The research activity of state archives — progress or decline? A handful of observations
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEChoose format
RIS BIB ENDNOTEPostęp czy regres w działalności naukowej archiwów państwowych? Garść refleksji
Publication date: 2022
Archival and Historical Review, 2022, Vol. IX, pp. 7 - 30
https://doi.org/10.4467/2391-890XPAH.22.001.17213Authors
Postęp czy regres w działalności naukowej archiwów państwowych? Garść refleksji
Celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie, czy w obecnych czasach możemy mówić o regresie czy raczej o postępie w działalności naukowej archiwów. W polskiej literaturze brak kompleksowych opracowań poświęconych aktywności naukowej archiwów państwowych. Do jej podejmowania obligują lakoniczne zapisy ustawy o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach oraz statuty tych instytucji. Przejawem pewnego kryzysu działalności naukowej archiwów jest jej mylenie lub utożsamianie z aktywnością popularyzatorską czy edukacyjną. Duże znaczenie dla postępu lub regresu w omawianym obszarze ma polityka prowadzona przez poszczególnych naczelnych dyrektorów archiwów państwowych, która bywa niespójna i bardzo zmienna. Aktywność naukowa polskich archiwów pośród pozostałych ich zadań jest słabo widoczna w działalności poszczególnych archiwów państwowych. Informacje o niej rzadko pojawiają się na stronach internetowych archiwów wprost. Są również zmarginalizowane w wadliwie skonstruowanych sprawozdaniach rocznych. Tezy o kryzysie w omawianej materii nie potwierdzają natomiast rosnące liczby publikacji (w tym także czasopism) wydawanych przez archiwa oraz referatów wygłaszanych przez ich pracowników na konferencjach naukowych.
The research activity of state archives — progress or decline? A handful of observations
This paper examines the research activity of archives and seeks to answer the question: are archives making progress in this area or are they actually taking a step back? In the Polish literature, there are no comprehensive studies dedicated to the research activity of state archives. However, pursuant to the brief provisions of the Polish act on the national archival fond and archives, as well as the articles of associations of state archives, these institutions are obliged to undertake such activity. One symptom of decline is conflating or identifying the research activity of archives with their cultural or educational undertakings. One factor that greatly affects the progress or decline in the discussed area are the policies implemented by heads of individual branches of state archives, as these tend to be inconsistent and unpredictable. On state archives’ websites, mentions of research activity of Polish archivists are barely noticeable among their other tasks. Also, state archives very rarely use their own websites to directly communicate their research activities. These activities are marginalized in defectively designed annual reports on the activity of archives. However, the argument that archives are undergoing a crisis in terms of research can be challenged by the growing number of publications (including journals) by the archives, as well as papers presented by their employees at academic conferences.
Keywords: archives, state archives, research, archives’ research activity
Akty prawne
Decyzja Nr 3 Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z dnia 24 stycznia 2012 r. w sprawie zasad dofinansowania projektów edukacyjnych, wydawniczych i wystawienniczych, realizowanych w archiwach państwowych w 2012 r.; https://archiwa.gov.pl/images/docs/akty_normatywne/Decyzja_Naczelnego_Dyrekora_nr_3_z_24_stycznia_2012_r.jpg (dostęp: 13.1.2019).
Decyzja Nr 21 z 18 września 2013 r. w sprawie zasad i trybu dofinansowania projektów edukacyjnych, wydawniczych i wystawienniczych, realizowanych w archiwach państwowych w 2014 r.
Decyzja Nr 50 z 27 sierpnia 2014 r. w sprawie zasad i trybu dofinansowania projektów edukacyjnych, wydawniczych i wystawienniczych, realizowanych w archiwach państwowych w 2015 r.
Decyzja Nr 20 z 24 września 2015 r. w sprawie zasad i trybu dofinansowania projektów edukacyjnych, wydawniczych i wystawienniczych, realizowanych w archiwach państwowych w 2016 r.; zob. https://archiwa.gov.pl/pl/706-akty-normatywne-naczelnego-dyrektoraarchiw%C3%B3w-pa%C5%84stwowych (dostęp: 13.1.2019).
Statut Archiwum Państwowego we Wrocławiu nadany Decyzją Nr 10 Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z dnia 15 marca 2016 r., zmieniony Decyzją Nr 6 Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z dnia 6 lutego 2017 r., zmieniony Zarządzeniem Nr 25 Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z dnia 29 maja 2019 r., https://apwroclaw.bip.gov.pl/statut/statut-archiwum-panstwowego-we-wroclawiu-tekst-jednolity-z-dnia-18-x-2019-r.html (dostęp: 25.6.2022).
Ustawa o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach z 14 lipca 1983 r. (Dz. U. z 1983 r. Nr 38, poz. 173, z późn. zm.).
Opracowania
Archiwa i społeczeństwo. Pół wieku działalności Archiwum Państwowego w Koszalinie (1953) 1961– 2011, pod red. J. Chojeckiej, Koszalin–Pruszcz Gdański 2011.
Archiwum Państwowe w Białymstoku 1953–2018. Księga pamiątkowa, pod red. M. Kietlińskiego, Białystok 2018.
Archiwum Państwowe w Chełmie 1952–2002, pod red. P. Dymmela, Lublin–Chełm 2002.
Archiwum Państwowe w Lublinie. Dzieje i zasób. Zbiór studiów przygotowany w związku z jubileuszem 80-lecia archiwum, pod red. E. Wierzbickiej i L . Zabielskiego, Warszawa 2003.
Archiwum Państwowe we Wrocławiu, 1811–2011. Przeszłość i współczesność, pod red. J. Drozda, J. Gołaszewskiego, Wrocław 2011.
Archiwum w regionie, region w archiwum. 80 lat Archiwum Państwowego w Katowicach, 1932–2012, pod red. B. Kalinowskiej-Wójcik, Katowice 2012.
Bańkowski P., Działalność naukowa i wydawnicza państwowej służby archiwalnej w Polsce Ludowej, „Archeion” 1964, t. 41, s. 159–177.
Bańkowski P., Działalność naukowo-wydawnicza państwowej służby archiwalnej w Polsce Ludowej, „Archeion” 1955, t. 24, s. 87–96.
Bednarz K., Strony internetowe archiwów państwowych w Polsce jako źródło informacji o funkcjach archiwalnych, Kraków 2022 (praca magisterska napisana pod kierunkiem prof. Z. Nogi w Instytucie Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, mps udostępniony przez Autorkę).
Boda-Krężel Z., Cygański M., Radtke I., Życie naukowe w archiwach w świetle ankiety przeprowadzonej w latach 1962–1963, „Archeion” 1967, t. 47, s. 51–69.
Chorążyczewski W., Archiwista — teoretyk? Archiwozof? Archiwistyk?, „Problemy Archiwistyki” 2009, nr 3(3), s. 11–16.
Chorążyczewski W., Archiwistyka dla początkujących, https://repozytorium.umk.pl/ (dostęp: 14.4.2022).
Chorążyczewski W., Funkcja a działalność naukowa archiwów (refleksja na marginesie studiów nad archiwistyką polską okresu międzywojennego) [w:] 100 lat polskich archiwów państwowych, pod red. I. Mamczak-Gadkowskiej, Poznań 2020, s. 53–70.
Chorążyczewski W., O zbliżeniu bibliotek i archiwów w związku z pełnieniem przez nie funkcji naukowej [w:] Oblicza archiwów i współczesne wyzwania archiwistyki, pod red. P.A. Czyża i D . Magiera, Siedlce 2019, s. 21–42.
Chorążyczewski W., Teoria archiwalna. Skrypt dla studentów archiwistyki i zarządzania dokumentacją w roku akademickim 2020/21, Toruń 2019.
Chorążyczewski W., Gut P., Historia w archiwach i archiwa w historii. Udział archiwów państwowych w rozwoju historiografii polskiej, „Archeion” 2019, t. 120, s. 50–88.
Ciechanowski H., Działalność naukowa archiwów państwowych w koncepcjach Naczelnych Dyrektorów Archiwów Państwowych w XXI wieku (Artykuł dyskusyjny), „Archeion” 2018, t. 119, s. 317–329.
Ciechanowski H., Funkcja naukowa archiwów — próba definicji i systematyzacji, „Archeion” 2020, t. 121, s. 466–477.
Ciechanowski H., Żuchowski T., Działalność naukowa archiwów państwowych w latach 2011–2016 [w:] Archiwa, źródła, historia. Prace ofiarowane w siedemdziesiąte urodziny Profesora Władysława Stępniaka, pod red. E. Rosowskiej, Warszawa 2018, s. 69–78.
Degen R., Regionalne czasopisma historyczno-archiwalne w Polsce na przełomie XX i XXI w. (do końca 2005 roku), „W kręgu prasy. Przeszłość — teraźniejszość — przyszłość” 2008, t. 4, s. 93–133.
Długosz E., Bibliografia Archiwum Państwowego w Przemyślu za lata 1874–2010, Przemyśl 2012.
Drozd J., 200 lat Archiwum Państwowego we Wrocławiu [w:] Archiwum Państwowe we Wrocławiu, 1811–2011. Przeszłość i współczesność, pod red. J. Drozda, J. Gołaszewskiego, Wrocław 2011, s. 11–20.
Dymmel P., Jakóbczak Z., Bibliografia publikacji pracowników Archiwum Państwowego w Lublinie 1918–2008, Lublin 2008.
Działalność naukowa archiwów polskich. I Konferencja Krajowa pracowników naukowo-badawczych archiwów państwowych Poznań, 28 IV 1977 r., pod red. T. Walichnowskiego, Warszawa–Łódź 1978.
Ex praesenti praeteritum. Księga pamiątkowa jubileuszu Archiwum Państwowego w Elblągu z siedzibą w Malborku, praca zbiorowa, Malbork 2012.
Follprecht K., Zięba K., Ząbczyński P., Na drodze do współczesności. Archiwum Narodowe w Krakowie. Ludzie — miejsca — praca 1878–2021, Kraków 2021.
Friedberg M., Mencel T., Archiwa jako warsztat pracy wydawniczej (Trzecia konferencja archiwalna), „Archeion” 1956, t. 25, s. 184–206.
Głowacka-Maksymiuk U., Działalność popularyzatorska i edukacyjna Archiwum Państwowego w Siedlcach [w:] Historia i kultura regionalna w edukacji dzieci, młodzieży, dorosłych w Siedlcach, pod red. M. Bednarzak-Libery, Siedlce 2007, s. 231–237.
Greiner P., Działalność naukowa [w:] Archiwum w regionie, region w archiwum. 80 lat Archiwum Państwowego w Katowicach, 1932–2012, pod red. B. Kalinowskiej-Wójcik, Katowice 2012, s. 155–161.
Gruszczyńska M., Udział Archiwum Państwowego we Włocławku w życiu naukowym i kulturalnym regionu w latach 1950–2005, „Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie” 2005, t. 20, s. 136–141.
Historia — Archiwa — Gdańsk. Studia dedykowane Profesorowi Czesławowi Biernatowi w 90. Rocznicę urodzin, pod red. K. Kozłowskiego, R. Kubickiego, A. Przywuskiej i W . Stępniaka, Gdańsk 2014.
Karpacz B., Bibliografia publikacji pracowników Archiwum Państwowego w Białymstoku [w:] Archiwum Państwowe w Białymstoku 1953–2018. Ludzie, historia, archiwalia. Księga pamiątkowa, pod red. M. Kietlińskiego, Białystok 2018, s. 237–296.
Klubiński A., Prace naukowe jako zobowiązanie archiwów państwowych. Kilka uwag w świetle ustawy o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach, „Problemy Archiwistyki” 2009, nr 2(2), s. 12–16.
Kołodziej E., Zarys dziejów Archiwum Akt Nowych w latach 1919–2008, Warszawa 2008.
Konieczka-Śliwińska D., Edukacja w archiwach — kluczowe pojęcia i problemy [w:] Archiwa bez granic. Pamiętnik VII Powszechnego Zjazdu Archiwistów Polskich, Kielce wrzesień 2017 r., pod red. W. Chorążyczewskiego, K. Stryjkowskiego, Warszawa 2018, s. 399–418.
Konieczny Z., Dzieje archiwum przemyskiego i jego zasobu, Przemyśl 1989.
Łosowski J., Praca naukowa w archiwach i sposoby jej wspierania [w:] Nowe funkcje archiwów, pod red. I. Mamczak-Gadkowskiej i K. Stryjkowskiego, Poznań 2015, s. 97–115.
Łuczków-Makłowicz R., Ewidencja, informacja, udostępniania i popularyzacja materiałów archiwalnych w Archiwum Państwowym w Opolu [w:] Otwarty skarbiec pamięci. Studia zespołu Archiwum Państwowego w Opolu zebrane z okazji 60-lecia powstania instytucji, pod red. M. Lenarta, cz. 1, Opole 2013, s. 139–143.
Magier D., Klątwa Bogdana Krolla. Pracownicy naukowi i działalność naukowa w polskich archiwach państwowych w świetle literatury archiwalnej z XX i XXI w., „Archeion” 2019, t. 120, s. 89–107.
Matuszak T., Nowe perspektywy i działalność archiwum państwowego w świetle realizowanych projektów edukacyjnych — z doświadczeń piotrkowskiego archiwisty [w:] Educare necesse est – ale jak i dlaczego?, pod red. V. Urbaniak, Warszawa 2017, s. 155–172.
Matuszak T., Archiwum Państwowe w Piotrkowie Trybunalskim 1919–1951, Piotrków Trybunalski 2009.
Mazur H., Archiwoznawstwo w XXI wieku — wyzwania, problemy, kierunki zmian, „Archiwa — Kancelarie — Zbiory” 2018, nr 9(11), s. 125–148.
Mazur H., Działalność naukowa i wydawnicza Archiwum Państwowego w Kielcach w latach 1984– 2011, „Świętokrzyskie Studia Archiwalno-Historyczne” 2012, t. 1, s. 65–96.
Mazur H., Metodyka archiwalna w czasopismach i seriach wydawniczych archiwów państwowych [w:] Wokół metodyki archiwalnej. Księga dedykowana prof. Wiesławie Kwiatkowskiej w sześćdziesiątą piątą rocznicę urodzin, pod red. W. Chorążyczewskiego, A. Rosy, M. Zmudzińskiego, Toruń 2018, s. 95–123.
Mazur H., Publikacje archiwów państwowych a działalność edukacyjna [w:] Wydawnictwa archiwów a edukacja. Rzecz o działalności wydawniczej archiwów w kontekście działań edukacyjnych i popularyzatorskich, pod red. H. Mazura, A. R osy, Warszawa 2020, s. 11–58.
Mundus archii, mundus mamoriae. Archiwum Państwowe w Szczecinie 1945–2005, pod red. M. Frankel, Szczecin 2007.
Nawrocki S., Działalność naukowa Archiwum Państwowego w Poznaniu w latach 1869–1998, „Poznański Rocznik Archiwalno-Historyczny” 1999/2000, t. 6/7, s. 51–70.
Niestrój H., Działalność edukacyjna w archiwach państwowych [w:] Rotulus. Archiwistyka, aktoznawstwo, neografia gotycka, http://rotulus.arcaion.pl/ (dostęp: 15.11.2022).
Niestrój H., Racjonalizacja pracy archiwisty. Próba modelowego przedstawienia archiwisty połowy XXI wieku [w:] „Archiwista cyfrowy” i infobroker. Kształcenie, sylwetka, wyzwania, pod red. D. Drzewieckiej i B. Drzewieckiego, Kraków 2016, s. 25–39.
Niestrój H., Wynagrodzenie a praca naukowa w archiwum [w:] Rotulus. Archiwistyka, aktoznawstwo, neografia gotycka, http://rotulus.arcaion.pl/ (dostęp: 15.11.2022).
Olender E., Powstanie i działalność Archiwum Państwowego w Lesznie w latach 1950–2002, Leszno 2019.
Otwarty skarbiec pamięci. Studia zespołu Archiwum Państwowego w Opolu zebrane z okazji 60-lecia powstania instytucji, pod red. M. L enarta, cz. 1, Opole 2013.
Pietrzyk P., Współczesne uwarunkowania i perspektywy działalności naukowej archiwów — próba diagnozy, „Archeion” 2019, t. 120, s. 19–34.
Radtke I., Życie naukowe w Archiwum Państwowym w Poznaniu w latach 1869–1969, „Archeion”1970, t. 54, s. 115–133.
Rutkowska W., Sprawozdanie z działalności Archiwum Państwowego w Kielcach w 2012 roku, „Świętokrzyskie Studia Archiwalno-Historyczne” 2013, t. 2, s. 253–262.
Rymar D.A., Archiwum Państwowe w Gorzowie Wielkopolskim, Gorzów Wielkopolski 2015.
Ryszewski B., Teoretyczne podstawy działalności archiwów [w:] Archiwa w nowoczesnym społeczeństwie.
Pamiętnik V Zjazdu Archiwistów Polskich Olsztyn 6–8 września 2007, pod red. J. Porazińskiego i K. Stryjkowskiego, Warszawa 2008.
Rzeszowskie archiwum. Historia, zasób, archiwiści, pod red. G. Zamojskiego, Warszawa 2016.
Schlender G., Sześćdziesiąt lat działalności Archiwum Państwowego w Kaliszu. Zarys dziejów, Kalisz 2011.
Staroń O., Problemy współpracy archiwów państwowych z instytucjami naukowo-badawczymi, „Archeion” 1970, t. 53, s. 41–57.
Strategia archiwów państwowych na lata 2010–2020, Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Warszawa 2011.
Strategia rozwoju Archiwów Państwowych na lata 2021–2030, Warszawa 2021.
Surowiec H., Działalność naukowa i popularyzatorska Wojewódzkiego Archiwum Państwowego w Siedlcach, „Prace Konserwatorsko-Archiwalne” 1980, t. 1, s. 33–43.
Wykaz publikacji i artykułów naukowych i popularnonaukowych (z zakresu archiwistyki, historii i nauk pomocniczych historii) w układzie chronologicznym [w:] Ex praesenti praeteritum. Księga pamiątkowa jubileuszu 60-lecia Archiwum Państwowego w Elblągu z siedzibą w Malborku, praca zbiorowa, Malbork 2012, s. 158–160.
Strony internetowe
www.archiwum.kalisz.pl/archiwum/misja-i-wizja.
Information: Archival and Historical Review, 2022, Vol. IX, pp. 7 - 30
Article type: Original article
Titles:
Postęp czy regres w działalności naukowej archiwów państwowych? Garść refleksji
The research activity of state archives — progress or decline? A handful of observations
University of the National Education Commission, Krakow
ul. Podchorążych 2, 30-084 Kraków, Poland
Published at: 2022
Article status: Open
Licence: CC BY-ND
Percentage share of authors:
Article corrections:
-Publication languages:
PolishView count: 412
Number of downloads: 356