FAQ

Muzyczne tajemnice Poznania – kino Słońce i jego wyjątkowe organy

Publication date: 2020

Archival and Historical Review, 2020, Vol. VII, pp. 27-44

https://doi.org/10.4467/2391-890XPAH.20.002.14636

Authors

Adam Konrad Bigosiński
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
https://orcid.org/0000-0002-9203-3947 Orcid
All publications →

Titles

Muzyczne tajemnice Poznania – kino Słońce i jego wyjątkowe organy

Abstract

Niniejszy artykuł jest kolejnym przyczynkiem do dziejów muzycznych Poznania, a skupia się na opisie i charakterystyce najbardziej wyjątkowych w skali Polski organów „Muza”, które od 1927 r. znajdowały się w kinie Słońce. Najnowocześniejsze kino w Poznaniu mogło poszczycić się pierwszymi organami typu kinowego na terenie Polski, które w dodatku zostały zbudowane na wzór instrumentów amerykańskich przez polską firmę Dominika Biernackiego (braci Biernackich). Posiadały one szereg urządzeń imitujących odgłosy przyrody czy życia codziennego, m.in. burzę, syrenę czy kukułkę. Niestety, powojenny los organów nie jest znany, a ślad po nich zaginął. Jak dotąd, żaden inny polski zakład budowy organów nie zdołał powtórzyć tej wyjątkowej realizacji. Całość dopełniona jest krótką charakterystyką muzyki wykonywanej w Słońcu, szczególnie przez znanego poznańskiego spikera Ludomira Budzińskiego, który koncertował pod zmienionym nazwiskiem Szeliga.

References

Download references
Źródła archiwalne

Archiwum Państwowe w Poznaniu, Akta miasta Poznania, Kartoteka ewidencji ludności, sygn. 14316, s. 157.

Archiwum Państwowe w Poznaniu, Komunalna Kasa Oszczędności miasta Poznania, sygn. 98 Kałamajski St. – Poznań.

Archiwum Państwowe w Poznaniu, Urząd Powierniczy w Poznaniu, sygn. 5733 S. Truszczynski–Orgelfabrik, Leslau, sygn. 13108 Betr. Deutsche Lichtspiele, Posen; sygn. 13109 Deutsches Lichtspielhaus (Kino „Słońce” Kałamajski), Posen, sygn. 13110 Kino „Deli“ (Słońce), Posen, sygn. 13111

Archiwum Państwowe w Poznaniu, Grundstück („Słońce“) in Posen, Wilhelmplatz 6, sygn. 13112 Wertgutachten über das zum Filmtheater Deli („Słońce“) in Posen gehörige Inventar.

Polski Związek Zachodni w Poznaniu, sygn. 647 Sprawa sporna ze Stefanem Kałamajskim.

Źródła drukowane

„Antena” 1937, r. 4, nr 8.

„Dziennik Poznański” z 4 marca 1928, r. 70, nr 53.

„Gazeta Powszechna” z 21 listopada 1936, r. 19, nr 271.

„Jlustracja Polska” z 12 sierpnia 1934, r. 7, nr 32.

„Kultura: tygodnik literacki, artystyczny i społeczny” z 11 czerwca 1939, r. 4, nr 24(164).

„Kurier Poznański” z 4 marca1928, r. 23, nr 105; z 27 listopada 1936, r. 31, nr 553.

„Muzyka Kościelna: miesięcznik poświęcony muzyce kościelnej i liturgii” 1929, nr 9, nr 12.

„Nowy Kurjer” z 20 września 1928, r. 39, nr 217; z 31 marca 1935, r. 46, nr 76.

„Orędownik: Ilustrowany Dziennik Narodowy” z 4 lutego 1937, r. 67, nr 28.

„Orędownik: Ilustrowany Dziennik Narodowy i katolicki” z 21 maja 1938, r. 68, nr 117.

Teatr Świetlny Słońce wita was w Poznaniu, Poznań [ok. 1927].

„Tydzień Radjowy” z 30 czerwca 1929, r. 3, nr 27.

Opracowania

Beryt Z., Marciszewski J., Valentino i nieme kinohttps://poznan.naszemiasto.pl/valentino-inieme-kino/ar/c13-115375 (dostęp: 1 lipca 2020 r.).

Bojarski P., Filmowa walka szwagrówhttps://kultura.poznan.pl/mim/kultura/news/historia,c,8/filmowa-walka-szwagrow,135413.html (dostęp: 1 lipca 2020 r.).

Brylla W.J., Organy Wurlitzera, „Ruch Muzyczny” 1989, r. 33, nr 15.

Budziński L., Początki reportażu sportowego w polskiej radiofonii (wspomnienie), „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” 1988, r. 27, nr 2.

Czacharowski L., Organy poznańskie w świetle badań źródłowych (XIV w. – 1945 r.). Obszar śródmiejski, „Kronika Miasta Poznania”(Władze miejskie) 1999, nr 1.

Czacharowski L., Organy poznańskie w świetle badań źródłowych (XIV w. – 1945 r.). Ostrów Tumski, Chwaliszewo, prawobrzeżne dzielnice Poznania, „Kronika Miasta Poznania” 1997, nr 1.

Filaber A., Prawodawstwo muzyki liturgicznej, Warszawa 1997.

Gawiejnowicz W., Nowe spojrzenie na genezę i chronologię utworów organowych Feliksa Nowowiejskiego, [w:] Organy i Muzyka Organowa, t. 15: W kręgu romantyzmu, Gdańsk 2014.

Gołos. J., Podzwonne dla Wurlitzera?, „Ruch Muzyczny” 1989, r. 33, nr 21.

Gołos J., Polskie organy i muzyka organowa, Warszawa 1973.

Hendrykowska M., X muza w Poznaniu 1896–1939, „Kino” 1985, nr 10.

Hendrykowska M., Miejsce kina w życiu kulturalnym Poznania (1919–1927), „Kronika Miasta Poznania” 1985, r. 53, nr 4.

Hendrykowscy M. i M., Film w Poznaniu 1896–1945, Poznań 1990.

Idzikowska A., Z powrotem do kina!, „Gościniec” 1972, nr 37.

Kolbuszewska D., Ludomir Budziński, komentator sportowy, filmowiec, satyryk. Człowiek–orkiestra, [w:] Poznaniacy. Portretów kopa i trochę, red. R. Brzezińska, Poznań 1996.

Krygier–Bernacka G., Wspomnienia pierwszej spikerki Radja Poznańskiego, „Kronika Miasta Poznania”(Banki poznańskie) 1997, r. 65, nr 2.

Mrugalska–Banaszak M., Poznańskie rody i rodziny – Czepczyńscy, Poznań 2003.

Sowińska I., Przełom dźwiękowy, [w:] Historia kina, red. T. Lubelski, t. 2, Kraków 2011.

Szypowska M., Szypowski A., Szypowski J., Niezwykłe dzieje warszawskich organów Wurlitzera, Warszawa 2003.

Strony internetowe

Spis prac firmy Wurlitzer, http://www.theatreorgans.com/AU/opus/OPUSLIST/opus.asp?clearsession=1 (dostęp: 26 maja 2020 r.).

Information

Information: Archival and Historical Review, 2020, Vol. VII, pp. 27-44

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Muzyczne tajemnice Poznania – kino Słońce i jego wyjątkowe organy

English:

The musical mysteries of Poznań — the “Słońce” cinema and its unique organ

Authors

https://orcid.org/0000-0002-9203-3947

Adam Konrad Bigosiński
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
https://orcid.org/0000-0002-9203-3947 Orcid
All publications →

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Published at: 2020

Article status: Open

Licence: CC BY  licence icon

Percentage share of authors:

Adam Konrad Bigosiński (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish