Szymon Wiśniewski

This article contains results of studies on the applicability of data from Intelligent Transportation Systems (ITS) for the purposes of geographical studies regarding the spatial mobility of inhabitants within a big city. The article focuses on the option of applying two types of sub-systems – induction loops and automatic number-plate recognition (ANPR) – and includes examples of analyses based on the resulting data, which can serve as a basis for mobility studies. The area on the example of which the capabilities of application of ITS data have been presented is Lodz – a large city in central Poland. The conducted research shows that ITS systems offer an enormous potential in providing data for spatial mobility studies. In order to fully exploit its worth, however, it is imperative to expand the research procedure by including, for instance, the results of qualitative research. Also, the interpretation of results obtained on the basis of ITS data ought to be performed with an awareness of numerous significant preliminary and simplifying assumptions.

W niniejszym artykule skupiono się na ocenie dostępności do lokalnego transportu zbiorowego w Łodzi. Do analizy wykorzystano m.in. podejście grafowe oraz dostępność kumulatywną, poszerzone o analizy sieciowe. Badanie oparto w głównej mierze na dwóch bazach danych aktualnych na I kwartał 2016 r. Jest to baza otrzymana od Zarządu Dróg i Transportu w Łodzi w postaci wykazu wszystkich przystanków, linii autobusowych i tramwajowych, czasów przejazdu pomiędzy przystankami, częstotliwości oraz rodzaju taboru obsługującego poszczególne linie komunikacyjne. Druga baza to informacje nt. liczby, rozmieszczenia oraz struktury wieku i płci mieszkańców Łodzi wg danych ewidencyjnych ludności Urzędu Miasta Łodzi. Artykuł uzupełniono o autorską recenzję Modelu w zakresie zapisów odnoszących się do jego założeń strategicznych. Badanie zamyka część wnioskowa zawierająca ponadto rekomendacje dla postulatów modelu.

W niniejszym artykule skupiono się na przedstawieniu natężenia ruchu w Łodzi na tle jej struktury funkcjonalnej. Na potrzeby badań wykorzystano dane z Obszarowego Systemu Sterowania Ruchem (OSSR) i Bazy Danych Obiektów Topograficznych (BDOT). W procedurze badawczej przeprowadzono analizy przestrzenne wykonywane w środowisku ArcMap oraz podstawowe metody badań statystycznych. Artykuł zawiera przegląd lokalnych uwarunkowań mobilności, takich jak sieć drogowo-uliczna, poziom motoryzacji oraz lokalna struktura funkcjonalno-przestrzenna. W oparciu o wspomniany zarys uwarunkowań zaprezentowano wielkości przemieszczeń realizowanych przez pojazdy samochodowe korzystające z tej części sieci dróg miejskich w Łodzi, które są objęte monitoringiem, w rejonie występowania wybranych elementów struktury przestrzennej miasta. Wynikiem badań, poza zaprezentowaniem części zjawiska mobilności, było wykazanie, iż dane z OSSR mogą być wykorzystywane w badaniach geograficznych wskazując jednak na ich niedoskonałość w kontekście szeroko zakrojonych badań nad przemieszczeniami w dość skomplikowanej strukturze dużego miasta.

W niniejszym artykule skupiono się na weryfikacji dwóch wybranych założeń strategicznych Modelu zrównoważonego transportu zbiorowego w Łodzi 2020+. Badaniu poddano zasadność zaproponowanej w dokumencie gradacji węzłów przesiadkowych oraz ograniczenia konkurencji autobus – tramwaj na pewnych odcinkach sieci transportowej w granicach Łodzi. Do analizy wykorzystano podejście potencjałowe, poszerzone o statystyki przestrzenne. Artykuł uzupełniono o autorską recenzję Modelu w zakresie zapisów odnoszących się do punktowych elementów sieci lokalnego transportu zbiorowego. Badanie zamyka część wnioskowa zawierająca ponadto rekomendacje dla postulatów Modelu.

W artykule przedstawiono topologiczną charakterystykę sieci połączeń pociągami pasażerskimi w województwie łódzkim. Efektywność wszystkich relacji pomiędzy 24 miastami regionu objętymi siecią regularnych połączeń oceniono na podstawie ich częstotliwości oraz długości ujętych w jednostkach fizycznych rzeczywistych, czasowych oraz ekonomicznych. Dodatkowo został określony potencjał komunikacyjny oraz siła i kierunek jego oddziaływania dla każdego z poddanych analizie miast w oparciu o system połączeń kolejowych. Stwierdzono, że dostępność miast przy założeniu podróży pociągiem jest uwarunkowana w pierwszej kolejności przebiegiem linii kolejowych. Ich układ w województwie łódzkim zapewnia dojazd do 24 z 44 wszystkich ośrodków. Poziom skomunikowania miast województwa wynikający z funkcjonowania zbiorowego transportu kolejowego jest wyraźnie uwarunkowany liczbą potencjalnych użytkowników. Nie jest to zależność tak wyraźna jak na przykład w przypadku komunikacji samochodowej. Lokalizacja ośrodka w sieci osadniczej i regionie jest natomiast czynnikiem wtórnym.

The aim of the conducted research was to assess how the elderly viewed the functioning of public transport, with Łódź, a large city in Poland, as the example. The data presented in the article originates from research of 400 inhabitants aged 60+ was conducted in the district of Bałuty in Łódź at the turn of November and December 2018. On the basis of the questionnaire survey (which contained questions concerning the use of local public transport by the over 60s for daily journeys and was accomplished by CAPI and MOBI methods) it was found that the over 60s have quite a high opinion of the offer of the municipal transport company MPK (they hardly ever use services of other carriers). As for the means of public transport, the tram is rated slightly higher compared to the bus. The results of the research enable the proposal of general recommendations for the transport policy in Łódź. This policy should be focused to a larger degree on: shortening the waiting time and, consequently, increasing the frequency of connections and punctuality, while continuing to provide high travel comfort, increasing the level of accessibility to stops and enhancing the clarity of information with regard to fare prices and exemptions.

W artykule zajęto się zagadnieniem dostępności transportowej Łodzi, przy wykorzystaniu danych z Inteligentnych Systemów Transportowych, w tym przypadku z kamer umożliwiających automatyczną identyfikację tablic rejestracyjnych (ang. Automatic number-plate recognition, ANPR), rozmieszczonych na 23 skrzyżowaniach w mieście. W artykule postawiono dwa cele. Pierwszy z nich, o charakterze metodologicznym, skupia się na ocenie przydatności danych z ITS w badaniach geograficznych. W ramach jego realizacji nie poprzestano na przedstawieniu sposobu wykorzystania danych i dokonaniu za ich pomocą analiz, ale także porównano ich wyniki z badaniami dotyczącymi podobnych zjawisk mierzonych za pomocą innych zestawów danych (dostępności teoretycznej i danych zaczerpniętych z usługi Distance Matrix Responses świadczonej przez Google Maps APIs). Drugi z celów ma charakter poznawczy i jest sprowadzony do nieco bardziej lokalnego wymiaru – do ukazania wewnętrznej dostępności transportowej Łodzi. W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono, że wewnętrzna dostępność transportowa Łodzi, w świetle danych ANPR, jest znacznie gorsza od dostępności teoretycznej oraz gorsza od dostępności mierzonej za pomocą danych z usługi Distance Matrix Responses. Największe różnice w średnich czasach przejazdu pomiędzy danymi z ANPR a pozostałymi dwoma metodami dotyczą przede wszystkim północno-zachodniej części miasta, najmniejsze z kolei obszaru centralnego i południowego, gdzie znaczna część skrzyżowań objęta jest systemem kamer. Słowa kluczowe: geografia transportu, dostępność transportowa, model prędkości ruchu samochodowego, ITS, ANPR, Łódź