FAQ

Galicyjskie echa mariawickiej kwestii

Publication date: 12.2023

Rocznik Przemyski. Historia, 2023, 1 (29) 2023, pp. 237 - 264

https://doi.org/10.4467/24497347RPH.23.015.18921

Authors

Tomasz Mames
Institute for the Study of Religions, Jagiellonian University, Grodzka 52 31-044 Kraków
Bronisław Czech University School of Physical Education, Aleja Jana Pawła II 78, Kraków, Poland
All publications →

Titles

Galicyjskie echa mariawickiej kwestii

Abstract

The mariavitana, i.e. archive materials and book collections on the Mariavite Church are the focus of interest not only of the researchers of that denomination but also other Christian currents. They are a valuable source of information on the doctrine, history and context of functioning of minority churches in the mosaic of denominations in Poland. Although there are no Mariavite centers in Galicia, we can find mariavitana both in Galician archives and publishing houses. On the other hand, Galician printed works are an integral part of the remains of Mariavite libraries. This paper is a contribution to the research on the links between the Mariavite activity in the then Congress Kingdom of Poland and its reception in Galicia. Another suggestion for further research is the reception by the Mariavites of theological literature published in Galicia.

References

Źródła archiwalne:

Archiwum Akt Nowych w Warszawie:

Urząd do Spraw Wyznań, sygn. 131/229a

Archiwum Główne Służebnic Najświętszego Serca Jezusowego w Krakowie:

Dzienniczek Sługi Bożego Józefa Bilczewskiego Arcybiskupa Lwowskiego o.ł., Lwów 1900–1921, cz. 1: Notatki z czasu 1904–1911, sygn. Re 27-1; cz. 2: Notatki z czasu I–VI 1912, sygn. Re 27-1; cz. 3: Notatki z czasu IX 1913–VI 1914, sygn. Re 27-2.

Archiwum Państwowe w Łodzi:

Akta Szkolne Guberni Piotrkowskiej, sygn. 23; Łódzki Komitet Obywatelski, sygn. 188.

Archiwum Państwowe w Płocku:

Inspektor Szkolny w Płocku, sygn. 130.

Zbiory własne Autora:

Spis księgozbioru parafii Kościoła Starokatolickiego Mariawitów w Gniazdowie, mps; Teczka Szkoła Mariawicka w Lipce – Komisja Oświatowa.

Źródła drukowane:

„Katalog nowych książek. Miesięcznik bibliograficzny Księgarni G. Gebethnera i Spółki w Krakowie” R. 2, 1906, nr 6–7, s. 61.

„Miesięcznik Antykwarski” 1931, nr 4, s. 57.

Bibliografja, „Książka. Miesięcznik, poświęcony krytyce i bibljografji polskiej” R. 11, 1911, nr 10, s. 427.

Bisztyga K., Maryawici, Kraków 1909.

P. Borniński, Błędy fałszywej nauki głoszonej przez kapłanów zowiących się Maryawitami i krótkie tych błędów wyjaśnienie, Płocku 1906.

Decretum. Quo choriphaei sectae Mariaviticae plectuntur excommunicatione maiori, nominali et personali, „Acta Sanctæ Sedis”1907, t. 90, s. 69–70.

Fakta mówią, „Kalendarz Maryawicki na rok zwyczajny 1909” R. 2, 1909, s. 164–176.

K. Gajkowski [właść. J.K. Gajkowski], Mariavitensekte: einige Blätter aus der neuesten Kirchengeschichte Russisch-Polens, Krakau 1911.

A. Gruszecki, Maryawita, Kraków 1912.

H. Jarzymowski, List do Redakcji, „Wiadomości Maryawickie” R. 2, 1908, nr 1, s. 2–3.

H. Jarzymowski, List otwarty do J.E. ks. Karola Niedziałkowskiego, biskupa Łucko-Żytomierskiego, „Wiadomości Maryawickie” R. 2, 1908, nr 2, s. 11–12.

H. Jarzymowski, List otwarty do parafian Szpanowskich (pod Równem), „Wiadomości Maryawickie” R. 2, 1908, nr 2, s. 12.

K.J. Kantak [właść. K.S. Kantak], Mankietnicy i mankietnictwo, Poznań 1910.

Kościół Katolicki Maryawitów, „Kalendarz Maryawicki na rok zwyczajny 1914” R. 7, 1914, s. 121–131.

Kozłowita w Krakowie, „Polak-Katolik” R. 6, 1911, nr 15, s. 4.

[M.F. Kozłowska], List 17, w: Dzieło Wielkiego Miłosierdzia, Płock 1922, s. 554–556.

[M.F. Kozłowska], List 18, w: Dzieło Wielkiego Miłosierdzia, Płock 1922, s. 557–558.

[M.F. Kozłowska], List 19, w: Dzieło Wielkiego Miłosierdzia, Płock 1922, s. 558.

[M.F. Kozłowska], List 22, w: Dzieło Wielkiego Miłosierdzia, Płock 1922, s. 559–561.

[M.F. Kozłowska], List 63, w: Dzieło Wielkiego Miłosierdzia, Płock 1922, s. 595.

List Pasterski o. Jana Maryi Michała, Biskupa Maryawitów, Łódź 1910.

Łódź, „Wiadomości Maryawickie” R. 8, 1914, nr 5, s. 86–87.

Mankiet czarny… Historja ruchu Marjawickiego, Warszawa 1906.

Marya z Pragi [właść. M. Cyklarz], Chrześcijanie ewangeliczni, nowa sekta z Pragi, Kraków 1911.

Mowa J. E. Księdza Biskupa Józefa Sebastyana Pelczara, „Przegląd Powszechny” R. 29, 1912, t. 116, s. 4–12.

J.S. Pelczar, Małżeństwo katolickie, Kraków 1898.

J.S. Pelczar, Obrona religii katolickiejJak wielkim skarbem jest religia katolicka i dlaczego ta religia ma dzisiaj tylu przeciwników, wyd. 1, Przemyśl 1911; wyd. 2 Przemyśl 1920.

Przewodnik Bibliograficzny, „Miesięcznik dla wydawców, księgarzy, antykwarzy, jako też dla czytających i kupujących książki” R. 34, 1911, nr 9–10, s. 228.

Sprawa o kościół w Łodzi, „Wiadomości Maryawickie” R. 8, 1914, nr 8, s. 132.

Staro-Katolicki Kościół Maryawitów, Płock 1923.

A. Szech [właść. I.K. Wysłouch], W sprawie mankietnictwa, Kraków 1906.

Tajemnice klasztoru Marjawitów. Na tle procesu płockiego, cz. 1-3, Kraków 1929.

[J.T. Teodorowicz], Dokument 24, za: J. Wołczański, Korespondencja abp. Józefa Teodorowicza z abp. Adamem Stefanem Sapiehą z lat 1901–1938, w: Arcybiskup Józef Teodorowicz (1864–1938). Studia i materiały, red. J. Wołczański, Kraków 2017, s. 290–292.

[J.T. Teodorowicz], Dokument 25, za: J. Wołczański, Korespondencja abp. Józefa Teodorowicza z abp. Adamem Stefanem Sapiehą z lat 1901–1938, w: Arcybiskup Józef Teodorowicz (1864–1938). Studia i materiały, red. J. Wołczański, Kraków 2017, s. 292–294.

[J.T. Teodorowicz], Dokument 27, za: J. Wołczański, Korespondencja abp. Józefa Teodorowicza z abp. Adamem Stefanem Sapiehą z lat 1901–1938, w: Arcybiskup Józef Teodorowicz (1864–1938). Studia i materiały, red. J. Wołczański, Kraków 2017, s. 296–298.

J. Urban, Z domu zaczadzonych: marjawici w świetle własnych publikacyj, Kraków 1923.

Urban J., Z domu zaczadzonych: marjawici w świetle własnych publikacyj, „Przegląd Powszechny” R. 40, 1923, t. 159, s. 5–24.

Ustawy Zgromadzenia Kapłanów Maryawitów Nieustającej Adoracyi Ubłagania, w: Dzieło Wielkiego Miłosierdzia, Płock 1922, s. 321–338.

Ustawy Zgromadzenia Sióstr Maryawitek Nieustającej Adoracyi Ubłagania, w: Dzieło Wielkiego Miłosierdzia, Płock 1922, s. 339–371.

W sprawie ks. Edwarda Marksa, „Wiadomości Maryawickie” R. 8, 1914, nr 3, s. 56.

B. Żychliński, Rychła i częsta Komunia św. dzieci, Mikołów–Częstochowa 1913.

Opracowania:

T. Brzostowska-Tereszkiewicz, Ewolucje teorii. Biologizm w modernistycznym literaturoznawstwie rosyjskim, Toruń 2011.

A. Czerski, Przed tak Wielkim Sakramentem, „Mariawita” R. 11, 1969, nr 3, s. 5–7.

J. Drzymała i in., Johann Wolfgang von Goethe oraz jego wkład w rozwój górnictwa i geologii, „Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej” 2010, nr 38, s. 35–46.

A. Dwojnych, R. Łętocha, W stronę Królestwa Bożego na Ziemi. Myśl społeczno-polityczna mariawitów

polskich, Kraków 2021.

W. Firlej, Bibliografia piśmiennictwa profesorów Seminarium sandomierskiego (Ks. Jan Kanty Gajkowski, Ks. Władysław Gąsiorowski), „Studia Sandomierskie” 2013, t. 20, nr 1, s. 245–272.

S. Gajewski, Wiara i Kościół w świetle modernistycznych poglądów Izydora Kajetana Wysłoucha, „Echa Przeszłości” 2009, t. 10, s. 219–232.

J. Gaul, Austro-Węgry wobec Kościoła Katolickiego w Królestwie Polskim (sierpień 1914–sierpień 1915), „Kwartalnik Historyczny” R. 112, 2005, nr 4, s. 73–91.

W.S. Ginter, Mariavitiana, „Mariawita”R. 14, 1972, nr 2, s. 7–8.

W.S. Ginter, Mariawici płoccy w czasie okupacji niemieckiej w latach 1939–1942, „Notatki Płockie. Kwartalnik Towarzystwa Naukowego Płockiego” 2006, nr 1 (206), s. 36–39.

A. Górecki, Mariawici i mariawityzm – narodziny i pierwsze lata istnienia, Warszawa 2011.

T. Jeske-Choiński, Listy z Warszawy, „Przegląd Powszechny” 1909, t. 101, s. 149–152.

A. Kansy, Funkcje prasy wyznaniowej. Studium na przykładzie mariawitów, Płock 2020.

Z. Kmiecik, Czasopiśmiennictwo ludowe w Królestwie Polskim (1866–1914), „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” R. 14, 1975, nr 2–3, s. 143–272.

M. Korwin-Szymanowski, Feliks Korwin-Szymanowski (1875–1943) – inżynier i kapłan mariawicki, „Notatki Płockie. Kwartalnik Towarzystwa Naukowego Płockiego” 2022, nr 2 (271), s. 12–17.

K. Lewalski, Między sacrum a profanum, czyli jak to wśród braci kapłańskiej bywało. Duchowieństwo rzymskokatolickie w zaborze rosyjskim w II połowie XIX i na początku XX wieku (zarys problematyki), „Echa Przeszłości” 2006, t. 7, s. 53–68.

T.D. Mames, Eucharystia Kościoła Starokatolickiego Mariawitów, Warszawa 2022.

T.D. Mames, Mariawici i mariawityzm doby I wojny światowej. Przykład austriackiej okupacji terenów Królestwa Polskiego, w: Prowincja galicyjska wokół I wojny światowej. Konteksty, porównania, przykłady, red. T. Pudłocki, A.S. Więch, Przemyśl 2014, s. 81–94.

T.D. Mames, Oświata mariawitów w latach 1906–1935, Warszawa–Bellerive-sur-Allier 2016.

T.D. Mames, Zagadnienie inspiracji goetheanistycznych dla metodologii nad historią edukacji, w: Człowiek i Wszechświat. Materiały z interdyscyplinarnej sesji naukowej „Człowiek i Wszechświat” zrealizowanej dla uhonorowania księdza profesora Konrada Rudnickiego w 85 rocznicę jego urodzin, red. M. Jamrozy, A. Kuźmicz, B. Wszołek, Częstochowa–Kraków 2012, s. 105–117.

B. Mazlish, Podejście psychohistoryczne, w: Psyche i Klio. Historia w oczach psychohistoryków, wybór, tłum. i wstęp T. Pawelec, Lublin 2002, s. 35–50.

K. Mazur, In libro veritas, „Mariawita”R. 57, 2015, nr 1–12, s. 19–20.

K. Mazur, Mariawityzm w Polsce, Kraków 1991.

W. Nowakowski, Kilka słów o teologii, „Mariawita” R. 4, 1962, nr 3, s. 24.

L. Pettinaroli, La politique russe du Saint-Siège (19051939), Rome 2015.

W. Różyk, „Objawienia” Marii Franciszki Kozłowskiej według rękopisu z archiwum watykańskiego, Świdnica 2006.

K. Rudnicki, Człowiek i jego środowisko, Bydgoszcz 2008.

K. Rudnicki, Etyka z elementami filozofii, Bydgoszcz 1999.

K. Rudnicki, Jak zasada brzytwy Ockhama opóźniła o sto lat rozwój astronomii pozagalaktycznej, „Analecta. Studia i materiały z dziejów nauki” 1997, t. 6, nr 1, s. 321–331.

K. Rudnicki, Metoda morfologiczna, „Studia Filozoficzne” 1964, z. 1, s. 101–118.

K. Rudnicki, Zasady kosmologiczne, Bydgoszcz 2002.

S. Rybak, Mariawityzm. Dzieje i współczesność, Warszawa 2011.

S. Rybak, Mariawityzm. Studium historyczne, Warszawa 1992.

A. Schletz, Siostra Róża Okęcka. 1878–1932. Zarys biograficzny, „Nasza Przeszłość” 1957, t. 6, s. 167–288.

H. Seweryniak, Święte Oficjum a mariawici, Płock 2014.

J. Sobiech, Początki ruchu wolnych chrześcijan w Polsce do 1918 roku, „Rocznik Teologiczny” t. 59, 2017, z. 2, s. 299–324.

J. Sosnowska, Dziatwa mała nie jest w stanie prosić o zaspokojenie swych nieodzownych potrzeb” – rola łódzkich mariawickich wspólnot parafialnych w niesieniu pomocy dzieciom podczas I wojny światowej, „Wychowanie w Rodzinie” 2016, t. 14, nr 2, s. 121–139.

R. Steiner, Zarys teorii poznania w światopoglądzie Goethego. Dodatek do Goethego „Naturwissenschaftliche Schriften” w „Deutsche National-Litteratur” Kürschnera, przekł.  S. Walewski, mps. wydany w drugim obiegu, ca 1970 [udostępniony dzięki życzliwości ks. prof. Konrada M. Pawła Rudnickiego].

P. Szlanta, „Dziwaczna sekta” w oczach habsburskich dyplomatów. Przyczynek do historii mariawityzmu w latach 1906–1914, „Miscellanea Historico-Archivistica” 2022, t. 29, s. 227–241.

K. Tempczyk, „Nowe przymierze uczynił Pan z nami…”. Teologia Kościoła Katolickiego Mariawitów, Warszawa 2011.

M. Tomczyk, Parafie Polskiego Narodowego Kościoła Katolickiego na obszarze polski południowo-wschodniej w latach 1920–1939. Szkic zagadnienia, w: Polityczne uwarunkowania religii – religijne uwarunkowania polityki, red. S. Dudra, R. Michalak, Ł. Młyńczyk, Zielona Góra 2017, s. 243–255, seria „Politologia religii”, t. 4.

D. Trześniowski, Mariawityzm w pejzażu modernistycznego kryzysu Kościoła. Świadectwo literackie Artura Gruszeckiego, „Radomskie Studia Filologiczne” 2021, t. 10, nr 1, s. 55–68.

E. Warchoł, Starokatolicki Kościół Mariawitów w okresie II Rzeczypospolitej, Sandomierz 1997.

J.M. Wiśniewska, Ks. Józef Gawlina organizatorem Katolickiej Agencji Prasowej, „Roczniki Teologiczne” 2015, t. 62, z. 4, s. 141–178.

M. Woźniak, Przeszłość jako przedmiot konstrukcji. O roli wyobraźni w badaniach historycznych, Lublin 2010.

J. Zajkowska, Emancypantki, studentki i wyzwolone – o „kobiecych” powieściach Artura Gruszeckiego, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria” 2013, t. 13, s. 79–96.

P. Zieliński, Mariawici i mariawityzm na łamach „Mazura” w latach 1906–1915, „Notatki Płockie. Kwartalnik Towarzystwa Naukowego Płockiego” 2016, nr 1 (246), s. 3–9.

P. Zieliński, Mariawityzm na łamach „Kroniki Diecezji Sandomierskiej” w latach 1908–1915, „Studia Sandomierskie” 2019, t. 26, s. 99–113.

S.M.R. Żaglewski, Świątynia Miłosierdzia i Miłości w Płocku – święte miejsce mariawitów, Płock 2014.

Information

Information: Rocznik Przemyski. Historia, 2023, 1 (29) 2023, pp. 237 - 264

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Galicyjskie echa mariawickiej kwestii

English:

Reception of the Mariavite question in Galicia

Authors

Institute for the Study of Religions, Jagiellonian University, Grodzka 52 31-044 Kraków

Bronisław Czech University School of Physical Education, Aleja Jana Pawła II 78, Kraków, Poland

Published at: 12.2023

Article status: Open

Licence: CC-BY-NC-SA  licence icon

Percentage share of authors:

Tomasz Mames (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish