FAQ

De Verny indygenat szlachectwa polskiego

Data publikacji: 01.10.2024

Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa, Tom 17 (2024), Tom 17, Zeszyt 2, s. 179 - 200

https://doi.org/10.4467/20844131KS.24.014.20287

Autorzy

Eryk Zywert
Uniwersytet Warszawski
, Polska
https://orcid.org/0000-0003-2172-2910 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

De Verny indygenat szlachectwa polskiego

Abstrakt

The reign of Stanisław II August (1764–1795) was a period of generous distribution of titles of nobility in the Polish-Lithuanian Commonwealth. Bringing in and promoting foreign elites was seen as a chance to lift the Polish-Lithuanian elective monarchy out of the crisis that had been deepening since the socalled Saxon times (1697–1763). This policy was served by the granting of indygenat, which gave the status of Polish nobility to foreign nobles. This status was given to members of de Verny family from Lorraine, who, being loyal to their new homeland, made efforts to preserve its existence.

Bibliografia

Pobierz bibliografię
Źródła archiwalne

Archiwum Archidiecezji Częstochowskiej [AACz], sygn. KM 894.

Archiwum Bazyliki Mariackiej w Krakowie [ABMar], sygn. 599, 602.

Archiwum Diecezjalne w Kielcach [ADK], Smardzowice: sygn. 24.

Archiwum Diecezjalne w Płocku [ADPl], sygn. 915, 3764, 3765, 4963.

Archiwum Główne Akt Dawnych [AGAD], Archiwum Branickich z Białegostoku: sygn. 119.

Archiwum Główne Akt Dawnych [AGAD], Archiwum Publiczne Potockich: sygn. 100.

Archiwum Główne Akt Dawnych [AGAD], Kancelaria Własna Namiestnika. Wydział Paszportowy: sygn. 2089.

Archiwum Główne Akt Dawnych [AGAD], Materiały genealogiczne Wojciecha Wielądki: sygn. 62.

Archiwum Główne Akt Dawnych [AGAD], Metryka Koronna [MK]: Księgi Kanclerskie [KK]: sygn. 79, 98; Sigillata: 37, 40.

Archiwum Główne Akt Dawnych [AGAD], Ogólne Zebranie Warszawskich Departamentów Rządzącego Senatu: sygn. 7.

Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie [AKMKr], sygn. KM-11-28.

Archiwum Narodowe w Krakowie [ANK], Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Najświętszej Marii Panny w Krakowie: sygn. 105, 113.

Archiwum Narodowe w Krakowie [ANK], C.K. Kancelaria Ziemska Krakowska: sygn. 14, 15.

Archiwum Państwowe w Kielcach [APK], Rząd Gubernialny Radomski: sygn. 378.

Archiwum Państwowe w Łodzi [APŁ], Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Jeruzalu: sygn. 27.

Archiwum Państwowe w Piotrkowie Trybunalskim [APPT], Akta Stanisława Srzednickiego (1840–1925; prawnik, pierwszy Prezes Sądu Najwyższego): sygn. 4.

Archiwum Państwowe w Płocku [APP], Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Sierpcu: sygn. 82.

Archiwum Państwowe w Radomiu [APR], Akta notariusza radomskiego Wolskiego Piotra: sygn. 11.

Archiwum Państwowe w Radomiu [APR], Urząd Stanu Cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Wsola: sygn. 1.

Archiwum Państwowe w Radomiu [APR], Urząd Stanu Cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Jeziorka: sygn. 68.

Archiwum Państwowe w Toruniu – Oddział we Włocławku [APTOW], Akta Stanu Cywilnego parafii Rzymskokatolickiej Płonne: sygn. 97.

Archiwum Państwowe w Warszawie – Oddział w Grodzisku Mazowieckim [APWGM], Kancelaria Józefa Bełkowskiego, notariusza w Grójcu: sygn. 3.

Archiwum Państwowe w Warszawie – Oddział w Pułtusku [APWOP], Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Przasnyszu: sygn. 28, 50.

Biblioteka Jagiellońska [BJ], Zbiory i prace genealogiczne Zygmunta Pusłowskiego: sygn. Przyb. 728–729/99, Spis szlachty Królestwa Polskiego z tytułu przed ogłoszeniem prawa wylegitymowanej, t. 3 (4): S–Z.

Biblioteka Jagiellońska [BJ], Materiały genealogiczne Andrzeja Kostrzewskiego: sygn. Przyb. 216/19: t. 17 – Taczanowski – de Verny.

Biblioteka Narodowa w Warszawie [BN], Archiwum Aleksandra Czołowskiego: sygn 5582 IV, Łuszczyński, Bogdan H. Silva heraldica. [T. 4]: [Litery K–L].

Biblioteka Narodowa w Warszawie [BN], sygn. SD XVIII.3.4095, SD W.3.2125 adl

Центральний державний історичний архів України, м. Київ [ЦДІАУ], Колекція документів Департаменту Герольдії Царства Польського, оп. № 1, спр. № 74, спр. № 74.

Kancelaria Parafii Rzymskokatolickiej pw. Świętego Stanisława Biskupa i Męczennika w Cerekwi [Parafia w Cerekwi], Liber Matrimoniorum.

Kancelaria Parafii Rzymskokatolickiej pw. Świętego Łukasza Ewangelisty w Drzewicy [Parafia w Drzewicy], Liber Copulatoru[min Paro[c]hiali Drzevicensi Ecclesia benedictionem Matrimonij rite Reciptentium Anno D[omi]ni 1785 Dieb[usJanuarij Comparatus.

Kancelaria Parafii Rzymskokatolickiej pw. Świętego Krzyża w Warszawie [Parafia w Warszawie], Liber Copulatorum Ecclasiae Parochialis.

Pracownia Naukowa Polskiej Akademii Nauk w Warszawie – Archiwum [PN PAN Archiwum], Materiały Michała Sczanieckiego: sygn. 5.

Pracownia Naukowa Polskiej Akademii Nauk w Warszawie – Archiwum [PN PAN Archiwum], Materiały Zygmunta Wdowiszewskiego: sygn. 35, 45.

Pracownia Naukowa Polskiej Akademii Nauk w Warszawie – Archiwum [PN PAN Archiwum], Spuścizna Michała Rawity-Witanowskiego: sygn. 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16.

Starodruki i źródła drukowane

Dziennik Czynności Seymu Głównego Ordynaryinego Warſzawſkiego, pod związkiem Konfederacyi Oboyga Narodow agituiącego ſię 1790. [s.l.]: [s.n.], [s.a.].

Gazeta Sądowa Warszawska 51 (6[18].12.1890).

Helcel, Antoni Zygmunt, wyd. Listy Jana Sobieskiego do żony Maryi Kazimiery wraz z listami téy królewskiéj rodziny i innych znakomitych osób. Kraków: w C.K. Drukarni Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1860.

Hoesick, Ferdynand, wyd. Chopiniana. T. 1: Korespondencya Chopina. Warszawa: Gebethner i Spółka, 1912.

Jusupović, Monika; Danilczyk, Adam, opr. Korespondencja polityczna Stanisława Augusta. T. 1: Wiedeń (1788–1790). Warszawa: Instytut Historii PAN, 2016.

Jusupović, Monika; Danilczyk, Adam, opr. Korespondencja polityczna Stanisława Augusta. T. 2: Wiedeń (1791–1792). Warszawa: Instytut Historii PAN, 2016.

Kurjer Warszawski 298 (9.11.1840).

Newlin-Mazaraki, Jan. Pamiętnik i wspomnienia. Red. Maria Podlodowska-Reklewska. Kraków: Wydawnictwo Antykwa, 2017.

Pomian-Srzednicki, Stanisław. Moje wspomnienia. T. 3. Red. Adam Ruta. Łódź: Fundacja im. Stanisława Pomian-Srzednickiego, 2017.

Słowo 24 (19[31].01.1890).

Sulimierski, Filip; Chlebowski, Bronisław; Walewski, Władysław, opr. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich wydany. T. 5, 7, 8, 13. Warszawa, 18841893.

Wielądko, Woyciech Wincenty, wyd. Heraldyka, czyli opisanie familii, y krwi związku Szlachty Polskiey y W. X. Litt: z ich herbami. T. 6. Warszawa: [s.n.], 1804.

Wiersz do Wielmożney Baronowey Petronelli z Borzęckich de Vernoi w dzień Jéy Jmienin dnia 31. maia 1810. r. złożony, Ossol., sygn. 18.784.

Źródła prawne

Kaczmarczyk, Zdzisław [et al.], wyd. Volumina Legum. T. 10: Konstytucje Sejmu Grodzieńskiego z 1793 roku. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 1952 [VL].

Ohryzko, Jozafat, wyd. Volumina Legum. T. 2: 1550–1609; T. 4: 1641–1668; T. 5: 1669–1697; T. 6: 1697–1736; T. 7: 1764–1768; T. 8: 1775–1780. Petersburg: nakładem i drukiem Jozafata Ohryzki, 1859–1860 [VL].

Volumina Legum. T. 9: 1782–1792. Kraków: nakładem Akademii Umiejętności, 1889 [VL].

Zbior konstytucyi i uchwał Seymu pod związkiem konfederacyi w Warszawie agituiącego się Od Dnia 7. października w Roku 1788. do Dnia 16. Grudnia Roku 1790. podług dat oblaty wydrukowany. Warszawa: w Drukarni J. K. Mci i Rzeczypospolitey u XX. Scholarum Piarum, 1791.

Zbiory muzealne i prywatne

Muzeum Narodowe w Krakowie [MNK], nr inw.: MNK III-min-747, MNK III-min-748.

Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum, Gabinet Genealogiczno-Heraldyczny, II Archiwum Szymona Konarskiego: pudło 12, sygn. 252.

Kolekcje prywatne

Kolekcja pamiątek rodzinnych Agnieszki Battelli (Polska).

Kolekcja pamiątek rodzinnych François Rostain (Francja).

Kolekcja pamiątek rodzinnych Oliviera Rostain (Francja).

Kolekcja pamiątek rodzinnych de Manheulle (Francja).

Opracowania

Arłamowski, Kazimierz. Zapatrywania i dążenia gospodarcze szlachty czerwono-ruskiej w XVII wieku. Lwów: nakładem Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Przemyślu z zasiłku Wydziału Nauki Ministerstwa W. R. i O. P., 1927.

Boba-Dyga, Bożena. Dokumentacja konserwatorska pomnika nagrobnego Mikołaja de Verny Geraud na Cmentarzu Rakowickim. Kraków: ART FORUM BDJ Bożena Boba-Dyga, 2005.

Dygdała, Jerzy. „Szlachta Prus Królewskich czy szlachta Rzeczypospolitej? Kilka uwag na marginesie polemik wokół indygenatu pruskiego z 1759 roku”. W: Szlachta: granice etniczne, wyznaniowe i cywilizacyjne, red. Tomasz Ciesielski; Krzysztof Mikulski; Andrzej Korytko, 65–86. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2016.

Gembarzewski, Bronisław. Wojsko Polskie 1807–1814. Warszawa: Gebethner i Wolff, 1905.

Getka-Kenig, Mikołaj. „The Genesis of the Aristocracy in Congress Poland”. Acta Poloniae Historica 100 (2009): 79–112.

Janicka, Małgorzata. Edukacja kobiet na ziemiach polskich na przełomie XVIII i XIX wieku. Mps dysertacji doktorskiej. Warszawa: Uniwersytet Warszawski, 2017.

Krawczuk, Aleksander. Cmentarz Rakowicki w Krakowie. Warszawa: Agencja Omnipress, 1988.

Konarska, Barbara. „Świadomość narodowa emigrantów polistopadowych i ich potomków we Francji”. Miscellanea Historico-Archivistica 6 (1996): 153–74.

Korzon, Tadeusz. Wewnętrzne dzieje Polski za Stanisława Augusta (1764–1795). Badania historyczne ze stanowiska ekonomicznego i administracyjnego. T. 5. Warszawa: nakładem Księgarni Teodora Paprockiego i S-ki, 1897.

Kosiński, Adam A. Przewodnik Heraldyczny. Monografie kilkudziesięciu znakomitszych rodzin, spis rodzin senatorskich i tytułu honorowe posiadających. Kraków: Wł. L. Anczyc i Sp., 1877.

Milewski, Dariusz. „Dobre sąsiedztwo potwierdzone indygenatem – trzy przypadki hospodarów mołdawskich w XVII w.”. Saeculum Christianum 22 (2015): 108–29.

Nowakowski, Jan. Teofil Lenartowicz. A ślad po mnie – pieśń złota…. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1973.

Pereszczako, Andrzej M. „Nobilitacje i indygenaty w Rzeczypospolitej w XVIII wieku”, Roczniki Humanistyczne 33/2 (1985): 103–65.

Rawicz, Edward. Indygenat w Polsce za Stanisława Augusta. Przemyśl: wydane z zasiłku Wydziału Nauki Ministerstwa W. R. i O. P., 1924.

Suchojad, Henryk. „Problem nobilitacji oraz indygenatów na sejmikach małopolskich i wielkopolskich w latach 1669–1696”. Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka 51/1–3 (1996): 169– 77.

Swieykowski, Emmanuel, opr. Miniatury Muzeum Narodowego. Kraków: Wydawnictwo Muzeum Narodowego w Krakowie, 1902.

Szulc, Tadeusz. „Praktyka indygenacyjna w szlacheckiej Rzeczypospolitej w świetle konstytucji sejmowych i instrukcji sejmikowych w latach 1588–1793”. Studia Prawno-Ekonomiczne 115 (2020): 109–31.

Szymański, Józef. „Indygenat czy nobilitacja?”. Acta Universitatis Nicolai CoperniciHistoria 26, Nauki humanistyczno-społeczne 240 (1992): 191–8.

Szyndler, Bartłomiej. „Indygeni Sejmu Czteroletniego”. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio F: Historia 45 (1990): 365–75.

Trelińska, Barbara. Album armorum nobilium Regni Poloniae XVXVIII saec: herby nobilitacji i indygenatów XVXVIII w. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2001.

Urban, Wacław. Poddani szlacheccy w województwie krakowskim w drugiej połowie XVIII wieku ich opór antyfeudalny. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1958.

Uruski, Seweryn, oprac. Rodzina. Herbarz szlachty polskiej. T. 9. Warszawa: Drukarnia Towarzystwa Akcyjnego S. Orgelbranda i Synów, 1912.

Wajs, Anna. Materiały genealogiczne nobilitacje indygenaty w zbiorach AGAD w Warszawie. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2001.

Wdowiszewski, Zygmunt. „Regesty przywilejów indygenatu w Polsce (1519–1793)”. Materiały do biografii, genealogii i heraldyki polskiej 5 (1971): 11–71.

Załęski, Stanisław. O masonii w Polsce od roku 1742 do 1822 na źródłach wyłącznie masońskich. Kraków: Druk. Wł. L. Anczyca i Spółki, pod zarządem Jana Gradowskiego, 1889.

Informacje

Informacje: Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa, Tom 17 (2024), Tom 17, Zeszyt 2, s. 179 - 200

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski: De Verny indygenat szlachectwa polskiego
Angielski: De Verny, Naturalized Foreign-born Polish Nobility

Autorzy

https://orcid.org/0000-0003-2172-2910

Eryk Zywert
Uniwersytet Warszawski
, Polska
https://orcid.org/0000-0003-2172-2910 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Uniwersytet Warszawski
Polska

Publikacja: 01.10.2024

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Eryk Zywert (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 148

Liczba pobrań: 55

De Verny indygenat szlachectwa polskiego