Pacyfizm i antymilitaryzm w Europie Zachodniej w latach 1918–1939

Remigiusz Kasprzycki

Pacyfizm i antymilitaryzm w Europie Zachodniej w latach 1918–1939

Publication date: 24.11.2021

History Notebooks, 2021, Issue 148 (3), pp. 535 - 558

https://doi.org/10.4467/20844069PH.21.036.14012

Authors

Pobierz pełny tekst

PDF

Titles

Pacyfizm i antymilitaryzm w Europie Zachodniej w latach 1918–1939

Abstract

Pacifism and anti-militarism in Western Europe, 1918–1939

As the consequence of the events of 1914–1918, the pacifism was on the rise in Western Europe. Societies of England, France and Germany as well as other Western European countries, set themselves the goal of preventing another war from breaking out. International congresses and conventions were organized. They were attended by peace advocates representing various social and political views, which made cooperation difficult. These meetings did not prevent the Spanish Civil War, the aggression against Abyssinia and the outbreak of World War II. In addition to moderate pacifists, Western Europe was also home to radical anti-militarists who believed that way to the world peace led through the abolition of military service. The pacifists in Britain and France were satisfied with their politicians’ submissiveness and indecision toward Hitler during the 1930s. Pacifism and radical anti-militarism also fitted perfectly into the plans of the Comintern. With its help, the USSR weakened the military potential of Western Europe.

Keywords

pacyfizm, antymilitaryzm, Wielka Brytania, Niemcy, Francja, Europa Zachodnia; pacifism, antimilitarism, Great Britain, Germany, France, Western Europe

pacifism, antimilitarism, Great Britain, Germany, France, Western Europe

References

Download references

Archiwa i zespoły archiwalne

Archiwum Akt Nowych

Ambasada Polska w Paryżu

Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Berlinie

Prasa (do 1939 r.)

„Echo” (1933)

„Goniec Śląski” (1928)

„Wolnomyśliciel” (1935)

„Wschód. Orient. Kwartalnik Poświęcony Sprawom Wschodu” (1939)

„Życie Robotnicze” (1927)

Czasopisma naukowe i popularnonaukowe (po 1945 r.)

„Acta Universitatis Lodziensis” 1986, t. 28

„Dzieje Najnowsze” 1980, nr 2, t. 12, 2009, nr 3, t. XLI

„exilOgraph” (2009)

Le pacifisme en Allemagne Du Reich wilhelmien à la fin de la République de Weimar (1890–1933), red. A. Dupeyrix, „Revue Les cahiers Iriceˮ 2011, nr 8, t. 2

„Mazowieckie Studia Humanistyczne” (2002)

„Soldaten sind Mörder”. Dokumentation einer Debatte 1931–1996, red. M. Hepp, V. Otto, Christoph Links Verlag, Berlin 1996

„Vierteljahrshefte für Zeitgeschichteˮ (1985)

„Workers of the World: International Journal on Strikes and Social Conflictˮ, t. I, nr 6, 2016.

Wspomnienia, pamiętniki, literatura piękna, teksty źródłowe i okolicznościowe

Bloch M., Dziwna klęska, tłum. K. Marczewska, Warszawa 2008.

Céline L.-F., Podróż do kresu nocy, tłum. O. Hademan, Izabelin 2005.

Dyboski R., Anglia po wojnie. Wrażenia i refleksje, Kraków 1924.

E.M. Remarque. Wojujący pacyfista. Artykuły i wywiady 1929–1966, wybór i wstęp T.F. Schneider, tłum. W. Kunicki, Warszawa 1998.

Glaeser E., Ostatni cywil, tłum. P. Hulka-Laskowski, Warszawa 1938.

Glaeser E., Pokój, tłum. M. Wassermanówna, Warszawa 1933.

Hitler A., Mein Kampf. Moja Walka. Edycja krytyczna. Z języka niemieckiego przełożył, wstępem, przypisami i bibliografią selektywną opatrzył E.C. Król, Warszawa 2020.

Mann T., Moje czasy, wybór i wstęp H. Orłowski, tłum. W. Kunicki, Poznań 2002.

Manstein von E., Żołnierskie życie. Moja służba w Reichswehrze i Wehrmachcie 1919–1939, Kraków 2013.

Musil R., Człowiek bez właściwości, t. 2, tłum. K. Radziwiłł, K. Tuchanowski, J. Zeltzer, Warszawa 2002.

Russell B., Autobiografia 1914–1944, tłum. A. Podzielna, Warszawa 1998.

Światowy Kongres Pokoju w Brukseli. Nakładem Komitetu Obrony Pokoju przy Lidze Obrony Praw Człowieka i Obywatela, Oddział w Sosnowcu, 1936.

Wystawa Herman Stöhr – Stanisław Kubicki. Zginęli w tej samej sprawie, Szczecin, październik 2016.

Zweig A., Spór o sierżanta Griszę, tłum. W. Kragen, Warszawa 1997.

Zweig A., Wychowanie pod Verdun, tłum. W. Kragen, Warszawa 1977.

Opracowania

Balcerak W., Liga Nadziei. Z dziejów Ligi Narodów, Warszawa 2010.

Bauer L., Jutro znowu wojna, badanie teraźniejszości, rzut oka w przyszłość, tłum. W. Rogowicz, Warszawa 1932.

Bock N., Pazifizmus zwischen Anpassung und „freier Ordnung”, Friedensdiskussionen in Weimarer Republik und die Gewaltfreiheitstheorie des holländischen Pazifisten Bart de Ligt (1883–1938), Hamburg 1991.

Boswell L., Rural Communism in France 1920–1939, New York 1998.

Brock P., de Ligt-Fonds B., Overdenkingen Bij Het Herlezen Van „La Paix Crétriceˮ Na 51 Jaar. Reflections on reading „La Paix Crétriceˮ after fifty-one years, Zwolle 1994.

Brock P., Young N., Pacifism in the Twentieth Century, Syracuse 1999.

Bullock A., Hitler. Studium tyranii, tłum. T. Evert, Warszawa 1997.

Caedel M., Pacifism in Britain, 1914–45. Defining of a Faith, Oxford 1980.

Chalamet Ch., Revivalism and Social Christianity: The Prophetic Faith of Henri Nick and André Trocmé, Eugene 2013.

Chwalba A., Samobójstwo Europy. Wielka Wojna 1914–1918, Kraków 2014.

Devaldès M., Sprzeciw sumienia, tłum. A. Kurlandzka, Warszawa 1930.

Einstein A., Mój obraz świata, Warszawa 1935.

Fiedor K., Działalność organizacji pacyfistycznych w Europie na rzecz rozbrojenia i zachowania pokoju w okresie międzywojennym, „Acta Universitatis Lodziensis” 1986, t. 28.

Fiedor K., Militaryzmowi i faszyzmowi – nie. Carl von Ossietzky, życie i walka, Warszawa–Wrocław 1986.

Fiedor K., Niemiecki ruch obrońców pokoju, Wrocław 1993.

French D., Armia Brytyjska 1919–1945, tłum. R. Majewski, Poznań 2014.

Jan Bloch, pacyfizm europejski i wyobraźnia Wielkiej Wojny. Studia i rozważania, red. M. Kornat, Warszawa 2016.

Kochanowski P., Analiza realizacji polityki zagranicznej państwa na przykładzie Wielkiej Brytanii czasu II wojny światowej. Fakty i mity, Toruń 2018.

Kotłowski T., Historia Republiki Weimarskiej (1919–1933), Poznań 1997.

Kozaczuk W., Wehrmacht, Warszawa 2004.

Megargee G.P., The Army Before Last: British Military Policy, 1919–1939, and Its Relevance for the U.S Army Today, Santa Monica 2000.

Nichols B.J., Dzwon na trwogę, tłum. W. Komarnicka, Warszawa 1934.

Nilsson A.T., ABC ruchu na rzecz pokoju. Daty i fakty, słowo wstępne T. Kotarbiński, Z. Nałkowska, Warszawa 1937.

Sierpowski S., Kondycja Stowarzyszeń Przyjaciół Ligi Narodów (1919–1939), Poznań 2018.

Sierpowski S., Liga Narodów w latach 1919–1926, Wrocław–Warszawa–Kraków 2005.

Ślusarczyk J., Idea pokoju w europejskiej i polskiej myśli politycznej do 1939 roku, Warszawa 1995.

Teslar T., Czerwona gwiazda. Prawda o sowietach i komunizmie. Szkice aktualne, Warszawa 1928.

The Moot Papers: Faith, Freedom and Society 1938–1944, ed. K. Clements, New York 2010.

Zirkel K., Vom Militaristen zum Pazifisten: Politisches Leben und Wirken des Generals Berthold von Deimling vor dem Hintergrund der Entwicklung Deutschlands vom Kaiserreich zum Dritten Reich, Inaugural-Dissertation zur Erlangung des akademischen Grades eines Doktors der Philosophie (Dr. phil.) durch die Philosophische Fakultät der Heinrich-Heine-Universität Düsseldorf 2006.

Netografia

Davis R., The British Peace Movement in the Interwar Years. Le Mouvement pacifiste britannique de l’entre-deux-guerres, „Revue Française de Civilisation Britannique. French Journal of British Studies” 2017, nr 3, https://journals.openedition.org/rfcb/1415. [dostęp: 14 V 2021 r.].

Ingram N., The Politics of Dissent: Pacifism in France, 1919-1939, (wersja pracy doktorskiej), University of Edinburgh, Edinburg 1988, https://era.ed.ac.uk/handle/1842/6876 [dostęp: 18 V 2021 r.].

Kellner D., Ernst Friedrich’s Pacifistic Anarchism, http://www.gseis.ucla.edu/faculty/kellner/kellner.html. [dostęp: 25 I 2016 r.].

Rauzier V., Logiques nationales, internationales et identitaires : une histoire du pacifisme du Bureau International de la Paix dans l’entre-deux guerres, https://dumas.ccsd.cnrs.fr/dumas-00424137/document [dostęp: 20 V 2021 r.].

Royo J., British Military Decline 1919–1939, https://smallwarsjournal.com/jrnl/art/british-military-decline-1919-1939 [dostęp: 15 V 2021 r.].

Information

Information: History Notebooks, 2021, Issue 148 (3), pp. 535 - 558

DOI: https://doi.org/10.4467/20844069PH.21.036.14012

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Pacyfizm i antymilitaryzm w Europie Zachodniej w latach 1918–1939

English:

Pacifism and anti-militarism in Western Europe, 1918–1939

Authors

Remigiusz Kasprzycki

https://orcid.org/0000-0001-7142-6170

University of the National Education Commission, Krakow
ul. Podchorążych 2, 30-084 Kraków, Poland

Published at: 24.11.2021

Article status: Open

Licence: CC BY-NC-ND

Percentage share of authors:

Remigiusz Kasprzycki (Author) - 100%

Article corrections:

Publication languages:

Polish

View count: 940

Number of downloads: 2541

<p> Pacifism and anti-militarism in Western Europe, 1918–1939</p>

Download xml