Dominikanie tarnobrzescy w czasach II wojny światowej w świetle kroniki zakonnej. Edycja krytyczna

Katarzyna Matyja

Dominikanie tarnobrzescy w czasach II wojny światowej w świetle kroniki zakonnej. Edycja krytyczna

Publication date: 12.2021

Rocznik Przemyski. Historia, 2021, 1 (26) 2021, pp. 429 - 457

https://doi.org/10.4467/24497347RPH.21.014.14737

Authors

Pobierz pełny tekst

PDF

Titles

Dominikanie tarnobrzescy w czasach II wojny światowej w świetle kroniki zakonnej. Edycja krytyczna

Abstract

The Dominicans in Tarnobrzeg during the Second World War in the light of a monastic chronicle. A critical edition

The aim of the article is to edit an unknown and unused source, i.e. the chronicle of the Tarnobrzeg monastery from 1939–1945. The edition was preceded by a short introduction to the history of the Dominican community in Tarnobrzeg. For the almost entire period of the occupation, Father Fabian Madura was the prior of the monastery in Tarnobrzeg, and in his activities – also for the benefit of the needy – he was characterized by great courage. He acted on many levels: among others he organized aid for the displaced persons from Wielkopolska, or a kitchen for the poorest. He was active in ministry: he founded a choir which performed numerous charity concerts. Other fathers and brothers who lived in the monastery helped him in all the activities. The source delivers a lot of information about the life of monks in Tarnobrzeg and the history of the city in the war period. The entries from September 1939, when the Nazis invaded the city, are particularly interesting, as well as from the turn of July and August 1944 – at that time Tarnobrzeg was „liberated” by the Soviet army. As a result of these activities, many buildings – including those belonging to the Dominicans – were seriously damaged, which is also mentioned in the presented source.

Keywords: Dominicans, Tarnobrzeg, monastery, chronicle, World War II, Fabian Madura, Reginald Jadownicki

Keywords

kronika, II wojna światowa, Fabian Madura, Reginald Jadownicki, dominikanie, Tarnobrzeg, klasztor

Dominicans, Tarnobrzeg, monastery, chronicle, World War II, Fabian Madura, Reginald Jadownicki

References

Download references

Źródła archiwalne:

Archiwum Polskiej Prowincji Dominikanów:

APPD, sygn. Tb 12, Akta konserwacji kościoła i klasztoru oo. Dominikanów w Tarnobrzegu oraz odbudowa

po zniszczeniu świątyni przez pierwszą wojnę światową (1914) z lat 1828–1946.

APPD, sygn. Tb 84, Liber Consiliorum Conventus Dzikoviensis ab A. D. 1938–1949.

APPD, sygn. Tb 100, Notatki dotyczące osób i życia klasztornego OP w Tarnobrzegu, 1828–1945.

APPD, sygn. Tb 122, Sprawozdania budżetowe roczne do Urzędu Prowincjalskiego i kontrybucje na rzecz tegoż Urzędu ze strony Klasztoru OO. Dominikanów w Tarnobrzegu, 1927–1946.

APPD, sygn. Tb 147, Sprawa zniszczeń wojennych kościoła i klasztoru OO. Dominikanów w Tarnobrzegu w latach 1939–1944 i starania o ich odbudowę.

APPD, sygn. Tb 149, Korespondencja Klasztoru OO. Dominikanów w Tarnobrzegu z Władzami Państwowymi, 1939–1945.

APPD, Pp 597/60, O. Twardy Kazimierz Władysław † 18.12. 1942.

APPD, Pp 597/94, O. Podgórni Leon Andrzej † 02.07.1953.

APPD, Pp 597/111, O. Ordon Szymon Piotr †01.08.1962.

APPD, Pp 597/110, O. Kras Marek Michał † 22.03. 1962.

APPD, Pp 597/114, O. Siwek Anioł Andrzej † 27.06.1964.

APPD, Pp 579/151, O. Jezierski Anzelm Leon † 14.03.1980.

APPD, Pp 597/203, O. Uchański Augustyn Aleksander † 25.06.1995.

APPD, S29/10, Wspomnienia O. Romualda Kosteckiego pisane w Warszawie w konwencie św. Józefa w latach 1982 – 1986

APPD, Kr 842, Kronika Klasztoru krakowskiego OO. Dominikanów przy kościele św. Trójcy od r. 1926 do 24 IX 1962 r.

Catalogus fratrum ac sororum Provinciae Poloniae Sacri Ordinis Praedicatorum Anno Domini 1932, Leopoli 1932.

Catalogus fratrum ac sororum Provinciae Poloniae Sacri Ordinis Praedicatorum Anno Domini 1933, Leopoli 1933.

Catalogus fratrum ac sororum Provinciae Poloniae Sacri Ordinis Praedicatorum Anno Domini 1934, Leopoli 1934.

Catalogus fratrum ac sororum Provinciae Poloniae Sacri Ordinis Praedicatorum Anno Domini 1935, Leopoli 1935.

Catalogus fratrum ac sororum Provinciae Poloniae Sacri Ordinis Praedicatorum Anno Domini 1936, Leopoli 1936.

Catalogus fratrum ac sororum Provinciae Poloniae Sacri Ordinis Praedicatorum Anno Domini 1937, Leopoli 1937.

Catalogus fratrum ac sororum Provinciae Poloniae Sacri Ordinis Praedicatorum Anno Domini 1946, Cracoviae 1946.

Catalogus fratrum ac sororum Provinciae Poloniae Sacri Ordinis Praedicatorum Anno Domini 1939, Leopoli 1939.

Catalogus fratrum ac sororum Provinciae Poloniae Sacri Ordinis Praedicatorum Anno Domini 1942, Cracoviae 1942.

Catalogus fratrum ac sororum Provinciae Poloniae Sacri Ordinis Praedicatorum Anno Domini 1946, Cracoviae 1946.

Biblioteka oo. Dominikanów w Krakowie:

C. Wichrowicz, Słownik polskich pisarzy dominikańskich, Kraków 2009.

K. Matyja, Ideał dominikanina w ujęciu o. Cyryla Markiewicza OP (1875–1964), praca magisterska napisana pod kierunkiem ks. dr. hab. Marcina Godawy, obroniona na WT UPJPII w Krakowie w 2020 r.

Księga zmarłych braci i ojców Polskiej Prowincji Zakonu Kaznodziejskiego czyli Dominikanów, wyd. IV, Warszawa 2007.

Księga zmarłych braci Polskiej Prowincji Zakonu Kaznodziejskiego od 2 lipca tj. od odnowienia Polskiej Prowincji, wydanie do użytku wewnętrznego, Kraków 2020.

Opracowania:

A.F. Baran, Szkice z dziejów miasta i jego obywateli, Tarnobrzeg 2012.

S. Brzozecki, Nowak Joachim Józef OP, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 14, Lublin 2010, kol. 32.

J.M. Burda, Klasztor Ojców Dominikanów w Podkamieniu podczas napadu band ukraińskich w marcu 1944 roku, Żółkiew 1944.

J. M. Burda, Wydarzenia w klasztorze dominikanów w Podkamieniu w latach 1943-1944, wprow. J.A. Spież, „Nasza Przeszłość”, 93 (2000), s. 289–340.

P. Czepiel, P. Duma, Tarnobrzeg. Kościoły, kaplice, Tarnobrzeg 2015.

J. Duchniewski, Kostecki Romuald OP, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 9, Lublin 2002, kol. 966–967.

A. Janas, A. Wójcik, M. Pietras, Tarnobrzeg. Gród Leliwitów, Tarnobrzeg 1999.

W. Kałamarz, Ks. Wendelin Świerczek CM – zasłużony badacz polskiej pieśni kościelnej, [w:] Recepcja ducha w przestrzeni wiedzy. Sympozjum jubileuszowe 19–20 listopada 2010, red. J. Łucyszyn, S. Rospond, Kraków 2011, s. 193–215.

D. Komada, Obraz Matki Boskiej Dzikowskiej – jego kopie i naśladownictwa, „Rocznik Tarnobrzeskiˮ, 1(1996), s. 88–101.

K. Krasowski, Biskupi katoliccy II Rzeczypospolitej. Słownik Biograficzny, Poznań 1996.

M. Krzysztofiński, Konwent oo. Dominikanów we Lwowie w latach 1939–1943, „Arcanaˮ, 3 (2006), s. 146–164.

K. Kuśnierz, Rozwój przestrzenny miasta, [w:] Tarnobrzeg. Dzieje miasta 1593–1939, red. F. Kiryk, Tarnobrzeg 2005, s. 534–584.

K. Matyja, Szczurecki Andrzej Teofil (1889–1975), [w:] Słownik Polskich Teologów Katolickich. Uzupełnienia do tomów 1–9, red. R. Prejs (w przygotowaniu).

K. Matyja, Szyper Isnard Piotr (1910–2003), [w:] Słownik Polskich Teologów Katolickich. Uzupełnienia do tomów 1–9, red. R. Prejs (w przygotowaniu).

Z. Mazur, Naleśniak Teodor Jakub (1887–1942), [w:] Słownik Polskich Teologów Katolickich, t. 6, Warszawa 1981, s. 526–529.

Z. Mazur, Nowak Joachim Józef (1899–1957), [w:] Słownik Polskich Teologów Katolickich, t. 6, Warszawa 1981, s. 556–558.

Z. Mazur, M. Rudnicka, Dominikanie, [w:] Diecezja Przemyska w latach 1939–1945, t. III Zakony, red. J. Darus, J. Musiał, Przemyśl 1990, s. 145–175.

M. Miławicki, „Byj lacha, de tilky złowyszˮ. Mord ludności polskiej przez ukraińskich nacjonalistów w Podkamieniu i okolicy w dniach 11–16 marca 1944, [w:] Nie zabijaj. Nacjonalizm i ludobójstwo na Kresach wobec Kościoła, etyki chrześcijańskiej i zasad humanizmu, red. W. Osadczy, A. Kulczycki, Warszawa-Lublin 2019, s. 213–275.

M. Miławicki, Dominikanie w Polsce po II wojnie światowej – stan badań, [w:] Komunistyczny aparat represji wobec Polskiej Prowincji Dominikanów, red. M. Miławicki, M. Wenklar, Kraków 2015, s. 7–43.

M. Miławicki, Dominikański gazda na Wiktorówkach. O. Paweł Kielar i duszpasterstwo tatrzańskie w latach 1958–1967, [w:] Komunistyczny aparat represji wobec Polskiej Prowincji Dominikanów, red. M. Miławicki, M. Wenklar, Kraków 2015, s. 330–396.

M. Miławicki, Wydarzenia roku 1918 widziane zza klasztornego muru. Kroniki klasztorów dominikańskich jako źródło do badań wydarzeń wojennych, [w:] Rok 1918 w Europie Środkowo-Wschodniej, red. D. Grinberg, J. Snopko, G. Zackiewicz, Białystok 2010, s. 642–659.

E. Poloczek, Świerczek Wendelin CM, [w:] Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego XIX i XX wieku, red. M. Pater, Katowice 1996, s. 432–433.

J. Puciłowski, Portrety imienne i bezimienne. Polscy dominikanie a bezpieka 1945–1989, Kraków 2017.

Róża Jerychońska i Jej czciciele, red. A. Bielat, Sandomierz 2015.

M. Sanak, Patynek Teofil Stefan (1906–1955), [w:] Słownik Polskich Teologów Katolickich. Uzupełnienia do tomów 1–9, red. R. Prejs (w przygotowaniu).

M. Sanak, Polscy dominikanie wobec rzeczywistości społeczno-politycznej w kraju w latach 1945–1956, [w:] Dominikanie o Polsce i Polakach od XIII do XX wieku, red. T. Gałuszka, K. Matyja, Poznań 2020, s. 429–495.

J.A. Spież, Madura Fabian Roman (1982–1989), [w:] Słownik Polskich Teologów Katolickich, t. 8, Warszawa 1995, s. 356–357.

W. Szymborski, Z więzienia w Tarnopolu przez Lwów, Przemyśl i zieloną granicę do Tarnobrzega - krytyczna edycja wspomnień dominikanów o. Romana Madury i br. Jacka Matogi z września 1939 r., „Rocznik Przemyski. Historiaˮ, 53 (2017), z. 1(20), s. 289–325.

W. Szymborski, Ze Lwowa poprzez Włochy, Austrię do odrodzonej Polski – sylwetka i dorobek naukowy o. Romana Fabiana Madury, „Res Gestae. Czasopismo Historyczneˮ, 4 (2017), s. 96–120.

C. Wichrowicz, Kostecki Romuald Wojciech (1902–1991), [w:] Słownik Polskich Teologów Katolickich, t. 8, s. 299–304.

J. Wołczański, Relacje o stanie kościoła i klasztoru OO. Dominikanów we Lwowie w latach 1939-1943, [w:] Historia bliższa ludziom. Prace ofiarowane księdzu profesorowi Janowi Kracikowi w 70. rocznicę urodzin, red. E. E. Wróbel, R. Szczurowski, Kraków, 2011, s. 429–448.

A. Wójcik-Łużycki, A. Janas, Piękniejsza niż księżyc, jaśniejsza od gwiazd, Tarnobrzeg 2004.

A. Wójcik-Łużycki, Tajemnice klasztoru. Z dziejów klasztoru dominikanów w Tarnobrzegu, Tarnobrzeg 2004.

A. Wójcik-Łużycki, Zabytki Tarnobrzega, [w:] Tarnobrzeg. Dzieje miasta 1593–1939, red. F. Kiryk, Tarnobrzeg 2005, s. 608–626.

Zamiatała D., Zrzeszenie Katolików „Caritasˮ na Pomorzu Zachodnim w latach siedemdziesiątych XX w., [w:] Dzieje Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim, t. 3: 1972–1978, red. M. Siedziako, Z. Stanuch, G. Wejman, Szczecin-Warszawa 2018.

A. Zielecki, W dobie autonomii (1867–1918), [w:] Tarnobrzeg. Dzieje miasta 1593–1939, red. F. Kiryk, Tarnobrzeg 2005, s. 179-352.

T. Zych, Tarnobrzeg pod okupacją niemiecką 1939–1944, Tarnobrzeg 2008.

Strony internetowe:

http://tbc.tarnobrzeg.pl/dlibra/plain-content?id=4485 [dostęp:22 III 2021].

https://spiewniksiedleckiego.pl/?page_id=173 [dostęp: 23 III 2021].

Information

Information: Rocznik Przemyski. Historia, 2021, 1 (26) 2021, pp. 429 - 457

DOI: https://doi.org/10.4467/24497347RPH.21.014.14737

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Dominikanie tarnobrzescy w czasach II wojny światowej w świetle kroniki zakonnej. Edycja krytyczna

English:

The Dominicans in Tarnobrzeg during the Second World War in the light of a monastic chronicle. A critical edition

Authors

Katarzyna Matyja

https://orcid.org/0000-0001-9328-9154

Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie

Published at: 12.2021

Article status: Open

Licence: CC-BY-NC-SA

Percentage share of authors:

Katarzyna Matyja (Author) - 100%

Article corrections:

Publication languages:

Polish

View count: 318

Number of downloads: 915

<p> The Dominicans in Tarnobrzeg during the Second World War in the light of a monastic chronicle. A critical edition</p>

Download xml