Status of the Tomb and Status of the Grave. An Attempt at a Necrohumanist Reading of Fragments of Nad Niemnem by Eliza Orzeszkowa
Choose format
RIS BIB ENDNOTEPublication date: 16.12.2024
Arts & Cultural Studies Review, 2024, Issue 3 (61) , pp. 497-517
https://doi.org/10.4467/20843860PK.24.031.20874Authors
Status grobowca i status Mogiły. Próba nekrohumanistycznej lektury fragmentów Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej
In this article, I attempt a necro-humanistic reading of specific passages from Nad Niemnem by Eliza Orzeszkowa. These passages describe two burial sites: the tomb of Jan and Cecylia, the founders of the Bohatyrowicz family, and the grave of forty January Uprising insurgents. Numerous scholars of Nad Niemnem have attributed symbolic and formative significance to both the tomb of Jan and Cecylia and the grave of the insurgents for the novel’s characters and its readers. Some of these interpretations will be referenced in this article. I do not intend to challenge them but rather to complement them with a necro-humanistic perspective on the sections dedicated to the graves, drawing upon Ewa Domańska’s insights from her book Nekros. Wprowadzenie do ontologii martwego ciała. I begin by examining the importance of land as a resource for cultivation or animal husbandry for the inhabitants of Bohatyrowicze and Korczyn. This approach will highlight how Orzeszkowa differentiates between the narrative of the land that serves the living and the narrative of the land that houses the remains of the dead.
Archemczyk S., Spory i konflikty szlachty malborskiej w drugiej połowie XVII wieku, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” 2010, nr 4, s. 417–434.
Bachórz J., Polak wśród swoich i obcych. Rozmyślanie o „Lalce” Bolesława Prusa [w:] J. Maciejewski (red.), Przemiany formuły polskości w drugiej połowie XIX wieku, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 1999.
Bachórz J., Symbolika Niemna w eposie powieściowym Orzeszkowej [w:] H. Bursztyńska (red.), W świecie Elizy Orzeszkowej, Wydawnictwo Naukowe WSP Kraków, Kraków 1990.
Bachórz J., Wstęp [w:] E. Orzeszkowa, Nad Niemnem, t. I, oprac. J. Bachórz, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 2009.
Barcz A., Drzewa i zakorzenienie polskości, „Czas Kultury” 2017, nr 3.
Barcz A., Realizm ekologiczny: od ekokrytyki do zookrytyki w literaturze polskiej, „Śląsk” Wydawnictwo Naukowe, Katowice 2016.
Borkowska G., O „centrum” powieściowego świata w „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej [w:] A.Z. Makowiecki (red.), Nowe stulecie trójcy powieściopisarzy, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1992.
Cieślikowski J., „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej: rozważania nad semiotyką mitów religijnych, „Pamiętnik Literacki: Czasopismo Kwartalne Poświęcone Historii i Krytyce Literatury Polskiej” 1969, nr 60 (2).
Cygan S., Dyszak A.S., Językowy obraz ziemi w powieści Wiesława Myśliwskiego „Kamień na kamieniu”, „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” 2008, nr 4.
Czarna A., Vascular plant flora in the Cytadela cemeteries in Poznań (Poland), „Acta Agrobotanica” 2016, nr 69 (4).
Dębicz R., Zieleń cmentarzy w krajobrazie wsi Dolnego Śląska, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, Wrocław 2012.
Domańska E., Nekrohumanistyka, „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa” 2018, nr 4.
Domańska E., Nekros. Wprowadzenie do ontologii martwego ciała, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2017.
Ihnatowicz E., Formuła Polaka – posiadacza ziemi. Warianty powieściowe [w:] J. Maciejewski (red.), Przemiany formuły polskości w drugiej połowie XIX wieku, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 1999.
Jarzyna A., Rośliny w rodzinie. Ekokrytyczne możliwości wierszy Joanny Pollakówny, „Wielogłos” 2021, nr 51.
Kaszak S., Z miłości do (kresowej) flory. Pasja botaniczna nadniemeńskiej pisarki, „Sztuka Edycji” 2020, nr 1.
Kowalska D., Pietrzak M., Elizy Orzeszkowej i Henryka Sienkiewicza opisywanie przyrody, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” 2019, t. 26 (46), nr 1.
Kreft M., Zaduch, wonie i powietrze, czyli jak pachnie w świecie Elizy Orzeszkowej, „Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza” 2011, R. IV (XLVI), s. 69–70.
Larenta A., Grzybnia jako metafora w twórczości Olgi Tokarczuk, „Białostockie Studia Literaturoznawcze” 2018, nr 13.
Larenta A., Metamorficzność postaci w twórczości Olgi Tokarczuk, „Białostockie Studia Literaturoznawcze” 2019, nr 1.
Mazur A., Dwie utopie realizmu: „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej i „Późne lato” Adalberta Stiftera, „Pamiętnik Literacki” 2000, z. 2.
Naworski A., Pitavalik małomiasteczkowy – z akt sądowych Kowalewa Pomorskiego w XVII i XVIII wieku [w:] M. Głuszak, D. Wiśniewska-Jóźwiak (red.), Nil nisi veritas. Księga dedykowana Profesorowi Jackowi Matuszewskiemu, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2016.
Okulicz-Kozaryn M., Ludzie i motyle w Nad Niemnem. Imponderabilia Elizy Orzeszkowej, „Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza” 2011, R. IV (XLVI).
Orzeszkowa E., Nad Niemnem, t. I, oprac. J. Bachórz, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 2009.
Orzeszkowa E., Nad Niemnem, t. II, III, oprac. J. Bachórz, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 2009.
Ochwat M., Rozszczelnienie antropocenu. Nowy zwrot solidarnościowy w edukacji polonistycznej, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Didacticam Litterarum Polonarum et Linguae Polonae Pertinentia” 2023, nr 14 (373).
Paczoska E., „Nad Niemnem” – melancholia i magia [w:] G. Matuszek (red.), Lektury polonistyczne. Od realizmu do preekspresjonizmu, Universitas, Kraków 2001.
Pałucka A., Temporalność martwego ciała w romantycznych opowieściach o dziejach bajecznych, „Ruch Literacki” 2023, R. LXIV, z. 1 (376).
Pastuszek K., Kraj-obrazy. Topografie w wybranych późnych utworach Elizy Orzeszkowej, „Postscriptum Polonistyczne” 2017, nr 2 (20).
Piechota D., Motyw deforestacji w literaturze drugiej połowy XIX wieku, „Polish Studies of Kyiv” 2023, vol. XXXIX.
Piechota D., Świat natury w późnej twórczości Elizy Orzeszkowej. Na marginesie lektury „Dwóch biegunów” [w:] A. Janicka, H. Nielepko (red.), Światy na skrzyżowaniu kultur: Eliza Orzeszkowa i Ludwik Zamenhof. Studia i szkice, Wydawnictwo Prymat, Białystok 2022.
Podkowski M., Miedza droższa niż pole. Wybrane problemy granic gruntowych w szlacheckiej Wielkopolsce, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo” 2008, nr 3036.
Romanowska M., Wcielenia martwego ciała w twórczości Elizy Orzeszkowej. Rekonesans, „Przegląd Humanistyczny” 2022, nr 3.
Roszczynialska M., Dendrofilia. Literatura wrażliwa na drzewa (o twórczości Michała Książka), „Białostockie Studia Literaturoznawcze” 2019, nr 16.
Sadowska M., Rośliny krain zmyślonych – o zielnikach i wytwarzaniu miejsc, „Prace Kulturoznawcze” 2019, nr 23 (4).
Sobczyński M., Granice polityczne w krajobrazie – krajobraz pogranicza, „Studia z Geografii Politycznej i Historycznej” 2018, t. 7.
Soszyński D., Krajobraz opuszczonych wsi Polesia w świetle dawnych materiałów kartograficznych, „Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego” 2012, nr 16.
Spólnik A., Funkcja roślin w wybranych utworach E. Orzeszkowej, „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Krakowie. Prace Językoznawcze VIII” 1994, z. 168.
Sztachelska J., „Nad Niemnem” jako epopeja kresowa [w:] J. Sztachelska (red.), Wokół „Nad Niemnem”, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2001.
Trusewicz K., Herbstory/herstory w wydaniu Simony Kossak, „Białostockie Studia Literaturoznawcze” 2018, nr 12.
Ustrzycki M., Ziemianie polscy na Kresach 1864–1914. Świat wartości i postaw, Wydawnictwo Arcana, Kraków 2006.
Wójcik-Dudek M., Czego może nauczyć łodzik? (Eko)krytyczne czytanie Ody do młodości, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Didacticam Litterarum Polonarum et Linguae Polonae Pertinentia” 2023, nr 373.
Wójcik-Dudek M., Prescriptum. Sym-fonie „prującej się materii”, „Postscriptum Polonistyczne” 2023, nr 2.
Information: Arts & Cultural Studies Review, 2024, Issue 3 (61) , pp. 497-517
Article type: Original article
Titles:
University of Silesia in Katowice,
ul. Bankowa 12, 40-007 Katowice, Poland
Published at: 16.12.2024
Article status: Open
Licence: CC BY
Percentage share of authors:
Article corrections:
-Publication languages:
PolishView count: 158
Number of downloads: 99