O reformie prawa miejskiego w XVI wieku. Ciężkowicka uchwała o prawie prywatnym i administracji
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEO reformie prawa miejskiego w XVI wieku. Ciężkowicka uchwała o prawie prywatnym i administracji
Data publikacji: 28.03.2014
Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa, Tom 6 (2013), Tom 6, Zeszyt 3, s. 229 - 245
https://doi.org/10.4467/20844131KS.13.013.1607Autorzy
O reformie prawa miejskiego w XVI wieku. Ciężkowicka uchwała o prawie prywatnym i administracji
The change of written regulations of the municipal law, according to principles included in a gloss to the Magdeburg Weichbild and the Sachsenspiegel, required the consent of the town owner. In the case of towns belonging to the royal domain, the change required the king’s acceptance, in the form of approving the regulations prepared by the town burghers. Although the formal approval of the regulations made the king involved in the legislative process, his function cannot be understood as connected with any intentional legislative activity. As it turns out, the initiators of the changes in private law were the burghers themselves, who observed new legal solutions in other towns and, when the need arose, prepared projects of resolutions reforming the law. In smaller towns, this duty belonged to municipal scribes, who had to have an at least intermediate knowledge of law and, drawing on their professional practice, would point out the flaws and shortcomings in existing regulations. In the case of Ciężkowice resolution of 1550 and Biecz resolution of 1595, an interesting phenomenon can be observed, consisting in borrowing legal solutions, however, not mechanically, but to an extent that met the needs of the town community. The majority of the regulations in Biecz resolution was derived from the Cracovian laudum of 1530. The Biecz town statute (wilkierz), in turn, was a compilation of the Cracovian laudum and Ciężkowice resolution. It is an notable case of borrowing legal solutions from a city (i.e. Ciężkowice) with which Biecz remained in an economic conflict over nearly the whole 16th century. The Ciężkowice statute (wilkierz) abandoned the division of inherited property into gerada, hergewet and dziedzictwo, regulated the question of inherited debts after the Cracovian pattern, raised the problems of ius propinquitatis, and contained detailed administrative regulations, including those concerning the maintenance of the municipal school.
Archiwum Narodowe w Krakowie, dok. dep. 24, 95, 99, 267.
Archiwum Narodowe w Krakowie, Sąd Wyższy Prawa Magdeburskiego, sygn. I-22.
Archiwum Narodowe w Krakowie, Archiwum Sanguszków, rkps 19.
Archiwum Główne Akt Dawnych, Metryka Koronna 23, 33, 37, 38, 39, 42, 47, 51,79.
Biblioteka Jagiellońska, rkps. 4405.
Zakład Narodowy im. Ossolińskich, sygn. XVI 4255.
Jan Cervus Tucholczyk, Farraginis actionum juris Magdeburgensis, [wydanie z 1546 r.]
Commune Incliti Poloniae Regni Privilegium Constitutionum et indultuum publicitus decretorum approbatorumque, ed. J. Łaski, Cracoviae 1506.
Jaskier M., Iuris Provincialis quo Speculum Saxonum vulgo nuncupatur libri tres…, Samosci MDCII.
Jan Cerasinus Kirstein, Enchiridion aliquot locorum communium Iuris Maydenburgensis, wyd. w Krakowie 1586Groicki Bartłomiej, Artykuły prawa majdeburskiego [w:] Biblioteka Dawnych Polskich Pisarzy-Prawników, t. 2, red. K. Koranyi, Warszawa 1954.
Groicki Bartłomiej, Porządek sądów i spraw miejskich prawa majdeburskiego w Koronie Polskiej [w:] Biblioteka Dawnych Polskich Pisarzy-Prawników, t. 1, red. K. Koranyi, Warszawa 1954.
Groicki Bartłomiej, Tytuły prawa majdeburskiego [w:] Biblioteka Dawnych Polskich Pisarzy-Prawników, t. 3, red. K. Koranyi, Warszawa 1954.
Heck W., Archiwa miejskie księstw oświęcimskiego i zatorskiego, Kraków 1891.
Kodeks Dyplomatyczny Małopolski, t. 3, 4, wyd. F. Piekosiński, Kraków 1887, 1905 [Monumenta Medii Aevi Historica res gestas Poloniae illustrantia, t. 3, 9, 10, 17].
Kodeks Dyplomatyczny miasta Krakowa (1257-1506), cz. 1, wyd. F. Piekosiński, Kraków 1879 [Monumenta Medii Aevi Historica res gestas Poloniae illustrantia, t. 5].
Lustracja dróg województwa krakowskiego, wyd. B. Wyrozumska, Wrocław 1971.
Materiały do t. 5 kodeksu dyplomatycznego Małopolski, rkps Biblioteki PAU i PAN w Krakowie.
Prawa, przywileje i statuta miasta Krakowa (1507-1795), t. 1, z. 1 (1507-1586), wyd. F. Piekosiński, Kraków 1885 [Acta Historica res gestas Poloniae Illustrantia ab Anno 1507 usque ad Annum 1795, t. 8].
Szczerbic Paweł, Ius municipale, to jest prawo miejskie majdeburskie, nowo z łacińskiego i z niemieckiego na polski język z pilnością i wiernie przełożone, wyd. G.M. Kowalski, Kraków 2011 [Bibliotheca Iagellonica, Fontes et Studia, t. 20].
Volumina Constitutionum, t. 1, vol. 1, do druku przyg. S. Grodziski, I. Dwornicka, W. Uruszczak, Warszawa 1996.
Zbiór dokumentów małopolskich, cz. 2, wyd. S. Kuraś, Warszawa 1963.
Bartoszewicz A., Piśmienność mieszczańska w późnośredniowiecznej Polsce, Warszawa 2012.
Bojarski W., Speculum Saxonum i Ius Municipale jako źródła prawa w dziejach Tucholczyka [w:] Studia z dawnego prawa sądowego i miejskiego, Toruń 1990.
Bukowska K., Orzecznictwo krakowskich sądów wyższych w sporach o nieruchomości miejskie (XVI–XVIII w.). Studium z historii prawa rzymskiego w Polsce, Warszawa 1967.
Burdzy D., „Lauda seu plebiscita”. Wilkierze XVI-wiecznego Sandomierza [w:] Miasta polskie w średniowieczu i czasach nowożytnych, red. P. Gołdyn, Kraków 2008.
Ceglowa B., v. Dzwon [w:] Słownik polszczyzny XVI w., t. 6, red. M. Borecki, Wrocław 1972.
Estreicher S., Kultura prawnicza w Polsce XVI wieku, Kraków 1931.
Kiryk F., Ciężkowice [w:] Tarnów. Dzieje miasta i regionu, red. F. Kiryk, Z. Ruta, Tarnów 1981.
Kiryk F., Rozwój urbanizacji Małopolski, maszynopis w: Pracowni Słownika Historyczno-Geograficznego Małopolski w Średniowieczu.
Kiryk F., Z dziejów miast zachodniej części ziemi bieckiej do r. 1520 [w:] Nad rzeką Ropą. Szkice historyczne, Kraków 1968.
Kuczyński J., XVI- i XVII-wieczne rurociągi w miastach obecnego województwa kieleckiego,„Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego” 1963, t. 1.
Leszczyńska-Skrętowa Z., Ciężkowice [w:] Słownik historyczno-geograficzny Małopolski w średniowieczu. Województwo krakowskie, cz. I, red. J. Wiśniewski, Wrocław 1985.
Ludwig M., Besteuerung und Verpfändung königlicher Städte im spätmittelalterlichen Polen, Berlin 1984.
Maisel W., Poznańskie prawo karne do końca XVI wieku, Poznań 1963.
Materiały do historii miasta Lublina 1317-1792, oprac. J. Riabinin, Lublin 1937.
Materyały do historyi miasta Biecza (1361-1632), oprac. F. Bujak, Kraków 1914. [Wydawnictwo Komisyi do Badania Historyi Sztuki w Polsce Akademii Umiejętności, t. 2].
Matricularum Regni Poloniae Summaria, t. 3, 4, wyd. T. Wierzbowski, t. 5, cz. 2, wyd. J. Płocha, A. Rybarski, I. Sułkowska, Warszawa 1908, 1961.
Mikołajczyk M., Proces kryminalny w miastach Małopolski XVI-XVIII wieku, Katowice 2013.
Mikuła M., Die Königeund das Reformationsverfahren des Rechts in den Polnischen Städten vom 14. bis zum 16. Jahrhundert, „Beiträge zur Rechtsgeschichte Österreichs” 2013, Bd. III/2.
Mikuła M., Czynniki ograniczające prawo retraktu w średniowiecznej Polsce [w:] Studia z dziejów państwa i prawa, t. IX, z. 1, red. J. Matuszewski, Lublin–Łódź 2006.
Mikuła M., Prawodawstwo królewskie i sejmowe dla małopolskich miast królewskich (1386–1572). Z dziejów rządów prawa w dawnej Polsce (mps w Katedrze Historii Prawa Polskiego UJ).
Mikuła M., Typologia aktów prawnych dla miast w dobie jagiellońskiej – przydatność funkcjonalnego podziału aktów prawnych do badań nad kierunkami polityki królewskiej, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 2013, t. 15.
Pauli L., Jan Kirstein Cerasinus (1507–1561), krakowski prawnik doby Odrodzenia. Studium z dziejów praw obcych i literatury prawniczej w Polsce,Kraków 1971.
Patkaniowski M., Krakowska rada miejska w średnich wiekach, Kraków 1934.
Roman S., Z badań nad dawnością w prawie polskim XIV wieku, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1964, t. 17, z. 2.
Rybarski R., Gospodarka miasta Biecza w XVI i początku XVII stulecia, Biecz-Tuchów 1998.
Rymaszewski Z., Prawo bliższości krewnych w polskim prawie ziemskim do końca XV wieku, Wrocław–Warszawa–Kraków 1970.
Rymaszewski Z., Z zagadnień miejskiego prawa prywatnego w Polsce, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1969, t. 21, z. 2.
Samsonowicz H., Kultura prawnicza miast polskich w średniowieczu [w:] Mente et litteris. O kulturze i społeczeństwie wieków średnich, Poznań 1984.
Samsonowicz H., Liczba i wielkość miast późnego średniowiecza Polski, „Kwartalnik Historyczny” 1979, r. 86, z. 4.
Sikora F., Biecz [w:] Słownik historyczno-geograficzny Małopolski w średniowieczu. Województwo krakowskie, cz. I, red. J. Wiśniewski, Wrocław 1985.
Sondel J., Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków, Warszawa 1997.
Sowina U., Woda i ludzie w mieście późnośredniowiecznym i wczesnonowożytnym: ziemie polskie z Europą w tle, Warszawa 2009.
Starzyński M., Krakowska rada miejska w średniowieczu, Kraków 2010.
Sygański J., Z życia domowego szlachty sandeckiej w epoce Dynastyi Wazów, Lwów 1910.
Szczygieł R., Zainteresowanie kaliską procedurą wyboru rady miejskiej we Lwowie [w:] In tempore belli et pacis. Ludzie – Miejsca – Przedmioty. Księga pamiątkowa dedykowana prof. dr. hab. Janowi Szymczakowi w 65-lecie urodzin i 40-lecie pracy naukowo-dydaktycznej, red. T. Grabarczyk, A. Kowalska-Pietrzak, T. Nowak, Warszawa 2011.
Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV–XVIII wieku. Spisy, oprac. K. Chłapowski, S. Ciara, Ł. Kądziela, T. Nowakowski, E. Opaliński, G. Rutkowska, T. Zielińska, red. A. Gąsiorowski, Krónik 1992.
Wiśniewski J., Dekanat miechowski, wyd. II, Kielce 2006.
Wiśniewski J., Dekanat opoczyński, Radom 1913.
Wyrozumski J., Pouczenie Kalisza dla Wielunia o administracji miasta z 1502 r. (Z dziejów ustroju miejskiego w Polsce średniowiecznej), „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1970, t. 22, z. 1.
Informacje: Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa, Tom 6 (2013), Tom 6, Zeszyt 3, s. 229 - 245
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
O reformie prawa miejskiego w XVI wieku. Ciężkowicka uchwała o prawie prywatnym i administracji
On the reform of the municipal law in 16th century: Ciężkowice resolution on private law and administration
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Polska
Publikacja: 28.03.2014
Status artykułu: Otwarte
Licencja: Żadna
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 3328
Liczba pobrań: 2287