„Prośba o jak najprędszą intencji swoich konkluzję”. Analiza materiałów źródłowych dotyczących magnackich pertraktacji przedślubnych (przykład małżeństwa Teresy Barbary z Radziwiłłów z Józefem Scipionem del Campo)

Anna Penkała-Jastrzębska

„Prośba o jak najprędszą intencji swoich konkluzję”. Analiza materiałów źródłowych dotyczących magnackich pertraktacji przedślubnych (przykład małżeństwa Teresy Barbary z Radziwiłłów z Józefem Scipionem del Campo)

Publication date: 28.03.2022

History Notebooks, 2022, Issue 149 (1), pp. 53 - 71

https://doi.org/10.4467/20844069PH.22.005.14618

Authors

Pobierz pełny tekst

PDF

Titles

„Prośba o jak najprędszą intencji swoich konkluzję”. Analiza materiałów źródłowych dotyczących magnackich pertraktacji przedślubnych (przykład małżeństwa Teresy Barbary z Radziwiłłów z Józefem Scipionem del Campo)

Abstract

“Supplication for the quickest possible conclusion.” Analysis of source materials regarding magnate pre-wedding negotiations (example of the marriage of Teresa Barbara Radziwiłł with Józef Scipion del Campo)

The presented research is based on source materials regarding magnate pre-wedding negotiations. The handwritten notes were made on the occasion of the second marriage of Józef Scipion del Campo (died 1743), the Lithuanian court marshal, with Teresa Barbara née Radziwiłł (died 1780). The subject of the analysis are preserved documents revealing a number of legal and property-related problems that determined the process of the pre-wedding negotiations. Scipion del Campo sought to tie the knot with the wealthy daughter of Mikołaj Faustyn Radziwiłł, counting on tangible benefits that could be brought to him by the affinity with the influential family. The analysis of the unique source materials has made it possible to trace the negotiation process preceding the marriage, along with the identification of the most important problem points. The preserved documents prove that it was possible to change the final arrangements (dowry, annuity, some economical aspects). The analysis significantly enriches knowledge about the matrimonial policy implemented in the noble circles of the Polish-Lithuanian Commonwealth.

* Artykuł powstał w wyniku badań prowadzonych w ramach grantu Narodowego Centrum Nauki pt. „Dobrodziejki i klienci. Specyfika patronatu kobiecego i relacji klientalnych w czasach saskich”, nr rej. 2015/19/B/HS3/01797.

Keywords

intercyza przedślubna, posag, prawo, Radziwiłłowie; prenuptial agreement, dowry, law, Radziwiłł family

prenuptial agreement, dowry, law, Radziwiłł family

References

Download references

Źródła archiwalne

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie

Archiwum Radziwiłłów

Dział IV, rkps 531, 571, 628, 638

Dział V, rkps 14132

Dział XI, rkps 138, 174

Lietuvos valstybės istorijos archyvas, Vilnius [Litewskie Państwowe Archiwum Historyczne w Wilnie (LPAHW)]

Fond 598, spr. 27

Fond 598, spr. 30

Źródła drukowane

Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733–1795, wyd. M. Jusupowić, Warszawa 2019.

Naruszewicz A., Dyjaryjusz podróży Jego Królewskiej Mości na sejm grodzieński, wyd. M. Bober-Jankowska, Warszawa 2008.

Niesiecki K., Pepłowski herbu Gozdawa [w:] Herbarz Polski, t. 7, wyd. J.N. Bobrowicz, Lipsk 1839–1845.

Literatura

Abraham W., Dziewosłęb. Studium z dziejów pierwotnego prawa małżeńskiego w Polsce, Lwów 1922.

Abraham W., Forma zawarcia zaręczyn i małżeństwa w najnowszym ustawodawstwie kościelnym, Lwów 1909.

Anusik Z., Stroynowski A., Radziwiłłowie w epoce saskiej, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica. Historia Nowożytna” 1989, nr 33, s. 29–58.

Brzeska A., Inwentarze wypraw ślubnych kobiet z rodu Jagiellonów jako źródło do poznania wyposażenia wnętrz dworskich, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 2008, t. LVI, nr 1, s. 3–18.

Burba D., Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės pasiuntinių veikla Abiejų Tautų Respublikos Seimuose 1733–1736 metų politinio-karinio konflikto metu, „Parliamentary Studies” 2006, nr 6, s. 9–42.

Dacka-Górzyńska I.M., O nieznanych dzieciach magnaterii polskiej w świetle parafialnych metryk zmarłych kościoła św. Krzyża w Warszawie z lat 1670–1801: wybrane przykłady, „Przegląd Historyczny” 2011, t. 102, nr 3, s. 459–482.

Długosz J., Stasiewicz K., Intercyza wiedeńska z 1667 r. Nieznany fakt z biografii Stanisława Herakliusza Lubomirskiego, „Przegląd Humanistyczny” 1988, t. 32, z. 10, s. 159–163.

Dubas-Urwanowicz E., O prawie w świecie kobiet-szlachcianek w Rzeczypospolitej w XVI–XVII wieku [w:] Kobieta i mężczyzna, jedna przestrzeń – dwa światy, red. B. Popiołek, A. Chłosta-Sikorska, M. Gadocha, Kraków 2015, s. 57–71.

Frużyńska I., Intercyzy i transakcje ślubne rodziny Lubomirskich z lat 1704–1772 w zbiorach Archiwum Państwowego w Rzeszowie, „Prace Historyczno-Archiwalne” 2005, t. 15, s. 175–185.

Gieysztorowa I., Rodzina staropolska w świetle badań demograficznych [w:] Społeczeństwo staropolskie. Studia i szkice, t. 2, red. A. Wyczański, Warszawa 1979, s. 159–175.

Górzyński S. et al., Radziwiłłowie herbu Trąby, Warszawa 1996.

Historia państwa i prawa polskiego, red. J. Bardach, t. I, Warszawa 1965.

Kicińska U., Umowa dożywocia jako przykład regulacji majątkowej małżonków w dawnej Polsce, „Rocznik Lubelskiego Towarzystwa Genealogicznego” 2013 (2014), t. 5, s. 266–283.

Koczerska M., Wyprawa szlachcianki polskiej w końcu XIV i w XV wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 1977, t. XXV, nr 3, s. 375–388.

Kuchta J., Staropolskie mowy weselne, „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis” 2005, Folia 28, Studia Historica IV, s. 37–49.

Kuklo C., Demografia Rzeczypospolitej przedrozbiorowej, Warszawa 2009.

Kurkowski J., Z dziejów polskiego edytorstwa źródeł historycznych. Maciej Dogiel (1715–1760), „Analecta. Studia i Materiały z Dziejów Nauki” 2006, nr 15/1–2, s. 89–157.

Lubczyński M., Zawieranie małżeństw przez szlachtę w świetle intercyz przedślubnych w krakowskich księgach grodzkich w latach 1680–1730 [w:] Wesela, chrzciny i pogrzeby w XVI–XVIII wieku. Kultura życia i śmierci, red. H. Suchojad, Warszawa 2001, s. 137–155.

Łopatecki K., Intercyza zawarta między Janem Klemensem Branickim a Katarzyną Barbarą Radziwiłłówną jako przykład realizacji strategii rodzinnych magnaterii (1720 r.), „Przeszłość Demograficzna Polski” 2016, nr 38/3, s. 31–54.

Makiłła D., Historia prawa w Polsce, Warszawa 2008.

Mikuła M., Zakres przedmiotowy spadkobrania testamentowego w statutach litewskich, „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa” 2010, t. 3, s. 131–143.

Paliušytė A., Juozapo Scipiono architektūros užsakymai Serokomlioje, „Menotyra” 2007, nr 14/2, s. 44–59.

Palkij H., Scipion (Scipion del Campo, Scipion) Józef h. własnego [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XXVI, Warszawa–Kraków 1995, s. 81–83.

Penkała A., „Panieńskie ochędóstwo”. Kwestie posagowe i wienne w małżeństwach szlachty województwa krakowskiego w czasach saskich, Kraków 2016.

Penkała A., Przeciw prawu, tradycji i obyczajowi. Sprawy procesowe szlacheckich małżeństw w księgach sądów grodzkich z terenu województwa krakowskiego w czasach saskich, Kraków 2017.

Pietrzak J., Dziedzic królewskiej purpury. Słowo i obraz w propagandowych działaniach Michała Kazimierza Radziwiłła „Rybeńki” względem przejęcia dziedzictwa Sobieskich, „Zeszyty Naukowe Towarzystwa Doktorantów UJ. Nauki Społeczne” 2016, nr 14/3, s. 99–131.

Popiołek B., Manelek dwie i pereł sznurów cztery. O szlacheckich inwentarzach posagowych i pośmiertnych z XVIII wieku, „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historica IV” 2005, vol. 28, s. 166–173.

Rymaszewski Z., Zastaw w świetle praktyki sądów małopolskich w XV w., „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego” 1962, nr 26, s. 113–133.

Spasowicz W., O stosunkach majątkowych między małżonkami wedle dawnego prawa polskiego [w:] W. Spasowicz, Pisma, t. IV, Petersburg 1892, s. 4–49.

Spotkałem człowieka. Ks. Władysław Bukowiński w pamięci wiernych i przyjaciół, cz. II, red. W.J. Kowalów, Biały Dunajec–Ostróg 2006.

Sulej K., Mariaże magnackie w XVI–XVIII wieku na podstawie intercyz przedślubnych [w:] Społeczeństwo staropolskie. Seria nowa, t. 3, red. A. Karpiński, Warszawa 2011, s. 63–96.

Szczepankowska I., Język prawny I Rzeczypospolitej w „Zbiorze praw sądowych” Andrzeja Zamoyskiego, cz. I: Pojęcia prawne, Białystok 2004.

Szklarska E., Radziwiłł Mikołaj Faustyn [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XXX, Wrocław 1987, s. 361–363.

Szymczakowa A., Wyprawy szlachcianek sieradzkich w XV wieku [w:] Niebem i sercem okryta. Studia historyczne dedykowane dr Jolancie Malinowskiej, red. M. Malinowski, Toruń 2002, s. 139–147.

Turska K., Wyprawy ślubne dwóch Jagiellonek: Jadwigi (1745) i Katarzyny (1562), „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 1992, t. XL, nr 1, s. 5–32.

Wijaczka J., Spis wyprawy ślubnej kasztelanki poznańskiej Anny Mycielskiej z 1744 roku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 2011, t. LIX, nr 2, s. 225–234.

Winiarz A., Polskie prawo majątkowo-małżeńskie w wiekach średnich, Kraków 1898.

Zielińska T., Rozważania nad kwestią wyposażenia szlachcianek w WKL w XVIII stuleciu, „Kwartalnik Historyczny” 1989, t. XCVI, nr 1/2, s. 93–109.

Zielińska Z., Scipion del Campo Jan h. własnego [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XXVI, Warszawa–Kraków 1995, s. 77–78.

Information

Information: History Notebooks, 2022, Issue 149 (1), pp. 53 - 71

DOI: https://doi.org/10.4467/20844069PH.22.005.14618

Article type: Original article

Titles:

Polish:

English:

Authors

Anna Penkała-Jastrzębska

https://orcid.org/0000-0001-6386-8139

University of the National Education Commission, Krakow
Poland

Published at: 28.03.2022

Article status: Open

Licence: CC BY-NC-ND

Percentage share of authors:

Anna Penkała-Jastrzębska (Author) - 100%

Article corrections:

Publication languages:

Polish

View count: 781

Number of downloads: 557

<div id="cke_pastebin"> “Supplication for the quickest possible conclusion.” Analysis of source materials regarding magnate pre-wedding negotiations (example of the marriage of Teresa Barbara Radziwiłł with Józef Scipion del Campo)</div>

Download xml