FAQ

Imigranci z UE/EFTA w Polsce. Instytucjonalizacja swobodnego przepływu pracowników – realizacja, problemy, bariery

Publication date: 21.12.2020

Migration Studies – Review of Polish Diaspora, 2020 (XLVI), Vol. 4 (178), pp. 209 - 238

https://doi.org/10.4467/25444972SMPP.20.045.12782

Authors

Małgorzata Budyta-Budzyńska
Collegium Civitas
https://orcid.org/0000-0001-7548-9048 Orcid
All publications →

Titles

Imigranci z UE/EFTA w Polsce. Instytucjonalizacja swobodnego przepływu pracowników – realizacja, problemy, bariery

Abstract

Immigrants from EU/EFTA in Poland. The institutionalization of freedom of movement for workers: implementation, issues, obstacles
 
Poland is gradually transitioning from being a source of migrants to a receiving country, and this applies to two different groups of migrants: third state nationals, and nationals of member states of the European Free Trade Association (EFTA) who arrive in Poland within the freedom of movement for workers. Each of these groups is subject to different legislation, and the present article is concerned with the latter group of migrants: citizens of EU/EFTA states who live and work in Poland. Their number is systematically growing, but it is not known exactly how many EU/EFTA foreigners reside in Poland, as no state institution is in charge of gathering such data; government agencies possess only partial data pertaining to their particular scope of activity. In this article we describe the institutionalization of the freedom of movement process. We present the legal regulations pertaining to freedom of movement, and a map of the bureaus, both Polish and European, associated with the EURES and Solvit networks, tasked with facilitating worker mobility within the EU. We ask whether Poland is implementing the requirements imposed by the EU directive on freedom of movement for workers, or are radical improvements in this area needed. We analyze the administrative and non-institutional obstacles encountered by immigrants from the EU and EFTA as well as the issues met by officials who serve them. We tap from the results of research on the free movement of workers carried out in Poland in 2018.
 
Streszczenie
Polska z kraju wysyłającego staje się stopniowo krajem przyjmującym migrantów i dotyczy to dwóch różnych grupy migracyjnych: obywateli państw trzecich (OPT) oraz obywateli z państw Unii Europejskiej (UE) i państw członkowskich Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA) przybywających do Polski w ramach swobodnego przepływu pracowników (SPP). Każda z tych grup podlega pod inne ustawodawstwo, artykuł dotyczy drugiej grupy imigrantów – obywateli UE/EFTA, żyjących i pracujących w Polsce. Ich liczba systematycznie wzrasta, dokładnie jednak nie wiadomo, ilu “unitów” mieszka w Polsce, ponieważ żadna z państwowych instytucji nie zbiera takich danych, państwowe urzędy dysponują danymi fragmentarycznymi, związanymi z ich działalnością. W artykule zostanie opisana instytucjonalizacja procesu SPP. Zostaną przedstawione regulacje prawne związane z SPP, mapa urzędów: polskich oraz instytucji unijnych działających w ramach sieci EURES i Solvit, których zadaniem jest ułatwianie wewnątrzunijnej mobilności pracowniczej. Czy Polska realizuje wymagania, jakie nakłada na nią dyrektywa unijna o swobodnym przepływie pracowników, czy konieczne są w tym zakresie radykalne zmiany? W artykule przeanalizowane zostaną bariery administracyjne i pozainstytucjonalne, jakie napotykają imigranci z Unii i EFTA, ale również problemy, z jakimi spotykają się urzędnicy ich obsługujący. W tym celu wykorzystano wnioski z badań przeprowadzonych w 2018 roku nad swobodnym przepływem pracowników w Polsce.
 

References

Andresen M., Bergdolt F., Margenfeld J. (2013), What Distinguishes Self-Initiated Expatriates from Assigned Expatriates and migrants? A Literature-Based Definition and Differentiation of Terms, w: Andresen M., Bergdolt F., Margenfeld J. (red.), Self-initiated expatriation. Individual, organizational and national perspectives, London: Routledge, s. 11–41.
 
Andrejuk K. (2017). Czy istnieje zjawisko lifestyle migration do Polski? O badaniu przyczyn mobilności migrantów wewnątrzunijnych mieszkających w RP, Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny, nr 1 (163), s. 259–283.
 
Bartolini L., Gropas R., Triandafyllidou A. (2017). Drivers of highly skilled mobility from Southern Europe: escaping the crisis and emancipating oneself, Journal of Ethnic and Migration Studies, Vol 43, Issue 4, s. 652-673. DOI: 10.1080/1369183X.2016.1249048
 
Benson M., O’Reilly K. (2009), Migration and the Search for a Better Way of Life: A Critical Exploration of Lifestyle Migration, The Sociological Review, Vol. 57, No 4, s. 608–625. DOI:10. 1111/j.1467-954X.2009.01864.x
 
Benson M., O’Reilly K. (2015), From Lifestyle Migration to Lifestyle in Migration: Categories, Concepts and Ways of Thinking, Migration Studies No 4 (1), s. 20–37. DOI:10.1093/ migration/mnv015
 
Budyta-Budzyńska M., Nowicka M., Niedzielska E. (2018), Usługa analityczno-badawcza dot. zdiagnozowania występujących na terenie RP barier w realizowaniu przez obywateli UE/EOG unijnej swobody przepływu pracowników nie mających uzasadnienia w prawie unijnym, Legionowo: Infondo Pracownia Badawcza Sp. z o.o.
 
Budyta-Budzyńska M. (2003), Mniejszości narodowe – bogactw czy problem? Instytucjonalizacja mniejszości narodowych w Polsce w latach 1989–2002, Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN.
 
Chmielewski P. (1995), Ludzie i instytucje. Z historii i teorii nowego instytucjonalizmu, Warszawa: Instytut Pracy i Spraw Socjalnych.
 
Chmielewski P. (1994), Nowa analiza instytucjonalna. Logika i podstawowe zasady, Studia Socjologiczne, nr 3–4 (134–135), s. 217–253.
 
Cooke T. (2003), Family Migration and the Relative Earnings of Husbands and Wives, Annals of the Association of American Geographers, Vol. 93, Issue 2, s. 338–349.
 
DiMaggio P., Powell (2006), Nowe spojrzenie na „żelazną klatkę”: instytucjonalny izomorfizm i racjonalność zbiorowa w polach organizacyjnych, w: A. Jasińska-Kania, L.M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski (red.), Współczesne teorie socjologiczne, tom I, Warszawa: Scholar, s. 600–618.
 
FMW (2012), Online Journal on free movement of workers within the European Union, no 4, Publications Office of the European Union. https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/9e7f08c8-e874-4ff9-bfcc-60d58757db9d (dostęp: 29 V 2020).
Kaczmarczyk P., Okólski M. (2005), Migracje specjalistów wysokiej klasy w kontekście członkostwa Polski w Unii Europejskiej, Warszawa: Urząd Komitetu Integracji Europejskiej. 
 
King R., Warnes T., Williams A. (2000), Sunset Lives: British Retirement to Southern Europe, Oxford: Berg.
 
Komisja Europejska (2018), 2017 Annual Report on Inter-EU Labour Mobility ec.europa.eu/social/BlobServlet?docId=17165&langId=en (dostęp: 29 V 2020)
 
Komisja Europejska (2020), 2019 Annual Report on Inter-EU Labour Mobility https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=738&furtherPubs=yes&langId=en&pubId=8242 (dostęp: 29 V 2020)
 
Korpela M. (2019), Searching for a countercultural life abroad: neonomadism, lifestyle mobility or bohemian lifestyle migration?, Journal of Ethnic and Migration Studies. vol 46(15), s. 3352–3369 DOI: 10.1080/1369183X.2019.1569505
 
Kwiek M. (2015), Uniwersytet w dobie przemian. Instytucje i kadra akademicka w warunkach rosnącej konkurencji, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
 
Łada A. (red.) (2018), Na chwilę i na zawsze. Migranci unijni w Polsce na przykładzie Francuzów, Niemców i Włochów, Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
 
Łuczaj K., Bielska B., Kurek-Ochmańska O., Mucha J. (2020), Osiadłe ptaki. Urodzeni za granicą pracownicy polskich instytucji akademickich, Kraków: Wydawnictwo AGH.
 
March J.G., Olsen J.P. (1984), The New Institutionalism: Organizational Factors in Political Life, The American Political Science Review, Vol. 78, s. 734–749.
 
March J.G., Olsen J.P. (2005), Instytucje. Organizacyjne podstawy polityki, Warszawa: Scholar.
 
Meyer J.W., Rowan B. (2006), Organizacje zinstytucjonalizowane: struktura formalna jako mit i ceremonia, w: A. Jasińska-Kania, L.M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski (red.), Współczesne teorie socjologiczne, tom I, Warszawa: Scholar, s. 583–599.
 
Morawski W. (2010), Konfiguracje globalne, struktury, agencje, instytucje, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
 
Morawski W. (2001), Socjologia ekonomiczna. Problemy, Teoria, Empiria. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
 
Mucha J. (2013), Współczesne zjawiska imigracji uczonych a „sprawa polska”, ”Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny, nr 1, s. 59–76.
 
Mucha J., Łuczaj K. (2017), The lives of foreign academics in Poland: their motivations and adaptation in Kraków, a “Polish Silicon Valley, NAUKA, 2, s. 57–84.
 
NAWA (2017), Narodowa Agencja Wymiany Akademickiej: Zarys strategii na lata 2018–2025, https://nawa.gov.pl/images/Strategia-NAWA.pdf (dostęp:10.02.2020).
 
North D.C. (1990), Institutions, Institutional Change and Economic Performance, Cambridge: Cambridge University Press.
 
North D.C. (2006), Efektywność gospodarcza w czasie, w: A. Jasińska-Kania, L.M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski (red.), Współczesne teorie socjologiczne, tom I, Warszawa: Scholar, ss. 553–562.
 
Oliver C. (2015), Ageing, Embodiment and Emotions in Orientations to Home: British Retirement Migration in Spain, w: L. Näre, K. Walsh (red.), In Home and Transnationalism in Older Age, London: Routledge, s.139–151.
 
O’Reilly J., Eichhorst W., Gábos A., Hadjivassiliou K., Lain D., Leschke J., McGuinness S., et al. (2015), Five Characteristics of Youth Unemployment in Europe Flexibility, Education, Migration, Family Legacies, and EU Policy. SAGE, Open 5 (1). Doi:10.1177/2158244015574962
 
Ostrom E. (2005), Understanding Institutional Diversity, Prineton-Oxford: Princeton University Press.
 
Piekut A. (2013a), Wysoko wykwalifikowani imigranci z Unii Europejskiej w Warszawie – w przestrzeni społecznej czy w transnarodowej przestrzeni przepływów, OBM UW marzec 2013.
 
Piekut A. (2013b), You’ve got Starbucks and Coffee Heaven... I Can Do This! Spaces of Social Adaptation of Highly Skilled Migrants in Warsaw, Central and Eastern European Migration Review, nr 1, s. 113–134.
 
Przytuła S. (2017a), Ekspatriacja tradycyjna i samoinicjowana jako formy migracji transnarodowej, Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny, nr 1 (163), s. 285–306.
 
Przytuła S. (red.) (2017b), Migracje międzynarodowe i ekspatriacja. Perspektywa indywidualna, organizacyjna, społeczno-kulturowa, Warszawa: Difin.
 
Ryan L., Mulholland J. (2014), Trading Places: French Highly Skilled Migrants Negotiating Mobility and Emplacement In London, Journal of Ethnic and Migration Studies, Vol. 40, Issue 4, s. 584–600.
 
Rudolph H., Hillmann F. (1998), The invisible hands need visible heads: managers, experts, and professionals from Western countries in Poland, w: K. Koser, H. Lutz (red.), The New Migration in Europe, Londyn: Macmillans Press, s. 60–89.
 
Schmidt J. (2017), „Interaktywna mapa cudzoziemców” – nowa baza wiedzy o zjawisku imigracji w Polsce, Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny, nr 2 (164), s. 9–22.
 
Scott R.W. (1995), Institutions and Organizations, Londyn: Sage Publications.
 
Skąpska G. (1999), Neoinstytucjonalizm, w: Encyklopedia socjologii, tom 2, Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 323–327.
 
Skąpska G., Ziółkowski (1998), Instytucja społeczna, w: Encyklopedia socjologii, tom 1, Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 317–321.
 
Sprawozdanie GIP z działalności PIP w 2017, Warszawa 2018 http://www.bip.pip.gov.pl/pl/bip/sprawozdania (dostęp: 29 V 2020).
 
Sprawozdanie z realizacji Krajowego Planu Działań EURES w Polsce w okresie 1 stycznia 2019 r. – 31 grudnia 2019 r. https://eures.praca.gov.pl/zal/raporty/2019KPDE-cz1.pdf (dostęp: 29 V 2020).
 
Sprawozdanie z realizacji Krajowego Planu Działań EURES w Polsce w okresie 1 stycznia 2017 r. – 31 grudnia 2017 r. https://eures.praca.gov.pl/zal/raporty/2017KPDE-raport.pdf (dostęp: 29 V 2020).
 
Tamma P., Cokelaere H. (2020), Schengen proves hard to reboot after system meltdown, Politico, 12.05.2020. https://www.politico.eu/article/schengen-proves-hard-to-reboot-after-system-meltdown/amp (dostęp: 29 V 2020).
 
Torkington K. (2012), Place and Lifestyle Migration: The Discursive Construction of ‘Glocal’ Place-Identity, Mobilities, 7(1), s. 71–92. DOI: 10.1080/17450101.2012.631812
 
UN (1998), Recommendations on Statistics of International Migration, Nowy Jork: UN. http://unstats.un.org/unsd/publication/SeriesM/ SeriesM_58rev1e.pdf (dostęp: 29 V 2020).
 
Ward-Warmedinger M., Macchiarelli C. (2013), Transitions in labour market status in the UE/EOG, IZA DP No. 7814.
 
Williamson O.E. (1998), Ekonomiczne instytucje kapitalizmu, Warszawa: PWN.
 
Źródła internetowe
 
EURES, https://eures.praca.gov.pl/o-nas/raporty-z-dzialan-eures-w-polsce (dostęp: 29 V 2020).
 
Expat Explorer Survey, https://www.expatexplorer.hsbc.com/survey/countries (dostęp: 29 V 2020).
 
https://www.migrationpolicy.org/article/free-movement-europe-past-and-present (dostęp: 29 V 2020).
 
http://www.europarl.europa.eu/atyourservice/pl/displayFtu.html?ftuId=FTU_2.1.5.html (dostęp: 29 V 2020).
 
https://www.eca.europa.eu/en/Pages/DocItem.aspx?did=44964 (dostęp: 29 V 2020).
 
http://ec.europa.eu/internal_market/scoreboard/performance_by_governance_tool/solvit/index_en.htm (dostęp: 29 V 2020).
 
OHP, https://ohp.pl/?s=eures
 
PIP, www.pip.gov.pl (dostęp: 29 V 2020).
 
Solvit, http://ec.europa.eu/solvit/index_pl.htm (dostęp: 29 V 2020).
 
Study in Poland, http://www.studyinpoland.pl/ (dostęp: 29 V 2020).
 
Sprawozdanie Europejskiego Trybunału Obrachunkowego w zakresie funkcjonowania Swobodnego Przepływu Pracowników (2018) (dostęp: 29 V 2020).
 
www.eures.europa.eu
 
Urząd ds. Cudzoziemców, http://migracje.gov.pl (dostęp: 29 V 2020).
 
Dane statystyczne
 
Urząd ds. Cudzoziemców (2019), Zestawienie liczbowe dot. postępowań wobec cudzoziemców w 2019 r. https://udsc.gov.pl/statystyki/raporty-okresowe/zestawienia-roczne/
 
Zakład Ubezpieczeń Społecznych (2018), Liczba ubezpieczonych, którzy w zgłoszeniu do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych podali obywatelstwo inne niż polskie IV kw. 2017 r.
 
http://psz.zus.pl/kategorie/ubezpieczeni/ubezpieczenia-emerytalne-i-rentowe
 
Główny Urząd Statystyczny (2017), Rocznik demograficzny. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/roczniki-statystyczne/rocznik-demograficzny-2017,3,11.html
 
Akty Prawne
 
TUE (1992) – Traktat o Unii Europejskiej (Traktat z Maastricht)
 
TFUE (2009) – Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej
 
Dyrektywa 2004/38/WE z dnia 29 kwietnia 2004 r w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich.
 
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/54/UE/EFTA z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie środków ułatwiających korzystanie z praw przyznanych pracownikom w kontekście swobodnego przepływu pracowników.
 
Rozporządzenie Rady (EWG) nr 1612/68 z dnia 15 października 1968r. w sprawie swobodnego przepływu pracowników wewnątrz Wspólnoty.
 
Rozporządzenie Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych i ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie.
 
Rozporządzenie rady (EWG) nr 574/72 z dnia 21 marca 1972 r. w sprawie wykonywania rozporządzenia (EWG) nr 1408/71 w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych i ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie.
 
Rozporządzenie (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego oraz jego rozporządzenie wykonawcze (WE) nr 987/2009.
 
Rozporządzenie (UE/EFTA) nr 492/2011 w sprawie swobodnego przepływu pracowników wewnątrz Unii.
 
Rozporządzenie PE i Rady nr 2016/589 z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie europejskiej sieci służb zatrudnienia (EURES), dostępu pracowników do usług w zakresie mobilności i dalszej integracji rynków pracy.
 
Ustawy
 
Ustawa o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania, art. 18, Dz. Ust. z 2010, poz. 1700.
 
Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2017 r. poz. 1065, z późn. zm.). 
 
Ustawa o Państwowej Inspekcji Pracy, art. 10, pkt. 14a, Dz. Ust z 2018, poz. 623.
 
Ustawa o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin (Dz.U. 2006 nr 144 poz. 1043).

Information

Information: Migration Studies – Review of Polish Diaspora, 2020 (XLVI), Vol. 4 (178), pp. 209 - 238

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Imigranci z UE/EFTA w Polsce. Instytucjonalizacja swobodnego przepływu pracowników – realizacja, problemy, bariery

English:

Immigrants from EU/EFTA in Poland. The institutionalization of freedom of movement for workers: implementation, issues, obstacles

Authors

Published at: 21.12.2020

Article status: Open

Licence: CC BY-NC-ND  licence icon

Percentage share of authors:

Małgorzata Budyta-Budzyńska (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish