Rafał Skowronek

Zapalenie płuc jest jedną z najczęstszych przyczyn hospitalizacji i zgonów dzieci. Celem pracy była sądowo-lekarska analiza przypadków dzieci zmarłych nagle z powodu nierozpoznanego za życia zapalenia płuc. Praca miała charakter retrospektywny i polegała na analizie akt spraw prokuratorskich. Badaniem objęto 47 dzieci zmarłych w latach 2011- 2018, u których jako przyczynę zgonu po przeprowadzeniu badań pośmiertnych wskazano zapalenie płuc, a także dzieci, u których przyczyna zgonu, pomimo przeprowadzenia pośmiertnych badań dodatkowych, w tym histopatologicznych, nie została określona. W części przypadków w badaniach dodatkowych pośmiertnych dla postawienia rozpoznania wykonano dodatkowo ukierunkowane barwienia immunohistochemiczne wybranych wycinków płuc. U dzieci z objawami prodromalnymi w badaniu histopatologicznym istotnie częściej występowała niedodma niż u dzieci bez objawów prodromalnych. Zapalenie płuc to istotny problem kliniczny. Zwłaszcza u małych dzieci może ono przebiegać bez żadnych objawów, które pozwoliłyby na postawienie takiego rozpoznania. Prawidłowo przeprowadzona diagnostyka pośmiertna, uzupełniona o badania immunohistochemiczne, pozwala zredukować liczbę niewyjaśnionych pod względem przyczyny zgonów dzieci.

W praktyce medyczno-sądowej przypadki związane z samobójczym, zbrodniczym lub przypadkowym przedawkowaniem insuliny są rzadkie i należą do trudnych pod względem analitycznym i opiniodawczym. Celem pracy jest przedstawienie modelowego postępowania w tego typu przypadkach opracowanego w Katedrze i Zakładzie Medycyny Sądowej i Toksykologii Sądowo-Lekarskiej w Katowicach, ze szczególnym uwzględnieniem możliwości dodatkowego potwierdzenia podania insuliny przez jej immunohistochemiczną detekcję w miejscu wkłucia. W zaprezentowanym przypadku badanie immunohistochemiczne z wykorzystaniem przeciwciała Polyclonal Guinea Pig Anti-Insulin FLEX IR002 (Dako) potwierdziło obecność insuliny w tkance podskórnej obu ofiar. Naszym zdaniem metoda immunohistochemicznej detekcji insuliny w miejscu wkłucia może i powinna być stosowana w każdym tego rodzaju przypadku.

Diagnostic imaging methods routinely used in clinical practice (mainly multi-slice computed tomography, CT) are increasingly entering forensic practice, also in Poland. Typically these exams are performed prior to an appropriate external examination and autopsy. The aim of the study is to present a case in which computed tomography examination performed only after forensic medical autopsy turned out to be useful in the diagnosis of an abused child syndrome. The CT examination showed, inter alia, nighstick injury/fracture of the ulna in its distal part, and deformation of the base of the phalanx of the distal finger of the fourth left hand, corresponding to a fracture/crush. Post-mortem imaging may be useful in the case of a suspected abused child syndrome.

Metadon to pochodna difenylopropylaminy, wiążąca się z receptorami opioidowymi, która znalazła zastosowanie w programach leczenia zespołu abstynencji u osób uzależnionych od opioidów oraz w programach substytucyjnych. Celem pracy jest opis przypadku nagłego zgonu osadzonego w trakcie terapii substytucyjnej metadonem z praktyki opiniodawczej autorów oraz przegląd literatury. 41-letni mężczyzna obciążony wieloletnim wywiadem nadużywania substancji psychoaktywnych, zwłaszcza heroiny, odbywający karę pozbawienia wolności, po konsultacji w poradni leczenia uzależnień rozpoczął terapię zastępczą metadonem. W kolejnych dniach przyjął dwie dawki leku (po 50 mg). W nocy podczas obchodu stwierdzono zgon osadzonego. Badania toksykologiczne krwi wykazały obecność metadonu w stężeniu terapeutycznym 816 ng/ml. Obecnie uważa się, że nawet terapeutyczne stężenie metadonu zwiększa ryzyko nagłej śmierci sercowej, zwłaszcza u osób predysponowanych (np. obciążonych patologią strukturalną mięśnia sercowego, zaburzeniami rytmu pracy serca, z hipokaliemią, niewydolnością wątroby).

Wykorzystanie wiertarki elektrycznej w celu dokonania samobójstwa jest rzadkie w praktyce medyczno-sądowej. Celem pracy jest przedstawienie pierwszego tego rodzaju przypadku z terenu Górnego Śląska. Analizie poddano wyniki badań pośmiertnych oraz wyniki badań prokuratorskich akt sprawy zawierających dokumentację medyczną z leczenia pacjenta. Osoby z zaburzeniami i chorobami psychicznymi mogą wybierać nietypowe metody odebrania sobie życia, takie jak np. użycie wiertarki. Może to powodować duże wątpliwości śledczych, czy zdarzenie miało rzeczywiście charakter samobójstwa. Oprócz pełnej diagnostyki pośmiertnej, szczególnie ważna w takich przypadkach jest ocena przeszłości chorobowej zmarłego, nierzadko z udziałem psychiatry jako konsultanta.

Biologia molekularna i genetyka dysponują możliwościami diagnostyki wielu schorzeń, których obecność lub nieobecność ma istotne znaczenie w różnych obszarach opiniowania sądowo-lekarskiego. Celem pracy jest zaprezentowanie przykładów możliwego zastosowania tego rodzaju badań w medycynie sądowej. Spośród opinii opracowanych w Zakładzie Medycyny Sądowej w Katowicach wybrano trzy, z których dwie dotyczyły wniosków posekcyjnych odnoszących się do przyczyny zgonu, natomiast w jednym przypadku – opinii na podstawie akt sprawy mającej związek z podejrzeniem zespołu dziecka maltretowanego. We wszystkich tych przypadkach wyniki przeprowadzonych badań molekularno-genetycznych były ujemne, co zostało uwzględnione przez biegłych podczas formułowania ostatecznych wniosków. Zastosowanie klinicznych badań molekularno-genetycznych w medycynie sądowej jest możliwe i zawsze wnosi istotne informacje rozszerzające możliwości opiniodawcze i ułatwiające postawienie rozpoznania. Obszarami, w których tego rodzaju badania mogą być szczególnie przydatne, są: diagnostyka podłoża powikłań zakrzepowo-zatorowych, nowoczesna zintegrowana diagnostyka morfologiczno-molekularna nowotworów oraz diagnostyka defektów genetycznych tkanki łącznej u dzieci podejrzanych o zespół dziecka maltretowanego.