ussani V., L’ars dei giuristi. Considerazioni sullo statuto epistemologico della giurisprudenza romana, Torino 1997.
Scarano-Ussani V., Tra scientia e ars. Il sapere giuridico romano dalla sapienza alla scienza nei giudizi di Cicerone e Pomponio, „Ostraka” 1993, vol. 2.
Scarano-Ussani V., Tra scientia e ars. L’evoluzione del sapere giuridico nei giudizi di Cicerone e di Pomponio [w:] idem, L’ars dei giuristi. Considerazioni sullo statuto epistemologico della giurisprudenza romana, Torino 1997.
Schermaier M., Ulpian als „wahrer Philosoph”. Notizen zum Selbstverständnis eines römischen Juristen, [w:] Ars Boni et Aequi. Festschrift für W. Waldstein zum 65. Geburtstag, Stuttgart 1993.
Schiavione A., Giuristi e nobili nella Roma repubblicana. Il secolo della rivoluzione scientifica nel pensiero giuridico antico, Roma–Bari 1992.
Schiavione A., Ius. L’invenzione del diritto in Occidente, Torino 2005.
Schiavione A., Linee di storia del pensiero giuridico romano, Torino 1994.
Schiavione A., Nascita della giurisprudenza. Cultura aristocratica e pensiero giuridico nella Roma tardo-repubblicana, Roma–Bari 1976.
Schiavone A., Rivoluzione scientifica e memoria del passato [w:] Continuità e transformazione fra repubblica e principato: Instituzioni, politica, società, Bari 1991.
Schiller A.A., Custom in Classical Roman Law [w:] idem, An American Experience in Roman Law. Writings from Publications in the United States, Göttingen 1971.
Schiller A.A., Jurists of the Late Republic [w:] A.A. Schiller, Roman Law. Mechanisms of Development, The Hague–Paris–New York 1978.
Schiller A.A., Legal Education [w:] idem, Roman Law. Mechanisms of Development, The Hague–Paris–New York 1978.
Schleiermacher F.D., Über den Wert des Sokrates als Philosophen [w:] Friedrich Schleiermacher’s Sämmtliche Werke, Bd. 3, Berlin 1838.
Schmidlin B., Die römischen Rechtsregeln. Versuch einer Typologie, Köln–Wien 1970.
Schneider A., Die drei Scaevola Ciceros, München 1879.
Schofield M., Cicero for and against divination, “The Journal of Roman Studies” 1986, vol. 76.
Schulz F., History of Roman Legal Science, 2nd ed. Oxford 1953.
Sedley D., Diodorus Cronus and Hellenistic Philosophy, „Proceedings of the Cambridge Philosophical Society” 1977, N.S. vol. 23 (2003).
Senn F., Les origines de la notion de jurisprudence, Paris 1926.
Sinko T., Literatura grecka, t. II: Literatura hellenistyczna, cz. 1–2, Kraków 1947–1948.
Sondel J., Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków, Kraków 1997.
Stein P., Regulae iuris. From Juristic Rules to Legal Maxims, Edinburgh 1966.
Stein P., The place of Servius Sulpicius Rufus in the developement of Roman legal science [w:] Festchrift für F. Wieacker zum 70. Geburtstag, Göttingen 1978.
P. Stein, The Sources of Law in Cicero [w:] Ciceroniana, vol. 3.
Stelmach J., Interpretacja bez granic, “Forum Prawnicze” 2011, t. 2, nr 4.
Stemmer P., Platons Dialektik. Die frühen und mittelern Dialoge, Berlin-New York 1992.
Stenzel J., Studien zur Entwicklung der platonischen Dialektik von Sokrates zu Aristoteles, 2 Aufl., Berlin 1931.
Strasburger H., Der „Scipionenkreis”, „Hermes” 1966, Bd. 94.
Stroux J., De Theophrasti virtutibus dicendi, Leipzig 1912.
Szlezák Th.A., O nowej interpretacji platońskich dialogów, przeł. P. Domański, Kęty 2005.
Szymanek K., Sztuka argumentacji. Słownik terminologiczny, Warszawa 2001.
Świderkówna A., Hellada królów, Warszawa 1967.
Świderkówna A., Hellenika. Wizerunek epoki od Aleksandra do Augusta, Warszawa 1974.
Święcicka P., „... connectiones inter iura variorum observamus...” En recherchant l’explication de la notion d’„acculturation juridique”[w:] Modernisme, Tradition et Acculturation juridique, „Actes des Journées internationaux de la Société d’Histoire du Droit” 2008, 28 mai-1 juin, Louvain , éd. B. Coppein, F. Stevens, L. Waelkens, Brussels 2011.
Święcicka P., Dyskursywnie dialektyczne poznanie i rozwój prawa w Rzymie republikańskim (Przyczynek do dalszych rozważań) [w:] Consul est iuris et patriae defensor. Księga Pamiątkowa dedykowana pamięci Doktora Andrzeja Kremera, red. F. Longchamps de Bérier, R. Sarkowicz, M. Szpunar, Warszawa 2012.
Święcicka P., Imperium Romanum’ – la Plus Grande Tour de Babel du Monde Antique. Autour de la notion d’acculturation juridique [w:] Vetera Novis Augere. Studia i prace dedykowane Profesorowi W. Uruszczakowi, t. 2, red. S. Grodziski, D. Malec, A. Karabowicz, M. Stus, Kraków 2010.
Święcicka P., Latinitas i greckie humaniora. O sceptycyzmie Rzymian okresu republikańskiego wobec greckich obyczajów, myśli naukowej i kultury słowa [w:] Ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego w prawie rzymskim, red. K. Amielańczyk, A. Dębiński, D. Słapek, Lublin 2010.
Święcicka P., Źródła prawa i ich obowiązywanie – współczesność a prawo rzymskie, „Forum Prawnicze” 2011, nr 4–5.
Talamanca M., Dévéloppements socio-économiques et jurisprudence romaine à la fin de la République [w:] Studi in onore di C. Sanfilippo, vol. 7, Milano 1987.
Talamanca M., Lo schema ’genus-species’ nelle sistematiche dei giuristi romani [w:] La filosofia greca e il diritto romano. Colloquio italo-francese. Roma 14-17 aprile 1973, [„Quaderni dei Lincei“ 1977, vol. 121, nr 2], Roma 1977.
Tellegen J.W., „Responsitare” and the Early History of the Ius respondendi [w:] Studies in Roman Law and Legal History in Honour of R. d’Abadal I de Vinyals on the Occasion of the Centenary, Barcelona 1989.
Tellegen-Couperus O.E., C. Aquilius Gallus dans le discours Pro Caecina de Cicéron, “Tijdschrift voor Rechtsgeschiedenis” 1991, vol. 59.
Trojnar A., Działalność kulturalna Tytusa Pomponiusza Attyka, Katowice 1998.
Trouillard J., Le Parménide de Platon et son interpétation néoplatonicienne, „Revue de teologie et de philosophie”, 1973.
Tuori K., Ancient Roman Lawyers and Modern Legal Ideas. Studies on the Impact of Contemporary Concerns in the Interpretation of Ancient Roman Legal History, Frankfurt am Main 2007.
Tuori K., The myth of Quintus Mucius Scaevola: Founding Father of Legal Science, “Tijdschrift voor Rechtsgeschiedenis” 2004, vol. 72.
Vernay E., Servius et son école. Contribution à l’histoire des idées juridiques à la fin de la République romaine, Paris 1909.
Viano C.A., La dialettica in Aristotele [w:] AA.VV., Studi sulla dialettica, Torino 1969 (rist.).
Viehweg T., Topik und Jurisprudenz. Ein Beitrag zur rechtswissenschaflichen Grundlagenforschung, München 1954.
Villey M., La notion romaine classique de ius et le dikaion d’Aristote [w:] La filosofia greca e il diritto romano (Colloquio italo-francese, Roma 14–17 Aprile 1973), vol. 1, Roma 1976/
Walbank F.W., Świat hellenistyczny, Warszawa 2003.
Waldstein W., Cicero, Servius und die Neue Jurisprudenz, “Iura. Rivista internazionale di diritto romano e antico” 1993, vol. 44.
Waldstein W., Römische Rechtswissenschaft und wahre Philosophie, „Index” 1994, vol. 22.
Waldstein W., Zur Problem der vera Philosophie bei Ulpian [w:] Collatio Iuris Romani. Etudes dédiées à H. Ankum, vol. 2, Amsterdam 1995.
Watson A.,Law Making in Later Roman Republic, Oxford 1974.
Weber M.,Wirtschaft und Gesellschaft. Grundriß der Verstehenden Soziologie,5 Auf., Hg. J. Winckelmann, Tübingen 1980.
Weeber K.-W., s.v. Educational Journeys and Tourism [w:] Brill’s New Pauly, vol. 14, 2009.
Wenger L., Die Quellen des römischen Rechts, Wien 1953.
Westbrook R., The Early History of Law: A Theoretical Essay, „Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgrschichte. Romanistische Abteilung“ 2010, Bd. 127.
Wieacker F., Altrömische Priesterjurispridenz[w:] Iuris Professio. Festgabe für M. Kaser zum 80. Geburtstag, Wien–Köln–Graz 1986.
Wieacker F., Die römischen Juristen in der politischen Gesellschaft des zweiten vorchristlichen Jahrhunderts [w:] Sein und Werden im Recht. Festgabefür U. von Lübtow zum 70. Geburtstag, Bd. 2, Berlin 1970.
Wieacker F., Griechische Wurzeln des Institutionensystems, „Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgrschichte. Romanistische Abteilung“ 1953, Bd. 70
Wieacker F., Pontifex iurisconsultus. Zur Hinterlassenschaft der römischen Pontifikaljurisprudenz[w:] Hommage à R. Dekkers, Bruxelles 1982.
Wieacker F., Vom römischen Recht, 2 Aufl., Stuttgart 1961.
Wieling H., Rechtsstudium in der Spätantike [w:] A bonis bone discere. Festschrift J. Zlinszky zum 70. Geburtstag, Miskolc 1998.
Wilson J.P., Grex Scipionis in the De Amicitia: A Reply to Gary Forsythe, “American Journal of Philology” 1994, vol. 115.
Winkel L., Le droit romain et la philosophie grecque. Quelques problemes de méthode, “Tijdschrift voor Rechtsgeschiedenis” 1997, vol. 65.
Winkel L., Quintus Mucius Scaevola once again [w:] Ex Iusta Causa Traditum. Essays in honour of E.H. Pool [= Editio specialis: Fundamina 2005], Pretoria 2005.
Zeller E., Die Philosophie der Griechen in ihrer historischen Entwicklung, 5 Aufl., Bd. 2.1, Leipzig 1923.
Zetzel J.E.G., Cicero and the Scipionic Circle, “Harvard Studies in Classical Philology” 1972, vol. 76.
Informacje: Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa, Tom 6 (2013), Tom 6, Zeszyt 3, s. 193 - 227
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków
Publikacja: 28.03.2014
Status artykułu: Otwarte
Licencja: Żadna
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 2700
Liczba pobrań: 1453