Bioinkrustacje: kamienie, porosty i organiczna ornamentyka macew

Mikołaj  Smykowski

Bioinkrustacje: kamienie, porosty i organiczna ornamentyka macew

Data publikacji: 2022

Przegląd Kulturoznawczy, 2022, Numer 2 (52) Bio-aktywne rumowisko historii cz. I , s. 273 - 294

https://doi.org/10.4467/20843860PK.22.019.16316

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF

drukuj

Tytuły

Bioinkrustacje: kamienie, porosty i organiczna ornamentyka macew

Abstrakt

Bioincrustations: Mosses, Lichens and Matzevot Organic Ornaments

In the article I propose to critically rethink the process of biodeterioration. By following the inexorable growth of mosses and lichen species on Jewish heritage –especially the lapidarium of matzevot situated in the Rzuchowski Forest (former terrains of Waldlager Kulmhof) –I try to reconfigure the meaning of “green matzevah”and suggest the potential ways of understanding microbiological processes occurring on the surface of the tombstones from both ecological and cultural perspective. My goal is to show the complicity of human and non-human subjects in creating the dynamic assemblages of abiotic and organic matter that may be interpreted as a specific ornament on the surface of matzevot. I use the narrative strategy of multispecies storytelling and claim that writing history of ongoing heritage erosion is at the same time writing history of new microhabitats’emergence.

Słowa kluczowe

Jewish heritage, Holocaust, matzevah, bioerosion, bioincrustation, pioneer species, multispecies ethnography

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Bennett J., Vibrant Matter. A Political Ecology of Things, Duke University Press, Durham–London 2010.

Birch S.P. (ed.), Multispecies Archaeology, Routledge, New York–London 2018.

Buchholtz S. et al., Biological Richness of a Large Urban Cemetery in Berlin. Results of a Multi-taxon Approach, „Biodiversity Data Journal” 2016, nr 4, doi.org/10.3897/BDJ.4.e7057.

https://doi.org/10.3897/BDJ.4.e7057.

Cappitelli F., Catto C., Villa F., The Control of Cultural Heritage Microbial Deterioration, „Microorganisms”2020, nr 8 (10), s. 1542, doi.org/10.3390/microorganisms8101542.

https://doi.org/10.3390/microorganisms8101542.

DeSilvey C., Bartolini N., Lyons A., Signifying Transformation [w:] R. Harrison et al. (eds.), Heritage Futures, UCL Press, London 2020.

DeSilvey C., Curated Decay. Heritage Beyond Saving, Minnesota University Press, Minneapolis–London 2017.

Domanska E., Is This Stone Alive? Prefiguring the Future Role of Archaeology, „Norwegian Archaeological Review”2018, t. 51, nr 1–2, s. 22–35.

Domańska E., Nekros. Wprowadzenie do ontologii martwego ciała, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2017.

Domańska E., The Eco-ecumene and Multispecies History. The Case of Abandoned Protestant Cemeteries in Poland [w:] S.P. Birch (ed.), Multispecies Archaeology, Routledge, New York–London 2018, s. 118–132.

Edensor T., Entangled Agencies, Material Networks and Repair in a Building Assemblage: The Mutable Stone of St Ann’s Church, Manchester, „Transactions of the Institute of British Geographers” 2011, nr 36, s. 239–241.

Gibbard Ph.L. et al., A Practical Solution: The Anthropocene Is a Geological Event, Not a Formal Epoch, „Episodes. Journal of International Geoscience”2021, artykuł online, doi.org/10.18814/epiiugs/2021/021029.

https://doi.org/10.18814/epiiugs/2021/021029.

Grohman P.A., Bioincrustation Caused by a Hydroid Species in the Turbine Cooling System at the Funil Hydroelectric Power Plant, Itatiaia, Rio de Janeiro, Brazil, „Naturalia, Rio Claro” 2008, nr 31, s. 16–21.

Grzegorczyk A., Wąsowicz P., Obóz zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem. Przewodnik po miejscu pamięci, Muzeum byłego niemieckiego Obozu Zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem, Chełmno nad Nerem 2016.

Harrison R., Beyond Natural and Cultural Heritage: Toward the Ontological Politics of Heritage in the Anthropocene, „Heritage & Society” 2015, nr 1 (8), s. 24–42.

Ingold T., Surface Visions, „Theory, Culture & Society” 2017, nr 7–8 (34), s. 99–108.

Innes J., Lichenometry, „Progress in Physical Geography: Earth and Environment” 1985, nr 2 (9), s. 187–254.

Iovino S., Oppermann S., Introduction: Stories come to Matter [w:] S. Iovino, S. Opperman (eds.), Material Ecocriticism, Indiana University Press, Bloomington–Indianapolis 2014.

Joshi S. et al., Lichenometry: A Technique to Date Natural Hazards, „Frontiers of Earth Sciences in China” 2012, nr 2 (5), s. 1–16.

Katz E., Nature’s Healing Power, the Holocaust, and the Environmental Crisis, „Judaism: A Quarterly Journal of Jewish Life and Thought” 1997, nr 1 (46), s. 79–89.

Katz E., Nature’s Presence and the Technology of Death: Reflections on Healing and Domination, „Bulletin of Science, Technology & Society” 1997, nr 1 (17), s. 3–7.

Kirksley E.S., Helmreich S., The Emergence of Multispecies Ethnography, „Cultural Anthropology” 2010, nr 4 (25), s. 545–576.

Klein Y.L., Weiser J., Jewish Environmental Ethics [w:] A. Levine (ed.), The Oxford Handbook of Judaism and Economics, Oxford University Press, New York 2010, s. 388–403.

Klimowicz T., Sygowski P., Tarajko M., Trzciński A., Ogrodnicy pamięci. Cmentarze żydowskie: podręcznik dobrych praktyk w ochronie dziedzictwa lokalnego, Stowarzyszenie „Studnia Pamięci”, Lublin 2018, s. 89–91.

Kłos A., Zielona macewa, „Teksty Drugie” 2017, nr 2, s. 166–174.

Kowarik I. et al., Biodiversity Functions of Urban Cemeteries: Evidence from One of the Largest Jewish Cemeteries in Europe, „Urban Forestry & Urban Greening” 2016, nr 19, s. 68–69, doi.org/10.1016/j.ufug.2016.06.023.

https://doi.org/10.1016/j.ufug.2016.06.023.

Locke W.W., Andrews J.T., Webber P.J., A Manual for Lichenometry, „Technical Bulletin” 1979, nr 6, s. 1–48.

Lopes R.L., Bioerosion and Bioincrustation in Body Fossils from the Coastal Plain of Rio Grande do Sul State, Southern Brazil, „Ichnology of Latin America –Selected Papers”, eds. R. Netto, N. Carmona, F. Tagnoli, Sociedade Brasileira de Paleontologia, Monografias da Sociedade Brasileira de Palentologia, Porto Alegre 2012, s. 179–194.

Loppi S., May the Diversity of Epiphytic Lichens Be Used in Environmental Forensics?, „Diversity” 2019, nr 3 (11), s. 1–13, doi.org/10.3390/d11030036.

https://doi.org/10.3390/d11030036.

Majbroda K., W stronę etnografii transrelacyjnej. Antropologia wobec antropocenu, kryzysu klimatycznego i relacyjnie urządzonej rzeczywistości, „Etnografia Polska” 2021, nr 1–2, s. 5–26.

Małczyński J., Krajobrazy Zagłady. Perspektywa historii środowiskowej, IBL PAN, Warszawa 2018.

Matwiejuk A., The Effect of Habitat Conditions on the Lichens of Selected Jewish Cemeteries in Podlasie (Northeastern Poland), „Israel Journal of Plant Sciences” 2015, s. 2–3, doi.org/10.1080/07929978.2015.1076995.

https://doi.org/10.1080/07929978.2015.1076995.

Montague P., Chełmno. Pierwszy nazistowski obóz zagłady, przeł. T.S. Gałązka, Czarne, Wołowiec 2014.

Pawlicka-Nowak Ł., Mówią świadkowie Chełmna, Muzeum Okręgowe w Koninie, Konin–Łódź 2004.

Pawlicka-Nowak Ł., Świadectwa Zagłady. Obóz w Chełmnie nad Nerem, Getto wiejskie Czachulec, Muzeum II Wojny Światowej, Gdańsk 2014.

Pinna D., Biofilms and Lichens on Stone Monuments: Do They Damage or Protect?, „Frontiers in Microbiology” 2014, nr 5, doi.org/10.3389/fmicb.2014.00133.

https://doi.org/10.3389/fmicb.2014.00133.

Rapson J., Fencing In and Weeding Out: Curating Nature at Former Nazi Concentration Camp Sites and Mass Graves in Europe [w:] D. Deriu, K. Kamvasinou, E. Schinkle (eds.), Emerging Landscapes. Between Production and Representation, Ashgate, Farnham–Burlington 2014, s. 161–172.

Resilience Academic Team, Humanistyka prewencyjna, Wydawnictwo MSN, Warszawa 2022 (w druku).

Roudavski S., Rutten J., Towards More-than-Human Heritage: Arboreal Habitats as a Challenge for Heritage Preservation, „Built Heritage” 2020, nr 4 (4), s. 1–17.

Rozmus D., Ślady polichromii na nagrobkach żydowskich z obszaru dawnego powiatu olkuskiego, „Ochrona Zabytków” 2000, nr 1 (53), s. 85–92.

Smykowski M., Ekologie Zagłady. Krytyczne studium z antropologii krajobrazu poobozowego na przykładzie byłego obozu Zagłady w Chełmnie nad Nerem, praca doktorska obroniona na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu w 2019 roku (promotorzy: prof. dr hab. Ewa Domańska i dr hab. Jacek Schmidt). Praca znajduje się w repozytorium cyfrowym UAM: repozytorium.amu.edu.pl/handle/10593/24430.

Smykowski M., Eksterminacja przyrody w Lesie Rzuchowskim, „Teksty Drugie” 2017, nr 2, s. 61–85.

Smykowski M., Stobiecka M., Material Records of the Anthropocene. A Surface-Oriented Approach, „Rethinking History” 2022, nr 26 (3), s. 340–370.

Stobiecka M., Natura jako kurator. Dziedzictwo w epoce antropocenu, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2018, nr 22, doi.org/10.36854/widok/2018.22.1801.

https://doi.org/10.36854/widok/2018.22.1801.

Stobiecka M., Witalność ruin w dobie antropocenu, „Przegląd Kulturoznawczy” 2019, nr 4 (42), s. 435–449.

Tirosh-Samuelson H., Jewish Environmental Ethics. Imperative of Responsibility [w:] J. Hart (ed.), The Wiley Blackwell Companion to Religion and Ecology, Wiley Blackwell, Oxford 2017, s. 179–194.

Tribollet A., Gudrun R., Golubic S., Bioerosion [w:] J. Reitner, V. Thiel (eds.), Encyclopedia of Geobiology, Springer, Dordrecht 2011, s. 117–134.

Tsing A.L., The Mushroom at the End of the World. On Possibility of Life in Capitalism Ruins, Princeton University Press, Princeton–Oxford 2015.

Turkel W., Every Place is an Archive: Environmental History and the Interpretation of Physical Evidence, „Rethinking History” 2006, nr 2 (10), s. 259–276.

Zierler D., Invention of Ecocide. Agent Orange, Vietnam, and the Scientists Who Changed the Way We Think About the Environment, University of Georgia Press, Athens 2011.

Informacje

Informacje: Przegląd Kulturoznawczy, 2022, Numer 2 (52) Bio-aktywne rumowisko historii cz. I , s. 273 - 294

DOI: https://doi.org/10.4467/20843860PK.22.019.16316

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Bioinkrustacje: kamienie, porosty i organiczna ornamentyka macew

Angielski:

Bioincrustations: Mosses, Lichens and Matzevot Organic Ornaments

Autorzy

Mikołaj Smykowski

https://orcid.org/0000-0002-8893-2974

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Publikacja: 2022

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY

Udział procentowy autorów:

Mikołaj Smykowski (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 717

Liczba pobrań: 425

<p> Bioinkrustacje: kamienie, porosty i organiczna ornamentyka macew</p>

Pobierz xml