FAQ

Między Starym a Nowym Światem – podobieństwa, różnice, szanse i ograniczenia

Publication date: 30.12.2019

Migration Studies – Review of Polish Diaspora, 2019 (XLV), Vol. 4 (174), pp. 57 - 76

https://doi.org/10.4467/25444972SMPP.19.039.11353

Authors

Joanna Dmuchała
Jagiellonian University in Kraków, Gołębia 24, 31-007 Kraków, Poland
All publications →

Titles

Między Starym a Nowym Światem – podobieństwa, różnice, szanse i ograniczenia

Abstract

Between the Old and the New World: Similarities, Differences, Opportunities and Limitations

Having arrived in the United States at the turn of the 19th and 20th centuries, Polish emigrants found themselves in a foreign and often unfriendly environment. Despite cultural differences, Polish women who did not know the language and American traditions were able to create themselves and their own/new space by transcending the borders of the home world and through involvement in social life. From the end of the 19th century, women of Polish origin had created an educational system that allowed them to work within their ethnic community, establish orphanages, work in charitable associations and organize strikes and boycotts, thus proving their political strength. Taking advantage of the freedom of association existing in American society and the tradition ofv solidarity and self-help in the neighborhood, Polish immigrant women began to establish local societies of mutual assistance, which in 1898 united in one central organization – the Polish Women’s Union in America – providing women with insurance, care for the preservation of national identity and emancipation.

Streszczenie

Przybywszy do Stanów Zjednoczonych na przełomie XIX i XX wieku polskie emigrantki znalazły się w obcym często nieprzyjaznym środowisku. Pomimo różnic kulturowych, nieznające języka i obyczajów Polki w USA kreowały siebie oraz własną/nową przestrzeń wykraczając poza granice świata domowego i angażując się w szeroko pojęte życie społeczne. Od końca XIX wieku kobiety polskiego pochodzenia tworzyły system oświatowy, który pozwał im na pracę w ramach wspólnoty etnicznej, zakładały sierocińce, działały w stowarzyszeniach dobroczynnych, organizowały strajki i bojkoty, udowadniając tym samym swoją polityczną siłę. Korzystając z istniejących w społeczeństwie amerykańskim swobód zrzeszania się oraz wyniesionych z kraju pochodzenia tradycji solidarności i samopomocy sąsiedzkiej, polskie emigrantki zaczęły zakładać lokalne towarzystwa wzajemnej pomocy, które pod koniec lat 80. XIX w. zjednoczyły się w jednej, centralnej organizacji, tworząc w 1898 roku Związek Polek w Ameryce, zapewniający kobietom ubezpieczenie, dbałość o zachowanie świadomości narodowej oraz emancypację.

References

Dokumenty

Odezwa do Polek w Ameryce. „Kurier Polski”, Milwaukee, 25 X 1898.

The Constitution and By-laws of the Polish Women’s Alliance of America, Illinois 1983.

Gazety

„Głos Polek”, nr 43, 24 XI 1912.

„Głos Polek”, nr 26, 27 VI 1923.

„Głos Polek”, nr 7, 18 II 1926.

„Głos Polek”, nr 9, 4 III 1926.

„Głos Polek”, nr 22, 3 VI 1926.

„Głos Polek”, nr 28, 15 VII 1926.

„Głos Polek”, nr 35, 2 IX 1926.

„Głos Polek”, nr 39, 30 IX 1926.

„Głos Polek”, nr 2,13 I 1927.

„Głos Polek”, nr 19, 12 VI 1927.

„Głos Polek”, nr 30, 28 VII 1927.

„Głos Polek”, nr 38, 22 IX 1927.

„Głos Polek”, nr 7,16 II 1928.

„Głos Polek”, nr 20, 17 V 1928.

„Głos Polek”, nr 35, 30 VIII 1928.

„Głos Polek”, nr 44, 1 XI 1928.

„Głos Polek”, nr 46, 15 XI 1928.

„Głos Polek”, nr 33, 15 VIII 1929.

„Głos Polek”, nr 5, 30 I 1936.

„Głos Polek”, nr 7, 13 II 1936.

„Głos Polek”, nr 20,14 V 1936.

„Głos Polek”, nr 27, 2 VII 1936.

„Głos Polek”, nr 2, 14 I 1937.

„Głos Polek”, nr 8, 25 III 1937.

Książki, rozdziały w książkach oraz artykuły naukowe

Andrzejewski A., Dziembowska J. (1977), Pamiętniki emigrantów: Stany Zjednoczone, t. 2, Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza.

Anker L. (1988), Women, Work and Family: Polish, Italian and East European Immigrants in Industrial Connecticut, 1890–1940, „Polish American Studies”, nr 2, s. 30–31.

Babiński G. (2009), Polonia w USA: na tle przemian amerykańskiej etniczności, Kraków: Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne – Oficyna Wydawnicza AFM.

Barett J.R. (1987), Work and Community in the Jungle: Chicago’s Packinghouse Workers, 1894–1922, Urbana-Chicago: University of Illinois Press.

Bodnar J. (1987), The Transplanted: a History of Immigrants in Urban America, Bloomington; Indianapolis: Indiana University Press.

Bodnar J., Simon R., Weber M.P. (1983), Lives of Their Own: Blacks, Italians, and Poles in Pittsburgh, 1900–1960, Urbana-Chicago-London: University of Illinois Press Paperback.

Bokszańska G. (2004) Ubiór w teatrze życia społecznego, Łódź: Wydawnictwo Politechnika Łódzka.

Brożek A. (1988), Geneza i przemiany organizacji polonijnych w Europie i Ameryce, w: Babiński, G. (red.) Studia nad organizacjami polonijnymi w Ameryce Północnej, Wrocław; Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich; Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.

Chałasiński J. (1935) Parafia i szkoła parafialna wśród emigracji polskiej w Ameryce. Studium dzielnicy polskiej w Południowym Chicago, „Przegląd Socjologiczny” t. 3.

Chrobot L.F. (1982), The Pilgrimage from Gemeinschaft to Gesselschaf: Socjological Functions of Religion in the Polish American Community, w: Renkiewicz F. (red.) The Polish Presence in Canada and America, Toronto: Multicultural History Society of Ontario.

Dmuchała J. (2008), Związek Polek w Ameryce jako ruch kobiecy, „Przegląd Polonijny”, z. 1–2.

Encyklopedia katolicka, Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 1989.

Ethnic politics in urban America: the Polish experience in four cities (1978), / ed. by Angela T. Pienkos (red.), Chicago: Polish American Historical Association.

Galush W.J. (1990), Purity and Power: Chicago Polonian Feminist, 1880–1914 „Polish American Studies”, nr 1, s. 11.

Galush W.J. (1996), Polish Americans and Religion, w: J.J. Bukowczyk (red.), Polish Americans and Their History: Community, Culture, and Politics, Pittsburgh: University of Pittsburgh Press.

Graff A. (2004), Więcej niż kontekst – kwestia rasowa a feminizm w Stanach Zjednoczonych, w: Radkiewicz M. (red.), Gender-konteksty, Kraków: Wydawnictwo Rabid.

Karłowiczowa J. (1938), Historia Związku Polek w Ameryce: przyczynki do poznania duszy wychodztwa polskiego Ameryki Północne, Chicago: Polish Women’s Alliance of America.

Knothe M.A. (2005), Za chlebem, po męża czy dla siebie? Strategie życiowe polskich migrantek, w: Zamojski J. (red.) Kobiety i młodzież w migracjach. Migracje i społeczeństwo, t. 10, Warszawa: Wydawnictwo Neriton.

Kraft C. (2005) Państwo wobec rodziny – polityka państw europejskich w XIX i XX wieku – Polska na tle europejskim, w: Kałwa D., Walaszek A., Żarnowska A. (red.), Rodzina – prywatność – intymność: dzieje rodziny polskiej w kontekście europejskim: zbiór studiów, Warszawa: Wydawnictwo DiG.

Kruszka W. (1937), Historja Polska w Ameryce: od czasów najdawniejszych aż do najnowszych, t. 1, Milwaukee: Kuryer Publishing Co.

Kujawa S. R.M. (1979), Madonna College. It’s History of a Higher Education 1937–1977, PhD Thesis, Detroit: Wayne State University.

Kumor B. (1995), Historia Kościoła, Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

Laidler P. (2007), Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki: przewodnik, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Leś B. (1981), Kościół w procesie asymilacji Polonii amerykańskiej: przemiany funkcji polonijnych instytucji i organizacji religijnych w środowisku Polonii chicagowskiej, Wrocław; Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.

Liguori [Pakowska] S. M., HFN (1946), Mother Mary Siedlecka in America, „Polish American Studies”, nr 1–2, s. 30–35.

Loryś M. (1980), Historia Związku Polek w Ameryce, t. 2, Chicago: Wydawnictwo Związku Polek w Ameryce.

Misner B. (1988), Highly Respectable and Accomplished Ladies: Catholic Women Religious in America, 1790–1850, New York: Garland.

Nowaczewska R. (2010), Migracje kobiet: Od „Lady Bountiful” do kobiecej filantropii – awans zawodowy i/czy społeczny? Rola kobiet w rozwoju dobroczynności w Stanach Zjednoczonych, w: Chlebowska A., Sierakowska K. (red.) Kobiety i procesy migracyjne, Warszawa: Wydawnictwo Neriton.

Paleczny T., (1989), Ewolucja ideologii i przemiany tożsamości narodowej Polonii w Stanach Zjednoczonych w latach 1870–1970, Warszawa: Państwowe Wydaw. Naukowe; Kraków: nakł. UJ.

Parot J.J. (1982), The “, Serdeczna Matko” of the Sweatshops: Maritel and Family Crises of Immigrant Working-Class Women in Late Nineteenth Century Chicago, win: Renkiewicz F. (red.), The Polish Presence in Canada and America in Canada and America, Toronto: Multicultural
History Society of Ontario.

Pastusiak L. (1978), Polacy w Chicago przed II wojną światową, cz. II „Przegląd Polonijny”, z. 4, s. 9.

Pienkos A., Pienkos D. (2003), “In the Ideals of Women is the Strength of a Nation”: A History of the Polish Women’s Alliance of America, New York: Columbia University Press.

Plucińska M. (1993), Związek Polek w Ameryce, „Almanach Polonii”, s. 139.

Praszałowicz D. (1986), Amerykańska etniczna szkoła parafialna: studium porównawcze trzech wybranych odmian instytucji, Wrocław; Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich; Wydawnictwo Polskie Akademii Nauk.

Praszałowicz D. (1988), Przemiany oświaty polonijnej w USA, w: Kubiak. H., Kusielewicz E., Gromada T. (red.), Polonia amerykańska przeszłość i współczesność, Wrocław; Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich; Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.

Radziallowski T.C. (1996), Family, Women and Gender. The Polish Experience, w: J.J. Bukowczyk (red.), Polish Americans and Their History: Community, Culture, and Politics, Pittsburgh: University of Pittsburgh Press.

Rokicki J. (1986), Obrzęd religijny jako symbol grupy etnicznej. Konflikt o pasterkę w diecezji Scranton, Pa, w latach 1935–1936, „Przegląd Polonijny”, z. 4.

Rokicki J. (1992), Język polski jako wartość społeczne a proces asymilacji Polonii amerykańskiej, „Przegląd Polonijny”, z. 2.

Sprawa polska w Ameryce Północnej na pierwszym Zjeździe Towarzystwa Literatów i Dziennikarzy Polskich w Syracuse, N.Y. w dniach 2 i 3 października 1911, Wydawnictwo W. Dyniewicz, Chicago 1912.

Szczerbiński M. (1984), Rola sportu w utrzymaniu więzi między zbiorowościami polonijnymi a Macierzą w latach 1918–1939, Katowice: Akademia Wychowania Fizycznego w Katowicach.

Ślęczka K. (1999), Feminizm, Katowice: Wydawnictwo Książnica.

Taras P. (1989), Polonia w Detroit: problem kulturowej tożsamości i społecznego awansu. Socjologiczne studium społeczności etnicznej w USA, Warszawa: Wydawnictwo Pallottinum.

Taraasa P. (1989), Polonia w Detroit: problem kulturowej tożsamości i społecznego awansu: socjologiczne studium społeczności etnicznej w USA , Warszawa : Pallottinum.

Thomas W., Znaniecki F. (1976), Chłop polski w Europie i Ameryce, t. 1–5, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.

Tulia Doman S. M., CSSF (1953), Mother Angela Truszkowa, Foundress of Felicjan Sister, „Polish American Studies”, nr 3–4, s. 65–94.

Wachtl K. (1944), Polonia w Ameryce: dzieje i dorobek, Filadelfja: nakł. autora.

Walaszek A. (1988), Polscy robotnicy, praca i związki zawodowe w Stanach Zjednoczonych Ameryki 1880–1922, Wrocław; Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo Polskie Akademii Nauk.

Walaszek A. (1993), Dzieci, dzieciństwo i etniczność w Stanach Zjednoczonych do lat trzydziestych XX wieku, „Przegląd Polonijny”, z. 2, s. 48.

Walaszek A. (1994) Światy imigrantów: tworzenie polonijnego Cleveland 1880–1930, Kraków: Wydawnictwo Nomos.

Walaszek A. (1997), Masowa konsumpcja i wielki kryzys ekonomiczny, w: Żarnowska A, Szwarc A. (red.), Kobiety i kultura życia codziennego wiek XIX i XX, Warszawa: Wydawnictwo DiG.

Walaszek A. (2007), Migracje Europejczyków 1650–1914, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Waldo A.L. (1980), Teofila Samolińska. Matka Związku Narodowego Polskiego w Ameryce, Chicago: nakł. prywatny.

Warat M. (2008), Etniczność i gender – między teorią a praktyką, w: Slany, K. (red.), Migracje kobiet. Perspektywa wielowymiarowa, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008.

Wawrykiewicz M. (1985), Etniczne organizacje ubezpieczeniowe w USA, „Przegląd Polonijny”, z. 4, s. 48.

Weinberg S.S. (1989), The World of Our Mothers: The Lives of Jewish Immigrant Women, New York: Schocken Books Inc.

Wytrwal J.A. (1977), Behold! the Polish-Americans, Detroit: Endurance Press.

Zielińska H. (1981), Historia Związku Polek w Ameryce 1898–1979. Sprawy organizacyjne, t. 3, Chicago: Wydawnictwo Związku Polek w Ameryce.

Znaniecka – Łopata H. (1977), Funkcje stowarzyszeń dobrowolnych w polonijnej wspólnocie etnicznej, „Studia Polonijne”, t. 3, s. 92.

Znaniecka-Łopata H. (1997), Przenikanie się publicznej i prywatnej sfery życia: wyzwanie rzucone przez kobiety społeczeństwu amerykańskiemu, w: Kozyra-Kowalski S., Przestalski A., Włodarek J. (red.), Krytyka rozumu socjologicznego: praca zbiorowa wydana z okazji 100-lecia urodzin Tadeusza Szczurkiewicza, Poznań: Wydawnictwo Zysk i Spółka.

Znaniecki- LLopata. H. (1976), Polish Americans: status competition in an ethnic community, Englewood Cliffs: Prentice-Hall.

Żarnowska A. (2013) Kultura czasu wolnego w przestrzeni wielkomiejskiej – kobiety w środowisku robotniczym-XIX-XX, w: Janiak-Jasińska A., Sierakowska K., Szwarc A. (red.), Kobieta i rodzina w przestrzeni wielkomiejskiej na ziemiach polskich w XIX i XX wieku / Anna Żarnowska, Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego; Towarzystwo Miłośników Historii, Warszawa: Wydawnictwo DIG.

Żarnowska A. (2013), Prywatna sfera życia rodzinnego i zewnętrzny świat życia publicznego – bariery i przenikanie (przełom XIX i XX wieku), w: Janiak-Jasińska A., Sierakowska K., Szwarc A. (red.), Kobieta i rodzina w przestrzeni wielkomiejskiej na ziemiach polskich w XIX i XX wieku / Anna Żarnowska, Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego; Towarzystwo Miłośników Historii, Warszawa: Wydawnictwo DIG.

Żarnowska A., Szwarc A. (2013), Ruch emancypacyjny i stowarzyszenia kobiece na ziemiach polskich przed odzyskaniem niepodległości – dylematy i ograniczenia. Wprowadzenie, w: Janiak-Jasińska A., Sierakowska K., Szwarc A. (red.), Kobieta i rodzina w przestrzeni wielkomiejskiej na ziemiach polskich w XIX i XX wieku / Anna Żarnowska, Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego; Towarzystwo Miłośników Historii, Warszawa: Wydawnictwo DIG.

Information

Information: Migration Studies – Review of Polish Diaspora, 2019 (XLV), Vol. 4 (174), pp. 57 - 76

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Między Starym a Nowym Światem – podobieństwa, różnice, szanse i ograniczenia

English:

Between the Old and the New World: Similarities, Differences, Opportunities and Limitations

Authors

Jagiellonian University in Kraków, Gołębia 24, 31-007 Kraków, Poland

Published at: 30.12.2019

Article status: Open

Licence: CC BY-NC-ND  licence icon

Percentage share of authors:

Joanna Dmuchała (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish