Bein polanit le`ivrit. On the Polish–Hebrew Literary Bilingualism in Israel.
(Reconnaissance)
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEChoose format
RIS BIB ENDNOTE
Bejn polanit le`iwrit. O polsko-hebrajskim bilingwizmie literackim w Izraelu.
(Rekonesans)
Publication date: 30.11.2016
Wielogłos, 2016, Issue 2 (28) 2016, pp. 99 - 123
https://doi.org/10.4467/2084395XWI.16.012.5902Authors
Bejn polanit le`iwrit. O polsko-hebrajskim bilingwizmie literackim w Izraelu.
(Rekonesans)
Bein polanit le`ivrit. On the Polish–Hebrew Literary Bilingualism in Israel
(Reconnaissance)
The article presents a synthetic outlook on the phenomena of the Polish-Hebrew literary bilingualism, based on the examples from the Polish language environment in Israel. Many of the Polish-Israeli writers wrote exclusively in Polish, using this language as a tool in their literary work, whereas others wrote in two languages. This latter group is characterized by a twofold tendency in their multilingual literary endeavours: after the initial period of working in Polish, they then created in Hebrew, only to return to Polish again and to remain firmly intertwined with the tradition of Polish literature. The second, less frequent option was to abandon Polish after a brief writing period and switch into Hebrew, thus transcending the borders of extra-territoriality and merging with the literary tradition of the acquired language. There were numerous reasons that made the writers choose a particular language as the means of their work – from the feeling of being incompetent in a given language to the sense that the language was not supple enough as an ideological, psychological or artistic medium.
1. Teksty literackie
Akavia M., Neurim beszalechet, Tel Awiw 1975 (drugie, rozszerzone wydanie pt. Jurek we’Ania, Jerozolima 2000).
Akavia M., Ha’mechir, Tel Awiw 1978.
Akavia M., Galia we Miklosz: nituk jachasim, Tel Awiw 1982.
Akavia M., Karmi szeli, Tel Awiw 1984.
Akavia M., Harpatka b’otobus we’od harpatkaot, Tel Awiw 1986.
Akavia M., Jesień młodości, przeł. M. Plessner, Kraków 1989.
Akavia M., Moja winnica: saga rodzinna w trzech częściach, Warszawa 1990.
Akavia M., Ha’derech ha’aheret, Tel Awiw 1992.
Akavia M., Galia i Miklosz,przeł. z niem. K. Gołda,Poznań 1992.
Akavia M., Cena, Wrocław 1992.
Akavia M., Przygoda w autobusie, „Słowo Żydowskie/ Dos Jidisze Wort” 1995, nr 24.
Akavia M., Jesień młodości, Oświęcim 1996.
Akavia M., Urojenia, Poznań 2000.
Akavia M., Bajit bonim b’ahawa, Dalijja 2001.
Akavia M., Moje powroty, Kraków 2005.
Akavia M.,B’arco szel Janusz Korczak, Jerozolima 2006.
Amiel I., Miwchan be’szoa, Tel Awiw 1994.
Amiel I., Egzamin z Zagłady, Łódź 1994.
Amiel I., Nie zdążyłam..., Łódź 1998.
Amiel I., Osmaleni, Izabelin 1999.
Amiel I., Wdychać głęboko, Izabelin 2002.
Amiel I., Cruwim, Jerozolima 2002.
Amiel I., Podwójny krajobraz, Warszawa 2008.
Amiel I., Życie. Tytuł tymczasowy, Warszawa 2014.
Amir-Pinkerfeld A., Pieśni życia, Lwów 1921.
Amir-Pinkerfeld A., Jamim dowewim, Tel Awiw 1929.
Barkai J., Pastoralna atmosfera cmentarzy, przeł. V. Wein, Lublin 2011.
Barkai J., Morderczy wizerunek, przeł. V. Wein, Lublin2013.
Barkai J., Zatracona metropolia, przeł. V. Wein, Lublin2014.
Bau J., Sznot tircach, Tel Awiw 1982.
Bau J., Czas zbezczeszczenia,Tel Awiw 1990.
Bau J., Czas zbezczeszczenia, Kraków 2006.
Besser J., Wiersze wybrane, przeł. A. Shavit-Władkowska, Kraków 1991.
Całka M., Miniatury, „Od Nowa” 1959, nr 43.
Calka D., W drodze do Aleppo[w:] Powiedział między innymi...Opowiadania izraelskie, przeł. R. Jabłońska, Łódź 2009.
Calka D., Sefer ha’alef-bet, Tel Awiw 2003.
Gross N., Mi ata adon Grymek?, Tel Awiw 1986.
Gross N., Kim pan jest, panie Grymek?, Kraków 1991.
Gross N., Przygody Grymka w Ziemi Świętej, Kraków 2006.
Huppert U., Ma zocher ha’jeled, Dalijja 1999.
Huppert U., Podróż do źródeł pamięci, Warszawa 2004.
Jabłońska R., Ir zara, Tel Awiw 1999.
Orlev U., Hajalej oferet, Merchawja 1956.
Orlev U., Ha’i birehow haciporim, Jerozolima 1981.
Orlev U., Wyspa na ulicy Ptasiej, przeł. z ang. L.J. Kern, Warszawa 1990, II wyd. Poznań2011.
Orlev U., Przed wojnączytałem mnóstwo książek..., „Guliwer” 2000, nr 4.
Orłowski J., Wiersze z Bergen Belsen, 1944 / Szirim mi’Bergen-Belsen, 1944,Jerozolima 2005.
Orlev U., Poesie scritte a tredici anni a Bergen-Belsen (1944),a cura di S. Ferrari, Giuntina 2012.
Orlev U., Książki mojego dzieciństwa (1931–1945),przeł. z ang. J. Rybicki, posł. A. Nasalska, Lublin 2012.
Shinar L.,Michal, bat Szaul, Tel Awiw 1989.
Shinar L.,Michal, córka Szaula,Kraków1995.
Zagórska-Springmann A., Wiersze [Zaszczytne miejsce;Ręka;Miejsce;Zwierzenie;Węgorze;Kobieta modularna;Język;Mężczyzna / kobieta], „Teka. Kwartalnik Literacki” 2005/2006, nr 5–6.
Zagórska-Springmann A., Kobieta modularna;Język;Mężczyzna / kobieta;Jak mogę;Kłopot;Macierzyństwo;Zabawy,„Miasteczko Poznań” 2008, nr 1.
2. Opracowania
Abramow-Newerly J., Lwy mojego podwórka, Warszawa 2000.
Adamczyk-Garbowska M., Odcienie tożsamości. Literatura żydowska jako zjawisko wielojęzyczne, Lublin 2004.
Akavia M., O historii swojej rodziny w Krakowie, www.sztetl.org.pl//pl/article/krakow/16,relacje-wspomnienia/10428,miriam-akavia-ur-1927-o-historii-swojej-rodziny [dostęp: 5.12.2015].
Almog O., The Sabra: The Creation of the New Jew, Berkeley 2000.
Bal-Machszowes, Dwa języki – jedna jedyna literatura, przeł. K. Szymaniak, „Cwiszn” 2011, nr 1–2.
Balcerzan E., Styl i poetyka twórczości dwujęzycznej Brunona Jasieńskiego. Z zagadnień teorii przekładu, Wrocław 1968.
Bartal I., From traditional bilingualism to national monolingualism[w:] Hebrew in Ashkenaz: A Language in Exile, ed. L. Glinert, New York 1993.
Beajour E.K., Alien Tongues. Bilingual Russian Writers of the First Emigration, Ithaca, NY, 1989.
Birenbaum H., Nigun Pnimi, Tel Awiw 1985.
Blanc H., Hebrew in Israel. Trends and Problems, „Middle East Journal” 1957, vol. 11.
Błasiak-Tytuła M., Kilka uwag na temat bilingwizmu[w:] Nowa logopedia, t. 2: Biologiczne uwarunkowania rozwoju i zaburzeń mowy, red. M. Michalik, Kraków 2011
Chaver Y., Co musi być zapomniane. O przetrwaniu jidysz w syjonistycznej Palestynie, „Cwiszn” 2011, nr 4.
Chcę postawić pomost. Z Miriam Akavią rozmawia Anna Lenar, „Kurier Polski” 1988, 16 czerwca.
Cieszyńska J., Dwujęzyczność, dwukulturowość – przekleństwo czy bogactwo? O poszukiwaniu tożsamości Polaków w Austrii, Kraków 2006.
Cieślak T., O liryce polskojęzycznej w Izraelu w latach dziewięćdziesiątych XX wieku, [w:] Poezja polska na obczyźnie. Studia i szkice, t. 1, red. Z. Andres, J. Wolski, Rzeszów 2005.
Dan Tsalka, http://www.ithl.org.il/page_13194, [dostęp: 26.12.2015].
Dziewczynka z balkonu. Z Miriam Akavią rozmawia Diana Poskuta-Włodek, www.dziennik.com/przeglad-polski/artykul/dziewczynka-z-balkonu [dostęp: 5.12.2015].
Encyclopaedia Judaica, vol. 2, Jerusalem–New York 1971.
Encyclopedia of Bilingualism and Bilingual Education, red. C. Baker, S. Prys Jones, Philadelphia 1998.
Famulska-Ciesielska K., Polacy. Żydzi. Izraelczycy. Tożsamość w literaturze polskiej w Izraelu, Toruń2008.
Geller A., O wojnie językowej w Palestynie – wprowadzenie do lektury, „Cwiszn” 2011, nr 4.
Gross N., „Inna droga” Miriam Akavii, „Nowe Książki” 1993, nr 1.
Grynberg H., Pokolenie Szoa, „Odra” 2002, nr 4.
Grzela R., Mieszkać w języku. Literatura izraelska po polsku, „Gazeta Wyborcza” 1998, nr 111.
Hebrew Writers on Writing, red. P. Cole, San Antonio 2008.
Izraelski pisarz Uri Orlev: Polska jest mojąpierwsząojczyzną[w cyklu: Spotkanie z mistrzem/Jedynka], nagranie dostępne pod adresem: http://www.polskieradio.pl/7/178/Artykul/1083767,Izraelski-pisarz-Uri-Orlev-jestem-polskim-patriota [dostęp: 5.12.2015].
Jabłońska R., Harmonia czy dysonans, „Tygiel Kultury” 2001, nr 1–3.
Jabłońska R., Nagłośnienie zmienne, „Tygiel Kultury” 2004, nr 4–6.
Jestem tą, która tam była. Z Irit Amiel rozmawia Remigiusz Grzela, www.remigiuszgrzela.pl/?page id=968 [dostęp: 1.12. 2015].
Koestler A., Promise and Fulfilment. Palestine 1917–1949, London 1949.
Kossewska E., O Polsce po „izraelsku”, o Izraelu po polsku[w:] Brzemię pamięci. Współczesne stosunki polsko-izraelskie, red. E. Kossewska, Warszawa 2009.
Kossewska E., „Ona jeszcze mówi po polsku, ale śmieje się po hebrajsku”. Partyjna prasa polskojęzyczna i integracja kulturowa polskich Żydów w Izraelu (1948–1970), Warszawa 2015.
Kowalczyk O., Eliezer ben Yehuda a odrodzenie języka hebrajskiego, „Przegląd Orientalistyczny” 1986, nr 1/2.
Krakowianka w izraelskiej literaturze. Z LeąShinar rozmawia K. Lisowski, „Fraza” 1996, nr 14.
Kraskowska E., Twórczość Stefana Themersona – dwujęzyczność a literatura, Wrocław 1989.
Kurcz I., Psychologia języka i komunikacji, Warszawa 2000.
Lenar A., Chcę postawić most[rozmowa z Miriam Akavią], „Kurier Polski” 1988, nr 117.
Leociak J., Na obu brzegach, „Nowe Książki” 1994, nr 3.
Lewińska M., Przechowane słowa, Tel Awiw 2008.
Lisowski J., Dwujęzyczność[w:] Przekład artystyczny. O sztuce tłumaczenia, red. S. Pollak, Wrocław 1975.
Literatura polska w Izraelu. Leksykon,red. K. Famulska-Ciesielska, S.J. Żurek,
Kraków–Budapeszt 2012.
Löw R., Józefa Baua znaki obecności,„Archiwum Emigracji” 2002/2003, nr 5/6.
Löw R., Polskojęzyczne życie literackie w Izraelu. Wstępne rozpoznanie[w:] Życie literackie drugiej emigracji niepodległościowej, t. I, red. J. Kryszak, R. Moczkodan, Toruń 2001.
Löw R., Znaki obecności:o polsko-hebrajskich i polsko-żydowskich związkach literackich, Kraków 1995.
Maurer J., W krainie mitów: polskość i żydowskość, „2b” 1994, nr 3–4.
Medinat Israel: państwo i tożsamość, red. J. Krauze, K. Zieliński, Lublin 2013.
Megged A., Rozważania o dwóch językach, „Cwiszn” 2011, nr 1–2.
Melchior M., Społeczna tożsamość jednostki (w świetle wywiadów z Polakami pochodzenia żydowskiego urodzonymi w latach 1944–1955), Warszawa 1990.
Melchior M., Zagłada a tożsamość. Polscy Żydzi ocaleni na aryjskich papierach. Analiza doświadczenia biograficznego, Warszawa 2004.
Miodunka W., Bilingwizm polsko-portugalski w Brazylii, Kraków 2003.
Myśleć po polsku, myśleć po hebrajsku. Z Renatą Jabłońską rozmawia Beata Tarnowska, „Fraza” 2008, nr 3–4.
Nagroda SEC dla Miriam Akavii, „Literatura na Świecie” 1988, nr 10.
Niger S., Bilingualism in the History of Jewish Literature, transl. from the Yiddish J.A. Fogel, Lanham, Md 1990.
Ocalić pamięć. Z Idą Fink rozmawia Piotr Szewc, „Nowe Książki” 2003, nr 5.
Olszewska K., Pisarki polskie w Izraelu. Z zagadnień autobiografizmu w literaturze, praca doktorska pod kierunkiem dr hab. Beaty Tarnowskiej, prof. UWM, Olsztyn 2015, s. 212 [mps].
Pamięć prosi o wyzwolenie. Z Miriam Akavią rozmawia Anna Grzelczak, „Przewodnik Katolicki – Tygodnik dla Rodzin” 1999, nr 228.
Piątek A., Polska w poezji Uriego Cwi Grinberga i Awota Jeszuruna, „Studia Judaica” 2015, vol. 18, nr 1.
Pisarze polsko-żydowscy XX wieku. Przybliżenia, red. M. Dąbrowski, A. Molisak, Warszawa 2006.
Piszę szeptem. Z Idą Fink rozmawia Justyna Sobolewska, „Gazeta Wyborcza”, http://wyborcza.pl/1,75517,1472212.html [dostęp: 5.12.2015].
Prokop-Janiec E., Międzywojenna literatura polsko-żydowska jako zjawisko kulturowe i artystyczne, Kraków 1992.
Pustynne pokolenie. Rozmowa z izraelską pisarką Miriam Akavią, „Koniec Wieku” 1990, nr 1.
Rayfield J.R., The Languages of a Bilingual Community, The Hague 1970.
Ruta M., Pomiędzy dwoma światami. O Kalmanie Segalu, Kraków 2003.
Rutkowska M., Ból dwu ojczyzn (O życiu i twórczości Miriam Akavii), Toruń 2009.
Sentymenty i urazy. Rozmowa Agnieszki Friedrich z profesorem Israelem Bartalem, http://www.opoka.org.pl/biblioteka/I/IL/sentymenty-urazy.html [dostęp: 5.12.2015].
Sawin R.L., Anita Wolfstein, „Kontury” 2003, nr 14.
Shmeruk Ch., Hebrajska-jidysz-polska. Trójjęzyczna kultura żydowska, „Cwiszn” 2011, nr 1–2.
Shmeruk Ch., Hebrew– Yiddish – Polish. A Trilingual Jewish Culture [w:] The Jews of Poland Between Two World Wars,ed. Y. Gutman et al., Hanover, NH 1989.
Simpson E., Samuel Beckett: traducteur de lui-même: aspects du bilinguisme littéraire,Quebec 1978.
Szaynok B., Polska – Izrael 1948–1967[w:] Brzemię pamięci. Współczesne stosunki polsko-izraelskie, red. E. Kossewska, Warszawa 2009.
Szymaniak K., Ilujęzyczna? O zmieniającej się koncepcji wielojęzycznej literatury żydowskiej, „Cwiszn” 2011, nr 1–2.
Tarnowska B., Między światami. Problematyka bilingwizmu w literaturze. Dwujęzyczna twórczość poetów grupy „Kontynenty”, Olsztyn 2004.
Tarnowska B., Smak obcości. Tożsamość i zakorzenienie na przykładzie polskiego pisarstwa w Izraelu[w:] Migracje i kultura, t. XI, red. J.E. Zamojski, Warszawa 2006.
Tarnowska B., „Wielka przygoda polszczyzny”. O polskiej literaturze w Izraelu – dzisiaj i dawniej[w:] Literatura na progu XXI wieku, red. J. Chłosta-Zielonka, Z. Chojnowski, Olsztyn 2014.
Tłumacząc Schulza. Zapis dyskusji panelowej, która odbyła się podczas międzynarodowego festiwalu literackiego we Wrocławiu w 2012 roku, spisała Z. Ziemann, „Przekładaniec” 2013, nr 27.
Tuszyńska A., Kilka portretów z Polską w tle. Reportaże izraelskie, Gdańsk 1993.
Uri Orlev. Najlepsze czasy były w getcie, rozmawiał P. Smoleński, „Gazeta Wyborcza” 2011, nr 150 z 30.06, dod. „Duży Format” nr 24, s. 20–21.
Wasita R., Ocaliła mnie polszczyzna. Spotkanie z Irit Amiel – polską i hebrajską poetką z Izraela, „Literatura na Świecie” 1996, nr 10.
Weiss Sz., Pokolenie Zagłady, „Wprost” 2005, nr 34.
Wojdowski B., O Miriam Akavii i jej „Jesieni młodości”, „Fołk-Sztyme” 1990, 5 stycznia.
Zacharska A., Izraelski almanach „Kontury”, czyli o trzecim nurcie literatury polskiej [w:] Żydzi w literaturze, red. A. Szawerna-Dyrszka, M. Tramer, Katowice 2003.
Zawiedziona miłość. Rozmowa z Miriam Akavią, http://www.dialog.org/dialog_pl/miriam-akavia-rozmowa.htm [dostęp: 23.01.2016].
Zawsze chciałam pisać. Z Idą Fink, izraelską pisarką piszącą po polsku, która po
37 latach przyjechała do Polski, rozmawia Katarzyna Bielas, „Gazeta Wyborcza”
z 12 lipca 1994.
Żurek S.J., O polskojęzycznym, współczesnym (1989–2001) życiu literackim w Izraelu z perspektywy polskiej [w:] Życie literackie drugiej emigracji niepodległościowej,t. II, red. B. Czarnecka, J. Kryszak, Toruń 2004.
Information: Wielogłos, 2016, Issue 2 (28) 2016, pp. 99 - 123
Article type: Original article
Titles:
Bejn polanit le`iwrit. O polsko-hebrajskim bilingwizmie literackim w Izraelu.
(Rekonesans)
Bein polanit le`ivrit. On the Polish–Hebrew Literary Bilingualism in Israel.
(Reconnaissance)
University of Warmia and Mazury in Olsztyn
Poland
Published at: 30.11.2016
Article status: Open
Licence: None
Percentage share of authors:
Article corrections:
-Publication languages:
PolishView count: 2193
Number of downloads: 1748