Psychologia stosowana od Witmera do współczesności

Dorota  Kubacka-Jasiecka

Psychologia stosowana od Witmera do współczesności

Publication date: 03.2022

Developmental Psychology, 2021, Volume 26 Issue 4, pp. 23 - 41

https://doi.org/10.4467/20843879PR.21.025.15481

Authors

Pobierz pełny tekst

PDF

Titles

Psychologia stosowana od Witmera do współczesności

Abstract

Applied Psychology –From Witmer to Modernity

This work, inspired by the symbolic “centenary”of Polish psychology has been dedicated to the emergence and development of applied psychology. The main protagonist of applied psychology, and clinical psychology in particular, has been, in the author’s opinion, Lightner Witmer (1867–1956), an American psychologist promoting the clinical method of getting to know the patient through a direct contact of the psychologist with the maladjusted, including contact in their everyday environment. Witmer’s message, supported by the new ideas of the systems theory, environmental psychology and the spreading concepts of social psychology, can be all found in what is currently expected from psychologists. Applied psychology is not only a “bridge”between the theory of psychology and professional practice, but most of all, it remains a science directed towards practice, open to the contemporary challenges; a science that accepts the necessity to adjust the ethos of the profession and the new tasks of environmental work for the improvement of health and the quality of life.

Keywords

professional practice, ethos of psychological profession, psychological support, improvement of quality of life; współczesność, psychologia stosowana, psychologia społeczności, metoda kliniczna, teoria systemów, praktyka zawodu, etos zawodu psychologa, wsparcie psychospołeczne, podnoszenie jakości życia, modernity, applied psychology, community psychology, clinical method, systems theory

modernity, applied psychology, community psychology, clinical method, systems theory, professional practice, ethos of psychological profession, psychological support, improvement of quality of life

References

Download references

Antonovsky A. (1995), Rozwikłanie tajemnicy zdrowia. Jak radzić sobie ze stresem. Warszawa: Fundacja IPN.

Bańka A. (1996), O profesjonalizmie psychologicznym i jego związkach z nauką oraz etyką. Czasopismo Psychologiczne, 2(2), 77–80.

Bańka A. (2002), Psycholog w środowisku kreowanym przez człowieka. W: J. Brzeziński, H. Sęk (red.), Psychologia w obliczu zachodzących przemian społeczno-kulturowych. Kolokwia Psychologiczne, t. 10, 95–115. Warszawa: Instytut Psychologii PAN.

Bańka A. (2018), Psychologia środowiskowa jakości życia i innowacji społecznych. Poznań–Katowice: Stowarzyszenie Psychologia i Architektura.

Barker R. (1968), Ecological psychology. Concepts and methods for studying the environment of human behavior. Stanford, CA: Stanford University Press.

Bateson G., Haley J., Jackson D.D., Weakland J. (1962), A note on the double bind. Family Process, 2, 154–161.

Bateson G., Jackson D.D., Haley J., Weakland J. (1978), Wstęp do teorii schizofrenii. W: K. Jankowski (red.), Przełom w psychologii. Warszawa: Czytelnik.

Beloff J. (1973), Psychological sciences. London: Crosby Lockwood Staples.

Benjamin L.T., jun. (2008), Historia współczesnej psychologii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Brzeziński J., Kowalik S. (1991), Diagnoza kliniczna w kontekście praktyki społecznej. W: H. Sęk (red.), Społeczna psychologia kliniczna, 187–219. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Brzeziński J., Doliński D., Strelau J. (2004), Nowe spojrzenie na standardy kształcenia na pięcioletnich studiach psychologicznych, założenia, doświadczenia, nowe wyzwania. Czasopismo Psychologiczne, 10(2), 205–219.

Brzeziński J., Toeplitz-Winiewska M. (2007), Model zawodowy psychologa klinicznego. W: H. Sęk (red.), Psychologia kliniczna, t. 1, rozdz. 18, 299–324. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Burton M., Kagan C. (2009), Toward a really social psychology. Liberation psychology beyond Latin America. W: M. Montero, E. Soun (eds.), The psychology of liberation –theory and application, 87–100. New York: Springer.

Caplan G. (1961), An approach to community mental health. New York: Grune and Stratton.

Caplan G. (1964), Principles of preventive psychiatry. New York: Basic Books.

Caplan G. (1974), Support system and community mental health. New York: Behavioral Publications.

Cierpiałkowska L. (2007), Koncepcje interakcyjne i systemowe oraz ich znaczenie dla psychologii klinicznej. W: H. Sęk (red.), Psychologia kliniczna, t. 1, 32–152. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Cierpiałkowska L., Sęk H. (2002), Orientacja na dobrostan i orientacja na cierpienie w rozwiązywaniu współczesnych problemów zdrowotnych. W: J. Reykowski, J. Brzeziński (red.), Psychologia w obliczu zachodzących przemian społeczno-kulturowych, 177–195. Warszawa: Instytut Psychologii PAN.

Cierpiałkowska L., Sęk H. (red.) (2016), Psychologia kliniczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Collins B.S., Collins T.M. (2005), Crisis and trauma. Developmental-ecological intervention. Boston, MA: Lahaska Press.

Czapiński J. (2001), Makropsychologia, czyli psychologia zmiany społecznej. W: M. Lewicka, J. Grzelak (red.), Jednostka i społeczeństwo, 23–48. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Czapiński J. (red.) (2004), Psychologia pozytywna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Dobroczyński B. (1993), Jedna czy wiele „psychologii”?. Zeszyty Naukowe UJ. Prace Psychologiczno-Pedagogiczne, 9, 77–85.

Einhorn-Susułowska M. (1980), Aktualne problemy i zadania psychologii klinicznej w służbie zdrowia. Zeszyty Naukowe UJ. Prace Psychologiczne, 31, 40–49.

Eliasz A. (2000), Psychologia ekologiczna. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 3, 405–440. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Hoff L.A. (1995), People in crisis: Understanding and helping. Redwood City: Addison Wesley.

James R.K., Gilliland B.E. (2004), Strategie interwencji kryzysowej. Warszawa: Wydawnictwo P.A.R.P.A.

Kagan C., Burton M., Duckett P., Lawthom R., Siddiquee A. (2011), Critical community psychology. Chichester, UK: Wiley-Blackwell.

Kasprzak E. (2006), Studenci psychologii wobec kariery zawodowej. W: R. Ossowski, E. Kasprzak (red.), Model doskonalenia zawodowego psychologów, 123–140. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.

Kelly J.C., Snowden L.R., Munoz R.F. (1977), Social and community interventions, Annual Review of Psychology, 28.

Kimble G.S. (1984), Psychology’s two cultures. American Psychologists, 24, 651–658.

Kloos B., Hill J., Thomas E., Wandersman K., Dalton J.K. (2012), Community psychology linking individuals and communities, 3rd ed. Australia–Brazil: Wadsworth.

Kościelska M. (2006), O kształceniu psychologów klinicznych – teraz i na jutro. W: R. Ossowski, E. Kasprzak (red.), Model doskonalenia zawodowego psychologów, 36–41. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.

Kreutz M. (1962), Metody współczesnej psychologii. Warszawa: PZWS.

Kubacka-Jasiecka D. (2003), Interwencja kryzysowa z perspektywy psychosocjokulturowego paradygmatu kryzysu. W: D. Kubacka-Jasiecka, K. Mudyń(red.), Kryzys, interwencja i pomoc psychologiczna. Nowe ujęcia i możliwości. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.

Kubacka-Jasiecka D. (2007), Interwencja kryzysowa. W: H. Sęk (red.), Psychologia kliniczna, t. 2, 244–272. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Kubacka-Jasiecka D. (2010), Interwencja kryzysowa. Pomoc w kryzysach psychologicznych. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.

Kubacka-Jasiecka D. (2011), Interwencja kryzysowa w społeczności. Nowe zadania i szanse dla absolwentów psychologii. W: K. Popiołek, A. Bańka (red.), Kryzysy, katastrofy, kataklizmy w perspektywie jednostkowej i społecznej, s. 69–89. Poznań: Stowarzyszenie Psychologia i Architektura.

Kubacka-Jasiecka D. (2014), Psychosocjokulturowy paradygmat interwencji kryzysowej. Teoria i praktyka interwencji. W: D. Kubacka-Jasiecka, K. Mudyń(red.), Kryzysy, ich przezwyciężanie. Problemy interwencji i pomocy psychologicznej, 190–214. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.

Kubacka-Jasiecka D. (2015), Dylematy psychologii a rozwój psychologii stosowanej. Przegląd Psychologiczny, 28(1), 63–92.

Kubacka-Jasiecka D. (2016), Interwencja kryzysowa w społeczności – trzeci nurt interwencji kryzysowej. W: D. Kubacka-Jasiecka, P. Passowicz (red.), Interwencja kryzysowa. Konteksty indywidualne i społeczne, 27–41. Kraków: Oficyna Wydawnicza AFM.

Kubacka-Jasiecka D. (2018), Kształtowanie się wspólnoty polskiej społeczności – imperatyw moralny czy uświadomiona konieczność? Czasopismo Psychologiczne, 24(2), 405–416.

Lasch Ch. (1988), Ruch poszerzania świadomości a społeczna inwazja self. Nowiny Psychologiczne, 5.

Lewicki A. (red.) (1969), Psychologia kliniczna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Lindemann E. (1944), Symptomatology and management of acute grief. American Journal of Psychiatry, 101.

Linley P.A., Joseph S. (red.) (2007), Psychologia pozytywna w praktyce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Malim T., Birch A., Wadeley A. (1997), Wprowadzenie do psychologii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Nakamura J., Csíkszentmihályi M. (2004), Motywacyjne życie źródła kreatywności z perspektywy psychologii pozytywnej. W: J. Czapiński (red.), Psychologia pozytywna, 103–116. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Paszkiewicz E. (1983), Struktura teorii psychologicznych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Polak P. (1981), Interwencja w systemach społecznych. W: K. Jankowski (red.), Psychologia w działaniu, 258–281. Warszawa: Czytelnik.

Preston J.D. (1974), The meaning of community psychiatry. Soc. Ref., 294.

Proshansky H.M., O’Hanlon T. (1977), Environmental psychology. Origins and development. W: D. Stokols (ed.), Perspectives on environment and behavior: Theory research and applications, 101–127. New York: Plenum Press.

Ratajczak Z. (1985), Psychologia jako zbiór tekstów, czy system działań. Nowiny Psychologiczne, 8.

Reykowski J. (1999), O zmieniającym się znaczeniu psychologii w zmieniającym się świecie. Referat plenarny XXX Zjazdu PTP. Materiały Zjazdu. Warszawa: Wydawnictwo PTP.

Rogers C. (1982/1983), Co to znaczy być osobą? Nowiny Psychologiczne, 6–7.

Rogers C. (1989), O bardziej humanistyczną naukę o osobie ludzkiej. Nowiny Psychologiczne, 1, 3–24.

Scott V.C., Wolfe S.M. (2015), Community psychology. Foundations for practice. Los Angeles: SAGE Publications.

Sęk H. (red.) (1991), Społeczna psychologia kliniczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Sęk H. (2000), Promocja zdrowia: działania na rzecz autonomii i odpowiedzialności czy nauczanie wzorów zachowań zdrowotnych. W: J. Brzeziński, M. Toeplitz-Winiewska (red.), Etyczne Dylematy Psychologii, 147–162. Poznań: Fundacja Humaniora.

Sęk H. (red.) (2007), Psychologia kliniczna, t. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Shotter J. (1970), The philosophy of psychology. Bulletin of the British Psychological Society, 23.

Siemianowski A. (1976), Poznawcze i praktyczne funkcje nauk empirycznych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Skrabacz A. (2012), Bezpieczeństwo społeczne. Podstawy teoretyczne i praktyczne. Warszawa: Dom Wydawniczy ELIPSA.

Skuczyńska A. (2006), Psycholog jako specjalista poza tradycyjnym miejscem pracy. W: R. Ossowski, E. Kasprzak (red.) Model doskonalenia zawodowego psychologów, 43–49. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.

Smith M. (1974), When psychology grows up. New Scientist, 64(918), 513–516.

Słońska Z. (1994), Promocja zdrowia – zarys problematyki. Promocja zdrowia. Nauki Społeczne i Medycyna, 1(1–2), 37–52.

Stachowski R. (2003), Historia psychologii: Od Wundta do czasów najnowszych. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 1, 25–66. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Westland G. (1978), Current crises of psychology. London: Heinemann Educational Books.

Willems E.P. (1977), Behavioral ecology. W: D. Stokols (ed.), Perspectives on environment and behavior: Theory research and applications, 39–68. New York: Plenum Press.

Zimbardo Ph.G., Ruch F.L. (1998), Psychologia i życie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Żebrowska M. (1965), Psychologia rozwojowa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Information

Information: Developmental Psychology, 2021, Volume 26 Issue 4, pp. 23 - 41

DOI: https://doi.org/10.4467/20843879PR.21.025.15481

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Psychologia stosowana od Witmera do współczesności

English:

Applied Psychology – From Witmer to Modernity

Authors

Dorota Kubacka-Jasiecka

https://orcid.org/0000-0002-8017-032X

Wydział Psychologii i Nauk Humanistycznych, Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego.

Published at: 03.2022

Article status: Open

Licence: CC BY-NC-ND

Percentage share of authors:

Dorota Kubacka-Jasiecka (Author) - 100%

Article corrections:

Publication languages:

Polish

View count: 1163

Number of downloads: 1464

<p> Applied Psychology – From Witmer to Modernity</p>

Download xml