Aleksander Bożydar Żabczyński (1900–1958), theater and film artist on the radar of the Polish People’s Republic secret services
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEChoose format
RIS BIB ENDNOTEArtysta teatralny i filmowy Aleksander Bożydar Żabczyński (1900–1958) pod lupą aparatu bezpieczeństwa PRL
Publication date: 2022
Archival and Historical Review, 2022, Vol. IX, pp. 171-183
https://doi.org/10.4467/2391-890XPAH.22.009.17221Authors
Artysta teatralny i filmowy Aleksander Bożydar Żabczyński (1900–1958) pod lupą aparatu bezpieczeństwa PRL
Rolą teatru było prezentowanie określonego rzemiosła oraz postaw o charakterze etycznym. Sztuka aktorska stanowiła pewnego rodzaju artyzm. Aktorzy mieli dzięki temu wpływ na sposób postrzegania rzeczywistości przez społeczeństwo. Jedną z postaci rozpoznawalnych dzięki grze w filmach i na deskach teatru był Aleksander Bożydar Żabczyński. Należał do grona twórców, którymi interesował się aparat bezpieczeństwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Działania, które podejmowano wobec aktora, miały na celu inwigilację środowiska twórców jak i jego samego. Dzięki uzyskiwanym informacjom zamierzano zapobiegać działaniom podejmowanym przez to środowisko przeciw władzy ludowej.
Archiwum Główne Akt Dawnych, Jednostki Warszawskiego Okręgu Wojennego (WOW), Spisok połkownikam po starszinstwu. Sostawlien po 1-je nojabria 1909 g., S.-Pietierburg 1909, sygn. 20.
Archiwum Państwowe w Warszawie, Zbiór Korotyńskich, sygn. 201/XI/2935.
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej, SUSW — Stołeczny Urząd Spraw Wewnętrznych w Warszawie [1944] 1983–1990, sygn. 0423/2541, sygn. 0423/2542.
Wojskowe Biuro Historyczne w Warszawie, Akta personalne Aleksandra Żabczyńskiego, sygn. Ap. 8022.
Narodowe Archiwum Cyfrowe, Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny — Archiwum Ilustracji, sygn. 1/8173.
Kronika. Aleksander Żabczyński o swoich przeżyciach wojennych, „Film” z 1 marca 1947, nr 13, s. 2.
Bałtowski M., Gospodarka socjalistyczna w Polsce. Geneza — rozwój — upadek, Warszawa 2009.
Banaszkiewicz W., Witczak W., Historia filmu polskiego 1985–1929, t. 1, Warszawa 1966.
Bogusławski W., Siły i środki naszej sceny, oprac. H. Secomska, Warszawa 1961.
Counter Intelligence Corps, History and Mission in World War II, Baltimore 1951.
Dulna-Rak E., Strategie komunikacyjne w Zespole Reduty Juliusza Osterwy, „Socjolingwistyka” 2016, nr 30, s. 233–244.
Elwertowski K., Szkoła i życie: ze wspomnień nauczyciela, Warszawa 1962.
Fik M., Kultura polska 1944–1956 [w:] Polacy wobec przemocy 1944–1956, pod red. B. Otwinowskiej, J. Żaryna, Warszawa 1996, s. 235–243.
Ligarski S., Polityka władz komunistycznych wobec twórców kultury w latach 1945–1989, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2014, t. 13, nr 2(24), s. 51–73.
Ligarski S., Majchrak G., Artyści, PRL i bezpieka. Herbert, Miłosz, Hłasko i wielu innych…, Łódź 2018.
Koźmian S., Moraliści teatralni [w:] Teatr. Wybór pism, oprac. J. G ot, t. 1, Kraków 1959, s. 60–63.
Kulik M., Polacy w jednostkach Rosyjskiej Gwardii w Warszawie na przełomie XIX i XX wieku, „Niepodległość i Pamięć” 2012, nr 19/1–4, s. 37–53.
Michalik J., „Ani kościół, ani wszechnica, ani nawet apteka”, „Rocznik Komisji Historycznoliterackiej”1990, z. 27, s. 31–44.
Sowa A.L., Historia polityczna Polski 1944–1991, Kraków 2011.
Świontek S., Dialog. Dramat. Metateatr. Z problemów teorii tekstu dramatycznego, Warszawa 1999.
Tatarkiewicz W., Dzieje sześciu pojęć. Sztuka, piękno, forma, twórczość, odtwórczość, przeżycie estetyczne, Warszawa 1982.
Wilski Z., Aktor w społeczeństwie. Szkice o kondycji aktora w Polsce, Wrocław 1990.
Wojtczak M., Teatr na scenie polityki 1944–1969, Warszawa 2016.
Wolański R., Aleksander Żabczyński: „Jak drogie są wspomnienia”, Poznań 2015.
Wspomnienia o Reducie i Juliuszu Osterwie spisane przez Redutowców w latach 1947–1949, oprac. E. Dulna-Rak, W. Świątkowska, „Pamiętnik Teatralny” 2017, z. 1–2, s. 226–262.
Gaertner O., Ostatnie dni Aleksandra Żabczyńskiego, https://stare-kino.pl/tylko-u-nas-ostatnie-dni-aleksandra-zabczynskiego/?fbclid=IwAR0k3lyQI3xFV6swFQeHHlNRxUfLZhAHjz5PURHfIKzqZm6XhoFsWFervHI (dostęp: 6.12.2022).
www.polishairforce.pl/pawlikowskim.html (dostęp: 10.1.2022).
Information: Archival and Historical Review, 2022, Vol. IX, pp. 171-183
Article type: Original article
Titles:
Artysta teatralny i filmowy Aleksander Bożydar Żabczyński (1900–1958) pod lupą aparatu bezpieczeństwa PRL
Aleksander Bożydar Żabczyński (1900–1958), theater and film artist on the radar of the Polish People’s Republic secret services
Institute of National Remembrance
Published at: 2022
Article status: Open
Licence: CC BY-ND
Percentage share of authors:
Article corrections:
-Publication languages:
PolishView count: 369
Number of downloads: 484