Emmanuel Lévinas’s Figure of the Third
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEChoose format
RIS BIB ENDNOTEEmmanuela Lévinasa figura trzeciego
Principia, 2021, Volume 68, pp. 85 - 113
https://doi.org/10.4467/20843887PI.21.005.18695Authors
Emmanuela Lévinasa figura trzeciego
Celem niniejszego szkicu jest opis oraz analiza figury trzeciego stosowanej przez Emmanuela Lévinasa we wszystkich trzech etapach ewolucji jego koncepcji. Tytułowe pojęcie interpretuję na płaszczyźnie antropologicznej, analizując przekształcenia terminów: il y a oraz illeite, które określam jako trzecie. Na poziomie społecznym badam stosowane przez francuskiego filozofa pojęcia: troisieme homme oraz le tiers, ujmując je razem jako trzecią stronę. Podstawową tezą uzasadnianą w pracy jest nieobecne w polskojęzycznej literaturze przedmiotu stwierdzenie, że Lévinas to przede wszystkim filozof trzeciego. Twierdzę ponadto, że figura trzeciego jest punktem wyjścia kształtowania podmiotowości, określa ewolucję koncepcji oraz warunkuje metafizykę. Na płaszczyźnie społeczno-politycznej trzeci umożliwia pozytywne uzasadnienie społeczeństwa, wpływa na przekształcenie zagadnienia odpowiedzialności, a poprzez to, w Inaczej niż być lub ponad istotą, pozwala sformułować odpowiedź na wątpliwości związane z nieograniczoną odpowiedzialnością za innego oraz z zagadnieniem przemocy w kontekście relacji etycznej. Proponuję także odmienną od powszechnej interpretację ewolucji koncepcji jako poszukiwania pozytywnego uzasadnienia relacji społecznych.
Emmanuel Lévinas’s Figure of the Third
This text aims to describe and analyse a figure of the third used by Emmanuel Lévinas in the three phases of the evolution of his concept. I interpret the term included in the title on an anthropological ground by analysing the transformations of terms: il y a and illeite, which I define as the third. On a social level, I explore the terms used by the French philosopher: troisieme homme and le tiers, defining them collectively as the third party. The basic thesis argued in the paper is the claim, absent in the Polish-language source literature, that Lévinas is most of all a philosopher of the third. I claim that the figure of the third is the starting point of the formation of subjectivity, defines the evolution of concepts and conditions metaphysics. On the socio-political level, the third defines the positive justification of society, influences the reformulation of the question of responsibility, and through this, in Otherwise than Being or Beyond Essence, makes it possible to formulate an answer to the doubts related to the unlimited responsibility for the other versus the question of violence in the context of the ethical relation. I also propose a different interpretation from the popular one of the evolution of the concept as a search for a positive justification of social relations.
Adamiak Marzena, O kobiecie, ktora nawiedza myśl. Kobieta jako figura inności w koncepcji podmiotu Emmanuela Levinasa, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2007.
Bauman Zygmunt, Ten trzeci, [w:] tenże, Etyka ponowoczesna, przeł. J. Bauman, J. Tokarska-Bakir, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2012, s. 167–222.
Bernasconi Robert, The Third party. Levinas on the Intersection of the ethical and the political, [w:] Emmanuel Levinas, red. C.E. Katz, L. Trout, „Critical Assessments of Leading Philosophers”, t. 1, Routledge, London 2005, s. 45–57.
Derrida Jacques, Adieu, przeł. J. Latkiewicz, J. Migasiński, [w:] Levinas i inni, red. T. Gadacz, J. Migasiński, Wydział Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2002, s. 222–233.
Derrida Jacques, Le mot d’accueil, [w:] tenże, Adieu a Emmanuel Levinas, Galilée, Paris 1997, s. 37–211.
Drwięga Marek, Fenomenologia i twarz innego. Kontrowersje wokół Levinasa, „Logos i Ethos” 2019, nr 49, s. 65–87.
Drwięga Marek, Ja poprzez Innego, [w:] tenże, Kim jest człowiek? Studia z filozofii człowieka, Księgarnia Akademicka, Kraków 2013, s. 381–418.
Filek Jacek, Filozofia odpowiedzialności XX wieku, Wydawnictwo Znak, Kraków 2003.
Franck Didier, L’heure de la justice; Sens ou non-sens de l’etre, [w:] L’un-pour-l’autre. Levinas et la signification, Presses Universitaires de France, Paris 2008, s. 233–260.
Gadacz Tadeusz, Odpowiedzialność a sprawiedliwość, [w:] Zawierzyć człowiekowi. Księdzu Jozefowi Tischnerowi na sześćdziesiąte urodziny, Wydawnictwo Znak, Kraków 1991, s. 120–129.
Heidegger Martin, Bycie i czas, przeł. B. Baran, PWN, Warszawa 2003.
Hobbes Thomas, Lewiatan, czyli materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego, przeł. Cz. Znamierowski, PWN, Warszawa 1954.
Kowalska Małgorzata, O sprawiedliwości innymi słowy, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2021.
Kowalska Małgorzata, Relacja etyczna i problem polityki, [w:] taż, Dialektyka poza dialektyką. Od Battaile’a do Derridy, Fundacja Aletheia, Warszawa 2000, s. 139–166.
Lévinas Emmanuel, Całość i Nieskończoność, przeł. M. Kowalska, PWN, Warszawa 2020.
Lévinas Emmanuel, Czas i to, co inne, przeł. J. Migasiński, Wydawnictwo KR, Warszawa 1999.
Lévinas Emmanuel, Eros ou Triste opulence, [w:] tenże, OEuvres completes,
Lévinas Emmanuel, Etyka i Nieskończony. Rozmowy z Philipp’em Nemo, przeł. B. Opolska-Kokoszka, Wydawnictwo Naukowe PAT, Kraków 1991.
Lévinas Emmanuel, Filozofia i idea nieskończoności, [w:] tenże, Odkrywając egzystencję z Husserlem i Heideggerem, przeł. E. Sowa, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 2008.
Lévinas Emmanuel, Finkielkraut Alain, Israel: Ethique et politique, „Les Nouveaux Cahiers” 1982–83, nr 71, s. 1–22.
Lévinas Emmanuel, Inaczej niż być lub ponad istotą, przeł. P. Mrówczyński, Fundacja Aletheia, Warszawa 2000.
Lévinas Emmanuel, Istniejący i istnienie, przeł. J. Margański, Wydawnictwo Homini, Kraków 2006.
Lévinas Emmanuel, Kilka myśli o filozofii hitleryzmu, przeł. J. Migasiński, „Literatura na Świecie” 2004, nr 1–2, s. 5–13.
Lévinas Emmanuel, La Dame de chez Wepler, [w:] tenże, OEuvres completes, t. 3, Eros, litterature et philosophie, red. J.-L. Nancy, D. Cohen-Levinas, Bernard Grasset, Paris 2013, s. 115–154.
Lévinas Emmanuel, Le Moi et la Totalite, „Revue de Métaphysique et de Morale” 1954, nr 4, s. 353–373.
Lévinas Emmanuel, O Bogu, który nawiedza myśl, przeł. M. Kowalska, Wydawnictwo Znak, Kraków 1994.
Lévinas Emmanuel, O uciekaniu, przeł. A. Czarnacka, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 2007.
Lévinas Emmanuel, Philisophie, justice et amour, „Espirit” 1983, nr 80/81, s. 8–17.
Lévinas Emmanuel, Ślad innego, [w:] tenże, Odkrywając egzystencję z Husserlem i Heideggerem, przeł. E. Sowa, Wydawnictwo IFiS PAN,
Warszawa 2008, s. 197–214.
Lévinas Emmanuel, Tajemnica i fenomen, [w:] Odkrywając egzystencję z Husserlem i Heideggerem, przeł. E. Sowa, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 2008, s. 215–230.
Lévinas Emmanuel, Transcendance et hauteur, „Bulletin de la Société Française de Philosophie” 1962, nr 56, s. 89–113.
Lévinas Emmanuel, Znaczenie a sens, przeł. S. Cichowicz, „Literatura na Świecie” 1986, nr 11–12, s. 239–279.
Migasiński Jacek, Metafizyka poza ontologią, [w:] W stronę metafizyki. Nowe tendencje metafizyczne w filozofii francuskiej połowy XX wieku, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2014, s. 233–320.
Migasiński Jacek, O pojęciu sprawiedliwości w pismach Emmanuela Levinasa, „Etyka” 2014 nr 49, s. 83–96.
Peperzak Adriaan, To the Other. An Introduction to the Philosophy of Emmanuel Levinas, Purdue University Press, West Lafayett 1993.
Perpich Diane, A Singular Justice: Ethics and Politics between Levinas and Derrida, [w:] Emmanuel Levinas, red. C.E. Katz, L. Trout, „Critical Assessments of Leading Philosophers”, t. 4, Routledge, London 2005, s. 325–342.
Ricoeur Paul, O sobie samym jako innym, przeł. B. Chełstowski, PWN, Warszawa 2018.
Rosenzweig Franz, Nowe Myślenie. Kilka uwag ex post do Gwiazdy Zbawienia, przeł. T. Gadacz, [w:] Filozofia dialogu, red. B. Baran, Wydawnictwo Znak, Kraków 1991, s. 57–82.
Rychter Ewa, The il y a and illeity Traces of Thirdness in Levinas, [w:] The Same, The Other, The Third, red. M. Tlostanova, E. Rychter, S. Maslon, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2004, s. 29–44.
Simons William Paul, The Third: Levinas’ Theoretical Move from An-archical Eethics to the Realm of Justice and Politics, „Philosophy & Social Criticism” 1999, nr 25, s. 83–104.
Skarga Barbara, Część I, [w:] taż, Tożsamość i różnica. Eseje metafizyczne, Wydawnictwo Znak, Kraków 1997, s. 6–159.
Słownik łacińsko-polski, t. 2, red. J. Korpanty, PWN, Warszawa 2003.
Strasser Stephan, Ethik als Erste Philosophie, [w:] B. Waldenfels, Phanomenologie in Frankreich, Suhrkamp Verlag, Frankfurt am Main 1983, s. 220–222.
Tischner Józef, Spor o istnienie człowieka, Wydawnictwo Znak, Kraków 2011.
Wielki słownik francusko-polski, t. 1 i 2, red. S. Ciesielska-Borkowska, J. Dobrzyński i in., Wydawnictwo Wiedza Powszechna, Warszawa 1983.
Information: Principia, 2021, Volume 68, pp. 85 - 113
Article type: Original article
Titles:
Emmanuela Lévinasa figura trzeciego
Emmanuel Lévinas’s Figure of the Third
Jagiellonian University in Kraków, Gołębia 24, 31-007 Kraków, Poland
Article status: Open
Licence: CC BY-NC-ND
Percentage share of authors:
Article corrections:
-Publication languages:
Polish