The research activity of state archives — progress or decline? A handful of observations
Choose format
RIS BIB ENDNOTEPostęp czy regres w działalności naukowej archiwów państwowych? Garść refleksji
Publication date: 2022
Archival and Historical Review, 2022, Vol. IX, pp. 7-30
https://doi.org/10.4467/2391-890XPAH.22.001.17213Authors
Postęp czy regres w działalności naukowej archiwów państwowych? Garść refleksji
Celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie, czy w obecnych czasach możemy mówić o regresie czy raczej o postępie w działalności naukowej archiwów. W polskiej literaturze brak kompleksowych opracowań poświęconych aktywności naukowej archiwów państwowych. Do jej podejmowania obligują lakoniczne zapisy ustawy o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach oraz statuty tych instytucji. Przejawem pewnego kryzysu działalności naukowej archiwów jest jej mylenie lub utożsamianie z aktywnością popularyzatorską czy edukacyjną. Duże znaczenie dla postępu lub regresu w omawianym obszarze ma polityka prowadzona przez poszczególnych naczelnych dyrektorów archiwów państwowych, która bywa niespójna i bardzo zmienna. Aktywność naukowa polskich archiwów pośród pozostałych ich zadań jest słabo widoczna w działalności poszczególnych archiwów państwowych. Informacje o niej rzadko pojawiają się na stronach internetowych archiwów wprost. Są również zmarginalizowane w wadliwie skonstruowanych sprawozdaniach rocznych. Tezy o kryzysie w omawianej materii nie potwierdzają natomiast rosnące liczby publikacji (w tym także czasopism) wydawanych przez archiwa oraz referatów wygłaszanych przez ich pracowników na konferencjach naukowych.
Decyzja Nr 3 Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z dnia 24 stycznia 2012 r. w sprawie zasad dofinansowania projektów edukacyjnych, wydawniczych i wystawienniczych, realizowanych w archiwach państwowych w 2012 r.; https://archiwa.gov.pl/images/docs/akty_normatywne/Decyzja_Naczelnego_Dyrekora_nr_3_z_24_stycznia_2012_r.jpg (dostęp: 13.1.2019).
Decyzja Nr 21 z 18 września 2013 r. w sprawie zasad i trybu dofinansowania projektów edukacyjnych, wydawniczych i wystawienniczych, realizowanych w archiwach państwowych w 2014 r.
Decyzja Nr 50 z 27 sierpnia 2014 r. w sprawie zasad i trybu dofinansowania projektów edukacyjnych, wydawniczych i wystawienniczych, realizowanych w archiwach państwowych w 2015 r.
Decyzja Nr 20 z 24 września 2015 r. w sprawie zasad i trybu dofinansowania projektów edukacyjnych, wydawniczych i wystawienniczych, realizowanych w archiwach państwowych w 2016 r.; zob. https://archiwa.gov.pl/pl/706-akty-normatywne-naczelnego-dyrektoraarchiw%C3%B3w-pa%C5%84stwowych (dostęp: 13.1.2019).
Statut Archiwum Państwowego we Wrocławiu nadany Decyzją Nr 10 Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z dnia 15 marca 2016 r., zmieniony Decyzją Nr 6 Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z dnia 6 lutego 2017 r., zmieniony Zarządzeniem Nr 25 Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z dnia 29 maja 2019 r., https://apwroclaw.bip.gov.pl/statut/statut-archiwum-panstwowego-we-wroclawiu-tekst-jednolity-z-dnia-18-x-2019-r.html (dostęp: 25.6.2022).
Ustawa o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach z 14 lipca 1983 r. (Dz. U. z 1983 r. Nr 38, poz. 173, z późn. zm.).
Archiwa i społeczeństwo. Pół wieku działalności Archiwum Państwowego w Koszalinie (1953) 1961– 2011, pod red. J. Chojeckiej, Koszalin–Pruszcz Gdański 2011.
Archiwum Państwowe w Białymstoku 1953–2018. Księga pamiątkowa, pod red. M. Kietlińskiego, Białystok 2018.
Archiwum Państwowe w Chełmie 1952–2002, pod red. P. Dymmela, Lublin–Chełm 2002.
Archiwum Państwowe w Lublinie. Dzieje i zasób. Zbiór studiów przygotowany w związku z jubileuszem 80-lecia archiwum, pod red. E. Wierzbickiej i L . Zabielskiego, Warszawa 2003.
Archiwum Państwowe we Wrocławiu, 1811–2011. Przeszłość i współczesność, pod red. J. Drozda, J. Gołaszewskiego, Wrocław 2011.
Archiwum w regionie, region w archiwum. 80 lat Archiwum Państwowego w Katowicach, 1932–2012, pod red. B. Kalinowskiej-Wójcik, Katowice 2012.
Bańkowski P., Działalność naukowa i wydawnicza państwowej służby archiwalnej w Polsce Ludowej, „Archeion” 1964, t. 41, s. 159–177.
Bańkowski P., Działalność naukowo-wydawnicza państwowej służby archiwalnej w Polsce Ludowej, „Archeion” 1955, t. 24, s. 87–96.
Bednarz K., Strony internetowe archiwów państwowych w Polsce jako źródło informacji o funkcjach archiwalnych, Kraków 2022 (praca magisterska napisana pod kierunkiem prof. Z. Nogi w Instytucie Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, mps udostępniony przez Autorkę).
Boda-Krężel Z., Cygański M., Radtke I., Życie naukowe w archiwach w świetle ankiety przeprowadzonej w latach 1962–1963, „Archeion” 1967, t. 47, s. 51–69.
Chorążyczewski W., Archiwista — teoretyk? Archiwozof? Archiwistyk?, „Problemy Archiwistyki” 2009, nr 3(3), s. 11–16.
Chorążyczewski W., Archiwistyka dla początkujących, https://repozytorium.umk.pl/ (dostęp: 14.4.2022).
Chorążyczewski W., Funkcja a działalność naukowa archiwów (refleksja na marginesie studiów nad archiwistyką polską okresu międzywojennego) [w:] 100 lat polskich archiwów państwowych, pod red. I. Mamczak-Gadkowskiej, Poznań 2020, s. 53–70.
Chorążyczewski W., O zbliżeniu bibliotek i archiwów w związku z pełnieniem przez nie funkcji naukowej [w:] Oblicza archiwów i współczesne wyzwania archiwistyki, pod red. P.A. Czyża i D . Magiera, Siedlce 2019, s. 21–42.
Chorążyczewski W., Teoria archiwalna. Skrypt dla studentów archiwistyki i zarządzania dokumentacją w roku akademickim 2020/21, Toruń 2019.
Chorążyczewski W., Gut P., Historia w archiwach i archiwa w historii. Udział archiwów państwowych w rozwoju historiografii polskiej, „Archeion” 2019, t. 120, s. 50–88.
Ciechanowski H., Działalność naukowa archiwów państwowych w koncepcjach Naczelnych Dyrektorów Archiwów Państwowych w XXI wieku (Artykuł dyskusyjny), „Archeion” 2018, t. 119, s. 317–329.
Ciechanowski H., Funkcja naukowa archiwów — próba definicji i systematyzacji, „Archeion” 2020, t. 121, s. 466–477.
Ciechanowski H., Żuchowski T., Działalność naukowa archiwów państwowych w latach 2011–2016 [w:] Archiwa, źródła, historia. Prace ofiarowane w siedemdziesiąte urodziny Profesora Władysława Stępniaka, pod red. E. Rosowskiej, Warszawa 2018, s. 69–78.
Degen R., Regionalne czasopisma historyczno-archiwalne w Polsce na przełomie XX i XXI w. (do końca 2005 roku), „W kręgu prasy. Przeszłość — teraźniejszość — przyszłość” 2008, t. 4, s. 93–133.
Długosz E., Bibliografia Archiwum Państwowego w Przemyślu za lata 1874–2010, Przemyśl 2012.
Drozd J., 200 lat Archiwum Państwowego we Wrocławiu [w:] Archiwum Państwowe we Wrocławiu, 1811–2011. Przeszłość i współczesność, pod red. J. Drozda, J. Gołaszewskiego, Wrocław 2011, s. 11–20.
Dymmel P., Jakóbczak Z., Bibliografia publikacji pracowników Archiwum Państwowego w Lublinie 1918–2008, Lublin 2008.
Działalność naukowa archiwów polskich. I Konferencja Krajowa pracowników naukowo-badawczych archiwów państwowych Poznań, 28 IV 1977 r., pod red. T. Walichnowskiego, Warszawa–Łódź 1978.
Ex praesenti praeteritum. Księga pamiątkowa jubileuszu Archiwum Państwowego w Elblągu z siedzibą w Malborku, praca zbiorowa, Malbork 2012.
Follprecht K., Zięba K., Ząbczyński P., Na drodze do współczesności. Archiwum Narodowe w Krakowie. Ludzie — miejsca — praca 1878–2021, Kraków 2021.
Friedberg M., Mencel T., Archiwa jako warsztat pracy wydawniczej (Trzecia konferencja archiwalna), „Archeion” 1956, t. 25, s. 184–206.
Głowacka-Maksymiuk U., Działalność popularyzatorska i edukacyjna Archiwum Państwowego w Siedlcach [w:] Historia i kultura regionalna w edukacji dzieci, młodzieży, dorosłych w Siedlcach, pod red. M. Bednarzak-Libery, Siedlce 2007, s. 231–237.
Greiner P., Działalność naukowa [w:] Archiwum w regionie, region w archiwum. 80 lat Archiwum Państwowego w Katowicach, 1932–2012, pod red. B. Kalinowskiej-Wójcik, Katowice 2012, s. 155–161.
Gruszczyńska M., Udział Archiwum Państwowego we Włocławku w życiu naukowym i kulturalnym regionu w latach 1950–2005, „Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie” 2005, t. 20, s. 136–141.
Historia — Archiwa — Gdańsk. Studia dedykowane Profesorowi Czesławowi Biernatowi w 90. Rocznicę urodzin, pod red. K. Kozłowskiego, R. Kubickiego, A. Przywuskiej i W . Stępniaka, Gdańsk 2014.
Karpacz B., Bibliografia publikacji pracowników Archiwum Państwowego w Białymstoku [w:] Archiwum Państwowe w Białymstoku 1953–2018. Ludzie, historia, archiwalia. Księga pamiątkowa, pod red. M. Kietlińskiego, Białystok 2018, s. 237–296.
Klubiński A., Prace naukowe jako zobowiązanie archiwów państwowych. Kilka uwag w świetle ustawy o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach, „Problemy Archiwistyki” 2009, nr 2(2), s. 12–16.
Kołodziej E., Zarys dziejów Archiwum Akt Nowych w latach 1919–2008, Warszawa 2008.
Konieczka-Śliwińska D., Edukacja w archiwach — kluczowe pojęcia i problemy [w:] Archiwa bez granic. Pamiętnik VII Powszechnego Zjazdu Archiwistów Polskich, Kielce wrzesień 2017 r., pod red. W. Chorążyczewskiego, K. Stryjkowskiego, Warszawa 2018, s. 399–418.
Konieczny Z., Dzieje archiwum przemyskiego i jego zasobu, Przemyśl 1989.
Łosowski J., Praca naukowa w archiwach i sposoby jej wspierania [w:] Nowe funkcje archiwów, pod red. I. Mamczak-Gadkowskiej i K. Stryjkowskiego, Poznań 2015, s. 97–115.
Łuczków-Makłowicz R., Ewidencja, informacja, udostępniania i popularyzacja materiałów archiwalnych w Archiwum Państwowym w Opolu [w:] Otwarty skarbiec pamięci. Studia zespołu Archiwum Państwowego w Opolu zebrane z okazji 60-lecia powstania instytucji, pod red. M. Lenarta, cz. 1, Opole 2013, s. 139–143.
Magier D., Klątwa Bogdana Krolla. Pracownicy naukowi i działalność naukowa w polskich archiwach państwowych w świetle literatury archiwalnej z XX i XXI w., „Archeion” 2019, t. 120, s. 89–107.
Matuszak T., Nowe perspektywy i działalność archiwum państwowego w świetle realizowanych projektów edukacyjnych — z doświadczeń piotrkowskiego archiwisty [w:] Educare necesse est – ale jak i dlaczego?, pod red. V. Urbaniak, Warszawa 2017, s. 155–172.
Matuszak T., Archiwum Państwowe w Piotrkowie Trybunalskim 1919–1951, Piotrków Trybunalski 2009.
Mazur H., Archiwoznawstwo w XXI wieku — wyzwania, problemy, kierunki zmian, „Archiwa — Kancelarie — Zbiory” 2018, nr 9(11), s. 125–148.
Mazur H., Działalność naukowa i wydawnicza Archiwum Państwowego w Kielcach w latach 1984– 2011, „Świętokrzyskie Studia Archiwalno-Historyczne” 2012, t. 1, s. 65–96.
Mazur H., Metodyka archiwalna w czasopismach i seriach wydawniczych archiwów państwowych [w:] Wokół metodyki archiwalnej. Księga dedykowana prof. Wiesławie Kwiatkowskiej w sześćdziesiątą piątą rocznicę urodzin, pod red. W. Chorążyczewskiego, A. Rosy, M. Zmudzińskiego, Toruń 2018, s. 95–123.
Mazur H., Publikacje archiwów państwowych a działalność edukacyjna [w:] Wydawnictwa archiwów a edukacja. Rzecz o działalności wydawniczej archiwów w kontekście działań edukacyjnych i popularyzatorskich, pod red. H. Mazura, A. R osy, Warszawa 2020, s. 11–58.
Mundus archii, mundus mamoriae. Archiwum Państwowe w Szczecinie 1945–2005, pod red. M. Frankel, Szczecin 2007.
Nawrocki S., Działalność naukowa Archiwum Państwowego w Poznaniu w latach 1869–1998, „Poznański Rocznik Archiwalno-Historyczny” 1999/2000, t. 6/7, s. 51–70.
Niestrój H., Działalność edukacyjna w archiwach państwowych [w:] Rotulus. Archiwistyka, aktoznawstwo, neografia gotycka, http://rotulus.arcaion.pl/ (dostęp: 15.11.2022).
Niestrój H., Racjonalizacja pracy archiwisty. Próba modelowego przedstawienia archiwisty połowy XXI wieku [w:] „Archiwista cyfrowy” i infobroker. Kształcenie, sylwetka, wyzwania, pod red. D. Drzewieckiej i B. Drzewieckiego, Kraków 2016, s. 25–39.
Niestrój H., Wynagrodzenie a praca naukowa w archiwum [w:] Rotulus. Archiwistyka, aktoznawstwo, neografia gotycka, http://rotulus.arcaion.pl/ (dostęp: 15.11.2022).
Olender E., Powstanie i działalność Archiwum Państwowego w Lesznie w latach 1950–2002, Leszno 2019.
Otwarty skarbiec pamięci. Studia zespołu Archiwum Państwowego w Opolu zebrane z okazji 60-lecia powstania instytucji, pod red. M. L enarta, cz. 1, Opole 2013.
Pietrzyk P., Współczesne uwarunkowania i perspektywy działalności naukowej archiwów — próba diagnozy, „Archeion” 2019, t. 120, s. 19–34.
Radtke I., Życie naukowe w Archiwum Państwowym w Poznaniu w latach 1869–1969, „Archeion”1970, t. 54, s. 115–133.
Rutkowska W., Sprawozdanie z działalności Archiwum Państwowego w Kielcach w 2012 roku, „Świętokrzyskie Studia Archiwalno-Historyczne” 2013, t. 2, s. 253–262.
Rymar D.A., Archiwum Państwowe w Gorzowie Wielkopolskim, Gorzów Wielkopolski 2015.
Ryszewski B., Teoretyczne podstawy działalności archiwów [w:] Archiwa w nowoczesnym społeczeństwie.
Pamiętnik V Zjazdu Archiwistów Polskich Olsztyn 6–8 września 2007, pod red. J. Porazińskiego i K. Stryjkowskiego, Warszawa 2008.
Rzeszowskie archiwum. Historia, zasób, archiwiści, pod red. G. Zamojskiego, Warszawa 2016.
Schlender G., Sześćdziesiąt lat działalności Archiwum Państwowego w Kaliszu. Zarys dziejów, Kalisz 2011.
Staroń O., Problemy współpracy archiwów państwowych z instytucjami naukowo-badawczymi, „Archeion” 1970, t. 53, s. 41–57.
Strategia archiwów państwowych na lata 2010–2020, Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Warszawa 2011.
Strategia rozwoju Archiwów Państwowych na lata 2021–2030, Warszawa 2021.
Surowiec H., Działalność naukowa i popularyzatorska Wojewódzkiego Archiwum Państwowego w Siedlcach, „Prace Konserwatorsko-Archiwalne” 1980, t. 1, s. 33–43.
Wykaz publikacji i artykułów naukowych i popularnonaukowych (z zakresu archiwistyki, historii i nauk pomocniczych historii) w układzie chronologicznym [w:] Ex praesenti praeteritum. Księga pamiątkowa jubileuszu 60-lecia Archiwum Państwowego w Elblągu z siedzibą w Malborku, praca zbiorowa, Malbork 2012, s. 158–160.
Information: Archival and Historical Review, 2022, Vol. IX, pp. 7-30
Article type: Original article
Titles:
Postęp czy regres w działalności naukowej archiwów państwowych? Garść refleksji
The research activity of state archives — progress or decline? A handful of observations
University of the National Education Commission, Krakow
ul. Podchorążych 2, 30-084 Kraków, Poland
Published at: 2022
Article status: Open
Licence: CC BY-ND
Percentage share of authors:
Article corrections:
-Publication languages:
PolishView count: 490
Number of downloads: 425