FAQ

Nostalgia i rewolucyjny zapał – na obrzeżach PZPR: Poznańskie Forum Komunistyczne i Komunistyczny Związek Młodzieży Polskiej w Wielkopolsce w 1981 r.

Publication date: 2018

Archival and Historical Review, 2018, Vol. V, pp. 111-134

https://doi.org/10.4467/2391-890XPAH.18.007.14924

Authors

Krzysztof Rzepa
Adam Mickiewicz University in Poznań, Wieniawskiego 1, 61-712 Poznań, Poland
All publications →

Titles

Nostalgia i rewolucyjny zapał – na obrzeżach PZPR: Poznańskie Forum Komunistyczne i Komunistyczny Związek Młodzieży Polskiej w Wielkopolsce w 1981 r.

Abstract

Po sierpniu 1980 r. doszło do kryzysu wewnątrz rządzącej PZPR. Wyłoniły się w niej dwa skrajne skrzydła, które obok najliczniejszego i zwycięskiego centrum, próbowały doprowadzić do głębokiej reformy partii w duchu socjaldemokratycznym (tzw. struktury poziome), a z drugiej strony – z nimi zdecydowanie walczące w imię ideologicznej ortodoksji – gremia odwołujące się do komunizmu czy wręcz stalinizmu. Te ostatnie były najmniej liczne i wpływowe, ale cieszyły się poparciem części odsuniętego od władzy aparatu PZPR. W tym nurcie istotną rolę (obok grup katowickiej i warszawskiej) odgrywało Poznańskie Forum Komunistów. Obok podobieństw miedzy nimi, jedną z cech odróżniających grupę poznańską był słabiej przez nią artykułowany ideowy dogmatyzm, co wynikało z liczniejszego w niej grona odsuniętych od władzy przez silnych w Poznaniu reformatorów młodszych działaczy partyjnych, którzy PFK potraktowali instrumentalnie jako sposób na odzyskanie wpływów.

References

Download references
Źródła archiwalne

Archiwum Akt Nowych, KC PZPR, sygn. XI/932, XI/1303. XI/932.

Archiwum Państwowe w Pile, KW PZPR, sygn. 99.

Archiwum Państwowe w Poznaniu, Komitet Wojewódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, sygn. 26, 163, 492, 493, 1232, 1673, 3579.

Wspomnienia

Brygier J. Trudne lata 1980–1984, s.6 (maszynopis nieopublikowanych wspomnień, udostępnio­ny autorowi przez Edwarda Skrzypczaka).

Kolasiński M., Zapiski nie tylko autobiograficzne, cz. III, Poznań 2008, cz. IV, Poznań 2009 (maszy­nopis udostępniony przez autora).

Relacje

Jan Dutko

Źródła drukowane

Narady i telekonferencje kierownictwa PZPR w latach 1980–1981, red. M. Jabłonowski, W. Janowski, W. Władyka, Warszawa 2004.

„Biuletyn Komitetu Wojewódzkiego PZPRw Poznaniu” nr 2 z 12 lutego 1981 r.

„Express Poznański” nr 145 z 30 lipca 1981 r., nr 126 z 2 lipca 1981 r.

„Gazeta Krakowska” nr 219 z 9 listopada 1981 r.

„Gazeta Poznańska” nr 120 z 22 czerwca 1981 r., nr 122 z 24 czerwca 1981 r., nr 124 z 26/28 czerwca 1981 r., nr 148 z 30 lipca 1981 r., nr 150 z 3 sierpnia 1981 r., nr 204 z 16 październi­ka 1981 r., nr 220 z 9 listopada 1981 r.

„Gazeta Zachodnia” nr 83 z 29 kwietnia 1981, nr 91 z 11 maja 1981 r.

„Głos Wielkopolski” nr 220 z 9 listopada 1981 r., nr 223 z 12 listopada 1981 r.

„Lewą! Biuletyn Dyskusyjny Uniwersyteckiej Organizacji Partyjnej” 1980, nr 1 (grudzień), 1981, nr 2 (styczeń), 1981, nr 3 (luty), nr 5.

„Młody Komunista” 1981, nr 3 (listopad–grudzień).

„Obserwator Wielkopolski” nr 24 z 11 listopada 1981 r.

„Przegląd Poznański” 1988, nr 1.

„Rzeczywistość” nr 7 z 5 lipca 1981 r., nr 28 z 29 listopada 1981 r.

Opracowania

Bäcker R., Struktury poziome w Toruniu: (1980–1981), Warszawa 1990.

Bosacki Z., Jeśli dziś nie wolno, to nie wolno się bać – tekst przygotowany do druku w poznańskim „Tygodniu”, który się nie ukazał po wprowadzeniu stanu wojennego.

Choniawko A., PZPR w Wielkopolsce 1948–1984, Poznań 1987.

Cyfert Sz., Krzakiewicz K., Wspomnienie o profesorze J. Boroniu, „Organizacja i Kierowanie” 2011, nr 1(144), s. 7–9.

Czerwiński Z., Walka o komitet, „Przegląd Poznański” 1988, nr 1, s. 10.

Duraczyński E., PZPR w kryzysie – kryzys w PZPR (lato 1980–lato1981), „Dzieje Najnowsze” 1997, nr 4, s. 79.

Gosztald-Seń P., Dogmatyczna fronda w PZPR. Działalność Katowickiego Forum Partyjnego w roku 1981, [w:] Elity komunistyczne w Polsce. Warszawa–Lublin 2015, s. 357–389.

Gosztald-Seń P., Koncesjonowany nacjonalizm. Zjednoczenie Patriotyczne Grunwald 1980–1990, Warszawa 2012.

Jankowski W., Członkowie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej wobec wprowadzenia stanu wojen­nego, [w:] Kościół i społeczeństwo wobec stanu wojennego, red. W.J. Wysocki, Warszawa 2004, s. 451–453.

Junes T., Student Politics in Communist Poland: Generations of Consent and Dissent, Lanham 2015.

Kazimierski J., Katowickie Forum Partyjne, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2013, t. 22, nr 2.

Wiktor Z., Komunistyczny ruch młodzieżowy w Polsce, [w:] Młode pokolenie Polski, red. B. Rogowska, Wrocław 2000.

Wierzbicka A., Język antytotalitarny w Polsce: o pewnych mechanizmach samoobrony językowej, „Teksty Drugie: teoria literatury, krytyka, interpretacja” 1990, nr 4, s. 27.

„Lewica” PZPR. Działalność Stowarzyszenia Klubów Wiedzy Społeczno-Politycznej „Rzeczywistość” w latach 1981–1983, [w:] Letnia Szkoła Historii Najnowszej, red. Ł. Kamiński i T. Kozłowski, Warszawa 2010, s. 77.

Information

Information: Archival and Historical Review, 2018, Vol. V, pp. 111-134

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Nostalgia i rewolucyjny zapał – na obrzeżach PZPR: Poznańskie Forum Komunistyczne i Komunistyczny Związek Młodzieży Polskiej w Wielkopolsce w 1981 r.

English:

Nostalgia and revolutionary passion — on the outskirts of the Polish United Workers’ Party: the Poznań Communist Forum and the Communist Association of Polish Youth in Greater Poland in 1981

Authors

Adam Mickiewicz University in Poznań, Wieniawskiego 1, 61-712 Poznań, Poland

Published at: 2018

Article status: Open

Licence: CC BY  licence icon

Percentage share of authors:

Krzysztof Rzepa (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish