In the World of Politics and Opinion Journalism: The Political Activity of Ludwik Jaxa-Bykowski in the Second Polish Republic
Choose format
RIS BIB ENDNOTEPublication date: 21.02.2025
Archival and Historical Review, 2024, Vol. XI, pp. 43-77
https://doi.org/10.4467/2391-890XPAH.24.003.21065Authors
W kręgu polityki i publicystyki. Działalność polityczna Ludwika Jaxy-Bykowskiego w okresie II Rzeczypospolitej
Profesor Ludwik Jaxa-Bykowski (1881–1948) był wybitnym pedagogiem, organizatorem szkolnictwa, kierownikiem Katedry Pedagogiki i organizatorem Instytutu Pedagogicznego na Uniwersytecie Poznańskim. Natomiast szeroko rozumiana działalność polityczna w okresie międzywojennym w Stronnictwie Narodowym oraz jego stosunek do relacji polsko-żydowskich — szczególnie w kwestii szkolnictwa publicznego — zostały dotąd przedstawione bardzo ogólnikowo bądź prawie całkowicie pominięte. Artykuł jest próbą wypełnienia luki w biografii Jaxy-Bykowskiego dotyczącej jego aktywności na forum politycznym w II Rzeczypospolitej. Udział w życiu politycznym i społecznym w okresie międzywojennym był ważną częścią jego życiorysu i miał duże znaczenie w działalności zawodowej i naukowej. Zaangażowanie polityczne w Stronnictwie Narodowym, wystąpienia publiczne w obronie uwięzionych przywódców Centrolewu oraz otwarta krytyka reformy szkolnictwa wyższego forsowanej przez ówczesne władze w latach 1932–1933 były powodem do likwidacji we wrześniu 1933 r. Katedry Pedagogiki na Uniwersytecie Poznańskim i przedwczesnego przeniesienia profesora w stan spoczynku. W artykule przedstawiono także poglądy Jaxy-Bykowskiego na kwestię szkolnictwa dla mniejszości żydowskiej w Polsce oraz wspólnej nauki uczniów polskich i żydowskich w szkołach podstawowych, gimnazjalnych i wyższych.
Archiwum Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Ludwik Bykowski-Jaxa, sygn. 15/781.
Archiwum Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Młodzież Wszechpolska, Związek Akademicki, Koło Poznańskie 1922–1936, sygn. 15/391.
Biblioteka Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, Polskie Towarzystwo Filozoficzne, rkps 02.1.T.I V.
Polska Akademia Nauk, Archiwum w Warszawie, Oddział w Poznaniu, Materiały Stefana Dąbrowskiego (1877–1947), sygn. P. III -116.
Polska Akademia Nauk, Archiwum w Warszawie, Oddział w Poznaniu, Materiały Ludwika Jaxy-Bykowskiego (1881–1948), sygn. P. III -37.
Dekret z dnia 28 października 1947 r. o organizacji nauki i szkolnictwa wyższego, Dz. U. z 1947 r., Nr 66, poz. 415.
Kronika Uniwersytetu Poznańskiego za rok szkolny 1933/34 za rektoratu prof. dr. Stanisława Rungego i otwarcie roku szkolnego 1934/35 w dniu 14 października 1934 roku, Poznań 1935.
Protokoły posiedzeń Senatu Uniwersytetu Poznańskiego 1919–1939, t. 3: 11 IX 1931–21 IX 1939, wydały A. Domalanus, I. Mamczak-Gadkowska, M. Sak, A. Wysokińska, Poznań 2021.
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 lutego 1928 r. o stosunku służbowym profesorów państwowych szkół akademickich i pomocniczych sił naukowych tych szkół, Dz. U. z 1928 r., Nr 24, poz. 204.
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 października 1932 r. w sprawie zmiany rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 lutego 1928 r. o stosunku służbowym profesorów państwowych szkół akademickich i pomocniczych sił naukowych tych szkół, Dz. U. z 1932 r., Nr 94, poz. 819.
Rozporządzenie Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z dnia 25 września 1933 r. o zwinięciu niektórych katedr i zakładów naukowych w szkołach akademickich, Dz. U. z 1933 r., Nr 71, poz. 527.
Ustawa z dnia 15 marca 1933 r. o szkołach akademickich, Dz. U. z 1933 r., Nr 29, poz. 247.
„Dziennik Bydgoski”, Profesorowie Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie w sprawie Brześcia. 50 profesorów lwowskich w obronie etyki i kultury, nr 300 z 30 grudnia 1930, s. 2.
„Dziennik Poznański”, Dookoła sprawy Brześcia. Nieścisłe personalia jednego z oficerów, wymienionych w interpelacji. List profesorów Uniwersytetu Poznańskiego, nr 297 z 24 grudnia 1930, s. 1.
Zwijanie katedr uniwersyteckich. W Poznaniu ma ulec likwidacji 17 katedr, nr 205 z 7 września 1933, s. 1.
„Gazeta Polska”, Ustawa o szkołach akademickich. Debata w komisji oświatowej Sejmu, 27 z 27 stycznia 1933, s. 4–5.
„Głos Narodu”, A.D. „Reorganizacja” uniwersytetów, nr 261 z 28 września 1933, s. 1.
„Ilustrowany Kurier Codzienny”, Niedomagania i słabe strony naszych monopoli państwowych. Obrady komisji budżetowej Sejmu (Telefon od naszego korespondenta), nr 21 z 21 stycznia 1934, s. 13.
„Ilustrowany Kurier Codzienny”, Szkolnictwo polskie na nowych torach. Obrady komisji budżetowej Sejmu (Telefon od naszego korespondenta), nr 20 z 20 stycznia 1934, s. 13.
„Kurier Poznański”, Deklaracja zjazdu lwowskiego Obozu Wielkiej Polski, nr 158 z 6 kwietnia 1927, s. 2.
„Kurier Poznański”, Dokoła oświadczeń w sprawie Brześcia, nr 596 z 29 grudnia 1930, s. 2.
„Kurier Poznański”, Do młodych. Przemówienie prof. dra Jaxy-Bykowskiego na zebraniu inauguracyjnym Młodzieży Wszechpolskiej w dniu 21 b. m., nr 498 z 30 października 1937, s. 8.
„Kurier Poznański”, Entuzjaści brzescy a prof. Krzyżanowski, nr 587 z 20 grudnia 1930, s. 5.
„Kurier Poznański”, Młodzież akademicka w obronie autonomii wyższych uczelni. Rezolucja wiecu ogólno-akademickiego w Poznaniu, nr 86 z 22 lutego 1933, s. 2.
„Kurier Poznański”, Ostatnia droga Romana Dmowskiego, nr 12 z 8 stycznia 1939, s. 3.
„Kurier Poznański”, Prof. M. Zdziechowski w sprawie Brześcia, Przyłączenie się do protestu, Prof. Komarnicki o Brześciu, Oświadczenie Związku B. Strzelców Bytomskich, nr 589 z 22 grudnia 1930, s. 4.
„Kurier Poznański”, Profesorowie Uniwers. Jagiellońskiego żądają wyjaśnień w sprawie Brześcia. Zbiorowe pismo do posła prof. Krzyżanowskiego podpisane przez z górą 100 profesorów, nr 579 z 16 grudnia 1930, s. 1.
„Kurier Poznański”, Profesorowie Uniwersytetu Poznańskiego w sprawie brzeskiej w imię honoru Polski, nr 590 z 23 grudnia 1930, s. 1.
„Kurier Poznański”, Protest lwowskich profesorów przeciw Brześciowi, nr 594 z 27 grudnia 1930, s. 5.
„Kurier Poznański”, Walne zebranie Młodzieży Wszechpolskiej, nr 498 z 30 października 1937, s. 8.
„Kurier Poznański”, Walne zebranie Młodzieży Wszechpolskiej naczelnej organizacji ideowej polskiej młodzieży akademickiej, nr 529 z 15 listopada 1930, s. 12.
„Kurier Poznański”, Wielki wiec ogólno-akademicki w obronie autonomii wyższych uczelni odbył się dzisiaj w westybulu auli uniwersyteckiej — Manifestacje młodzieży, nr 85 z 22 lutego 1933.
„Kurier Poznański”, W obronie prawa. List profesorów wydziału prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego do prezydenta Mościckiego, nr 594 z 27 grudnia 1930, s. 3.
„Kurier Poznański”, W.S. Manifestacja młodych sił Obozu Wielkiej Polski, nr 156 z 5 kwietnia 1927, s. 2.
„Robotnik”, List otwarty profesorów Uniwersytetu Poznańskiego, nr 403 z 27 grudnia 1930, s. 1.
„Słowo Polskie”, W wyższych zakładach naukowych zwinięto 51 katedr. Równocześnie utworzono 12 nowych katedr, nr 267 z 28 września 1933, s. 3.
„Wszechpolak”, Głos prof. Jaxy Bykowskiego w sprawie ghetta, nr 13 z 25 kwietnia 1937, s. 1.
Boksa M., Ludwik Jaxa-Bykowski (1941–1943) [w:] Poczet rektorów Almae Matris Posnaniensis, pod red. T.S chramma i A. Marciniak, Poznań 2004, s. 125–133; wyd. II , Poznań 2016, s. 127–134.
Brzęk G. , Prof. dr Ludwik Jaxa-Bykowski (1881–1948). Zapomniany zoolog, „Przegląd Zoologiczny” 1993, t. 37, nr 1–2, s. 19–26.
Czekanowski J., Beiträge zur Anthropologie von Polen, Braunschweig 1911.
Czubiński A., Dzieje Uniwersytetu Poznańskiego w latach 1918–1939 [w:] Dzieje Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu 1919–1969, pod red. Z. G rota, Poznań 1972, s. 59–302.
Franz M., Janicki T. , Magowska A., Uniwersytet w czasie wojny 1939–1945, Poznań 2019.
Friszke A., Słowo wstępne [w:] J.J. L ipski, Idea Katolickiego Państwa Narodu Polskiego. Zarys ideologii ONR „Falanga”, Warszawa 2015, s. 5–12.
Glixelli S. , W trzecią rocznicę zwinięcia 52 katedr w szkołach akademickich, Lwów 1936.
Gniadek-Zieliński M., Narodowe Siły Zbrojne 1942–1947, Warszawa 2017.
Gniadek-Zieliński M., Narodowo-Ludowa Organizacja Wojskowa [w:] Encyklopedia ruchu narodowego. Organizacje, wydarzenia, pojęcia, t. 2, pod red. K. Kawęckiego, Warszawa 2022, s. 120–124.
Górny M., Historia głupich idei albo duch narodu w świątyni nauki, Warszawa 2022.
Haszyńska S. , List otwarty profesorów Uniwersytetu Poznańskiego z 18 grudnia 1930 roku w obronie więźniów politycznych, „Kronika Miasta Poznania” 2019, nr 1: Uniwersytetowi na stulecie, s. 165–174.
Hellwig J., Ludwik Jaxa-Bykowski (1881–1948) profesor Uniwersytetu Poznańskiego i kierownik Katedry Pedagogiki, „Kultura i Edukacja” 1996, nr 2, s. 127–136.
Jaczewski B., Polityka naukowa państwa polskiego w latach 1918–1939, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1978.
Jaczewski B., Warunki rozwoju nauki polskiej w latach 1928–1939. Reforma szkolnictwa akademickiego [w:] Historia nauki polskiej, pod red. B. Suchodolskiego, t. 5: 1918–1951, cz. 1, pod red. Z. Skubały-Tokarskiej, Wrocław–Warszawa–Kraków 1992, s. 189–198.
Jastrzębski J., Reforma szkolnictwa akademickiego z 1933 roku. Zmiany w organizacji uczelni, „Wschodni Rocznik Humanistyczny” 2010–2011, t. 7, s. 255–272.
Jastrzębski P., Kwestia żydowska w publicystyce „Myśli Narodowej” w latach 1921–1926, Toruń 2005.
Jastrzębski P., „Myśl Narodowa” 1921–1939. Studium politologiczno-prasoznawcze, Warszawa 2012.
Jastrzębski P., Przyczynek do dziejów polskiej prasy opiniotwórczej. Miejsce „Myśli Narodowej” w strukturach prasowych obozu narodowego w latach 1921–1939, „Dzieje Najnowsze” 2011, r. 43(1), s. 21–52.
Jaxa-Bykowski L. , Antropologiczne podstawy wychowania [w:] Encyklopedia wychowania, t. 1, nr 2, pod red. S. Łempickiego, Warszawa 1933, s. 165–183.
Jaxa-Bykowski L. , Asymilacja na odwrót, mps., b. d, AUAM, sygn. AR UAM 15/781.
Jaxa-Bykowski L. , Badania eksperymentalne młodzieży polskiej i żydowskiej w gimnazjach, mps., 1934.
Jaxa-Bykowski L. , Dziwne rzeczy na Wschodzie, „Myśl Narodowa”, nr 40 z 15 września 1929, s. 161–162.
Jaxa-Bykowski L. , Jeszcze o „pacyfizmie” w szkolnictwie niemieckim, „Myśl Narodowa”, nr 33 z 17 sierpnia 1930, s. 518–519.
Jaxa-Bykowski L. , Nowy rok szkolny, „Myśl Narodowa”, nr 36 z 20 sierpnia 1933, s. 527–528.
Jaxa-Bykowski L. , O etyczną atmosferę w szkole, „Myśl Narodowa”, nr 12 z 8 marca 1931, s. 155–
Jaxa-Bykowski L. , O ustrój szkolnictwa w Polsce, „Myśl Narodowa”, nr 6 z 1 marca 1927, s. 85–88.
Jaxa-Bykowski L. , Poziom intelektualny młodzieży polskiej i żydowskiej w naszych gimnazjach (Badania eksperymentalne), „Psychometria” 1933, nr 1, s. 1–27.
Jaxa-Bykowski L. , Psychika naszej młodzieży szkolnej (Próba charakterystyki), „Myśl Narodowa”, nr 11 z 15 maja 1927, s. 186–188.
Jaxa-Bykowski L. , Stosunki rasowe wśród naszych abiturientów gimnazjalnych, „Przegląd Antropologiczny” 1931/1932, t. 6, s. 1–4, s. 33–64.
Jaxa-Bykowski L. , Szkoła a polityka, „Myśl Narodowa”, nr 2 z 10 stycznia 1932, s. 28–29.
Jaxa-Bykowski L. , W głębokim żalu po śmierci naszego Wodza ideowego, Romana Dmowskiego, składam hołd Jego świetlanemu duchowi, „Warszawski Dziennik Narodowy” nr 7 B z 7 stycznia 1939, s. 10.
Jaxa-Bykowski L. , Wobec projektu ustawy o szkołach akademickich, „Kurier Warszawski”, nr 328 z 27 listopada 1932, s. 7–8.
Jaxa-Bykowski L. , W sprawie Akademii Lekarskiej w Łodzi, „Warszawski Dziennik Narodowy”, nr 302 B z 3 listopada 1938, s. 3.
Jaxa-Bykowski L. , W sprawie szkolnictwa żydowskiego, „Słowo Polskie”, nr 260 z 14 listopada 1923, s. 2.
Jaxa-Bykowski L. , Wychowanie państwowe, „Myśl Narodowa”, nr 11 z 16 marca 1930, s. 161–163.
Jaxa-Bykowski L. , Z pobytu Romana Dmowskiego we Lwowie, „Warszawski Dziennik Narodowy”, nr 19 B z 19 stycznia 1939, s. 1.
Jaxa-Kwiatkowska B., Profesor Ludwik Jaxa-Bykowski (1881–1948). Ostatnie lata życia, Warszawa 1994.
Jeszcze o sprawie wolności szkół akademickich, druk anonimowy, Kraków 1933.
Kaczmarek Z. , Wybitni politycy II Rzeczypospolitej w Wielkopolsce, cz. II : Roman Dmowski w Wielkopolsce, „Kronika Wielkopolski” 1993, nr 3, s. 49.
Kaczmarek Z. , Z historii endeckiej prasy politycznej Poznania (1922–1939), „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” 1976, t. 15, z. 1, s. 35–64.
Kawalec K., Narodowa Demokracja wobec faszyzmu 1922–1939. Ze studiów nad dziejami myśli politycznej obozu narodowego, Warszawa 1989.
Kawęcki K., Obóz Narodowo-Radykalny „ABC” [w:] Encyklopedia ruchu narodowego. Organizacje, wydarzenia, pojęcia, t. 3, pod red. K. Kawęckiego, Warszawa 2023, s. 191–199.
Kawęcki K., Obóz Wielkiej Polski [w:] Encyklopedia ruchu narodowego. Organizacje, wydarzenia, pojęcia, t. 1, pod red. K. Kawęckiego, Warszawa 2022, s. 177.
Kawęcki K., Pogrzeb Romana Dmowskiego [w:] Encyklopedia ruchu narodowego. Organizacje, wydarzenia, pojęcia, t. 3, pod red. K. Kawęckiego, Warszawa 2023, s. 229–232.
Kilian S. , Myśl edukacyjna Narodowej Demokracji w latach 1918–1939, Kraków 1997.
Kornaś J., Naród i państwo w myśli politycznej Związku Ludowo-Narodowego, Kraków 1995.
Kowalenko W. , Tajny Uniwersytet Ziem Zachodnich. Uniwersytet Poznański 1940–1945, Poznań 1961.
Kowalski S. , Pedagogika i psychologia [w:] Nauka w Wielkopolsce. Przeszłość i teraźniejszość, pod red. G. Labudy, Poznań 1973, s. 436–472.
Kulińska L. , Związek Akademicki „Młodzież Wszechpolska” i „Młodzież Wielkiej Polski” w latach 1922–47 (struktury, funkcjonowanie i główni działacze), Kraków 2000.
Kuźmińska J., Związek Ludowo-Narodowy nową formą organizacyjną obozu narodowo-demokratycznego. Struktura i organizacja w latach 1922–1926, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Warszawskiego” 1961, z. 2, s. 98–105.
Lipski J.J., Idea Katolickiego Państwa Narodu Polskiego. Zarys ideologii ONR „Falanga”, Warszawa 2015.
Lisiak H. , Narodowa Demokracja w Wielkopolsce 1918–1939, Poznań 2006.
Loth E. , Rząd a wyższe uczelnie, „Kurier Warszawski” (wydanie wieczorne), nr 2 z 2 stycznia 1933, s. 2.
Ludwik Jaxa-Bykowski (1881–1948). Profesor UP, działacz ZLN i SN, założyciel tajnego Uniwersytetu Ziem Zachodnich [w:] Lista strat osobowych ruchu narodowego 1939–1955, z. 1, pod red. W. Muszyńskiego i J. Mysiakowskiej, Warszawa 2008, s. 38.
Magowska A., Polska prasa studencka w II Rzeczypospolitej, Poznań 1994.
Maguś J., „Słowo Polskie” w latach 1918–1928. Organ prasowy Narodowej Demokracji, Lublin 2019.
Maj E. , Związek Ludowo-Narodowy 1919–1928. Studium z dziejów myśli politycznej, Lublin 2000.
Malinowski A., Ludwik Jaxa-Bykowski. Pedagog — przyrodnik — antropolog, „Prace Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie”, Seria: Kultura Fizyczna, z. 4, 2001, s. 145–153.
Malinowski A., Ludwik Jaxa-Bykowski (1881–1948) [w:] tegoż, Antropologia poznańska XX wieku,
Homines Hominibus 1(4) (zeszyty naukowe Wyższej Szkoły Pedagogiki i Administracji
Malinowski J., Stefan Dąbrowski (1877–1947). Biografia polityczna, Poznań 2014.
Mojsak K., Jaxa Bykowscy. W służbie Rzeczypospolitej, Warszawa 2017.
Muszyński J.W. , Duch młodych. Organizacja Polska i Obóz Narodowo-Radykalny w latach 1934–1944.
Od studenckiej rewolty do konspiracji niepodległościowej, Warszawa 2011.
Muszyński J.W. , Obóz Narodowo-Radykalny [w:] Encyklopedia ruchu narodowego. Organizacje, wydarzenia, pojęcia, t. 1, pod red. K. Kawęckiego, Warszawa 2022, s. 113–126.
Muszyński J.W. , Ruch Narodowo-Radykalny (RNR) [w:] Encyklopedia ruchu narodowego. Organizacje, wydarzenia, pojęcia, t. 3, pod red. K. Kawęckiego, Warszawa 2023, s. 305–320.
Muszyński J.W. , W walce o Wielką Polskę. Propaganda zaplecza politycznego Narodowych Sił Zbrojnych (1939–1945), Biała Podlaska–Warszawa 2000.
Muszyński J.W. , Z dziejów Stronnictwa Narodowego (1928–1947), „Biuletyn IPN” 2007, nr 8–9, s. 25–50.
Mycielska D. , Postawy polityczne profesorów wyższych uczelni w dwudziestoleciu międzywojennym [w:] Inteligencja Polska XIX i XX w., Studia 4, pod red. R. Czepulis-Rastenis, Warszawa 1985, s. 311–320.
Nowak-Kluczyński K., Jaxa-Bykowski Ludwik prof. dr hab. — pedagog [w:] Luminarze nauki Uniwersytetu Poznańskiego w latach 1919–2019, pod red. Z. Pilarczyka, Poznań 2019, s. 194–198.
Nowak-Kluczyński K., Naukowa, dydaktyczna i organizacyjna działalność Ludwika Jaxy-Bykowskiego na rzecz rozwoju poznańskiej uniwersyteckiej pedagogiki, „Polska Myśl Pedagogiczna” 2021, 7, s. 311–336.
Nowak-Kluczyński K., Od Antoniego Danysza do Ludwika Jaxy-Bykowskiego. Pedagogika na Uniwersytecie Poznańskim w latach 1919–1939, „Kronika Miasta Poznania” 2019, nr 1: Uniwersytet, s. 301–316.
Ofierska E. , Polityka oświatowa Niemiec hitlerowskich, „Studia i Materiały Centralnej Biblioteki Wojskowej” 2019, nr 2(11), s. 7–34.
Okulewicz P., „Nie dopuszczajcie do swych dusz trucizny”. „Wielka polityka” na Uniwersytecie Poznańskim w latach 1919–1935, „Kronika Miasta Poznania” 2019, nr 1: Uniwersytetowi na stulecie, s. 142–164.
Osiński Z. , Janusz Jędrzejewicz — piłsudczyk i reformator edukacji 1885–1951, Lublin 2008.
Pilch A., „Rzeczpospolita akademicka”. Studenci i polityka 1918–1933, Kraków 1997.
Prasa Narodowej Demokracji 1886–1939, pod red. A. Dawidowicz i E. Maj, Lublin 2010.
Prasa Narodowej Demokracji. Publicyści, t. 3, pod red. E. Maj i A. Dawidowicz, Lublin 2012.
Prasa Narodowej Demokracji. Prasa lokalna, regionalna, środowiskowa, t. 4, pod red. E. Maj i A. Dawidowicz, Lublin 2013.
Rudnicki S. , Obóz narodowo-radykalny. Geneza i działalność, Warszawa 1985.
Sadowska J., Ku szkole na miarę Drugiej Rzeczypospolitej. Geneza, założenia i realizacja reformy Jędrzejewiczowskiej, Białystok 2001.
Sierchuła R. , Służba Cywilna Narodu [w:] Encyklopedia ruchu narodowego. Organizacje, wydarzenia, pojęcia, t. 2, pod red. K. Kawęckiego, Warszawa 2022, s. 205–212.
Sikorski T. , Ludwik Ferdynand Jaxa (Jaksa) Bykowski (1881–1948) [w:] Słownik biograficzny polskiego obozu narodowego, t. 3, pod red. K. Kawęckiego, Warszawa 2023, s. 128–143.
Sobański J., Skazany na zapomnienie. Szkic poświęcony pamięci profesora Ludwika Jaxy-Bykowskiego, „Przegląd Historyczno-Oświatowy” 1994, 3–4(145–146), s. 121–150.
Terej J.J., Rzeczywistość i polityka. Ze studiów nad dziejami najnowszymi Narodowej Demokracji, Warszawa 1971, wyd. II. : Warszawa 1979.
Turek W. , Grupa Bieleckiego i grupa Giertycha (Kowalskiego–Giertycha) [w:] Encyklopedia ruchu narodowego. Organizacje, wydarzenia, pojęcia, t. 2, pod red. K. Kawęckiego, Warszawa 2022, s. 1–12.
Uniwersytet Ziem Zachodnich i tajne Kursy Uniwersyteckie 1939–1945. Pokłosie wspomnień, pod red. J. Wikarjaka, Poznań 1972.
Waltoś S. , II Rzeczpospolita — od autonomii do jej ograniczenia [w:] Szkolnictwo wyższe w Polsce. Ustrój, prawo, organizacja, pod red. S. Waltosia i A. Rozmusa, Warszawa 2016, s. 36–46.
Wapiński R. , Pokolenia Drugiej Rzeczypospolitej, Wrocław 1991.
Wątor A., Powstanie Związku Ludowo-Narodowego, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego”, nr 14, „Szczecińskie Studia Historyczne” 1987, nr 1, s. 190–191.
W obronie wolności szkół akademickich, Kraków 1933.
Information: Archival and Historical Review, 2024, Vol. XI, pp. 43-77
Article type: Original article
Titles:
The Poznań Branch of the Archives of the Polish Academy of Sciences, Poland
Published at: 21.02.2025
Article status: Open
Licence: CC BY-ND
Percentage share of authors:
Article corrections:
-Publication languages:
PolishView count: 69
Number of downloads: 54