cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEChoose format
RIS BIB ENDNOTE„Godłem moim było i będzie zawsze: kraj – jego dobro i jego wola”. Przyczynek do historii rodu Czartoryskich
Publication date: 2023
History Notebooks, 2023, Issue 150 (1), pp. 27 - 45
https://doi.org/10.4467/20844069PH.23.004.17941Authors
„Godłem moim było i będzie zawsze: kraj – jego dobro i jego wola”. Przyczynek do historii rodu Czartoryskich
“My Emblem was and always will be: The country – its goodness and its will.” A contribution to the history of the Czartoryski family
The Czartoryski family, originating from the Gediminas family, is mentioned many times in the history of Poland. It has been present in its history since the beginning of the Polish-Lithuanian union. Its importance grew systematically so that in the 18th and 19th century the Czartoryski family became one of the richest and most influential families in the Polish-Lithuanian Commonwealth. Political connections and friendships gave the opportunity to influence the course of events, while strengthened the position of the family; the growing fortune and income that flowed from it supported these efforts. The characters selected are only examples from among all representatives of the family. They are a testimony that the Czartoryski family has always served, and continues to serve Poland faithfully, both in times of its splendor as well as its decline, supporting with their strength and abilities the efforts for its flourishing and rightful place in Europe.
*Tekst powstał w ramach projektu OPUS 13, finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki w Krakowie, pt. „Pomiędzy dwoma zjazdami w Pradze. Związki między Słowianami w Europie Środkowej i Południowo-Wschodniej w latach 1848–1908” (2017/25/B/HS3/00240, kierownik: prof. dr hab. Antoni Cetnarowicz).
Źródła archiwalne
Biblioteka Książąt Czartoryskich w Krakowie
rkps 5446, 5512, 6013 IV t. 1, 6019–6024, 6067, 6110, 6168, 6300, 6335, 10499, 12240
t. 2, 13580
Biblioteka w Polska w Paryżu rkps 54
Pamiętniki i korespondencja
Czartoryski A.J., Pamiętniki i memoriały polityczne 1776–1809, oprac., wstęp i przypisy J. Skowronek, Warszawa 1986.
Dziennik Adama Jerzego Czartoryskiego 1813–1817, oprac. M. Karpińska, Warszawa 2016.
[Iwanowski] E. Heleniusz, Listki wichrem do Krakowa z Ukrainy przyniesione, t. 2, Kraków 1901.
Pamiętniki Juliana Ursyna Niemcewicza. Dziennik pobytu za granicą od dnia 21 lipca 1831 r. do 20 maja 1841 r., t. 1, Poznań 1876. Szymanowski J., Pamiętniki, Lwów 1898.
Opracowania
Aleksandrowicz A., Twórczość Marii z ks. Czartoryskich ks. Wirtemberskiej. Literatura i obyczaj, Warszawa 2022.
Bartnicka K., Dziecko w świetle pamiętników i powieści polskiego oświecenia, „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 1992, t. 35, s. 37–86.
Bartoszewicz K., Utworzenie Królestwa Kongresowego, Kraków 1916.
Beauvois D., Polacy na Ukrainie 1831–1863. Szlachta polska na Wołyniu, Podolu i Kijowszczyźnie, tłum. E. Pałasz-Rutkowska, K. Rutkowski, Paryż 1988.
Beiersdorf Z., Księżna Marcelina Czartoryska – kapłanka sztuk i filantropka [w:] Czartoryscy, Polska, Europa. Historia i współczesność, red. Z. Baran, Kraków 2003, s. 177–186.
Bł. Michał Czartoryski OP (1897–1944) i jego czasy, red. K. Karolczak, M. Miławicki OP, Kraków 2018.
Błogosławiony ksiądz August Czartoryski. Patron trudnego powołania, red. S. Wilk, Lublin 2006.
Dacka-Górzyńska I., O nieznanych dzieciach magnaterii polskiej w świetle parafialnych metryk zmarłych kościoła św. Krzyża w Warszawie z lat 1670–1801. Wybrane przykłady, „Przegląd Historyczny” 2011, t. 102, s. 459–482.
Dębicki L., Puławy (1762–1830). Monografia z życia towarzyskiego, politycznego i literackiego na podstawie archiwum ks. Czartoryskich w Krakowie, t. 2, Lwów 1887.
Długoń I., Czartoryscy z Pełkiń. Dzieje rodziny, praca doktorska, Uniwersytet Rzeszowski, Rzeszów 2019.
Frączyk T., Adam Kazimierz Czartoryski. Biografia historyczno-literacka na tle przemian ideowych polskiego Oświecenia, Kraków 2012.
Gil C. OCD, Księżna w trepkach. Matka Maria Ksawera Czartoryska, Kraków 2000.
Grzegorczyk J., O bogatym młodzieńcu, który nie odszedł zasmucony. Bł. Michał Czartoryski (1897–1944), Kraków 2007.
Hahn H.H., Dyplomacja bez listów uwierzytelniających. Polityka zagraniczna Adama Jerzego Czartoryskiego 1830–1840, tłum. M. Borkowicz, Warszawa 1987.
Handelsman M., Adam Czartoryski, t. 1, Warszawa 1948–1950.
Iwaszkiewicz J., Wykaz dóbr ziemskich skonfiskowanych przez rządy zaborcze w latach 1773–1867, Warszawa 1929.
Kaczkowski J., Konfiskaty na ziemiach polskich pod zaborem rosyjskim po powstaniu roku 1830 i 1863, Warszawa 1918.
Kąsinowska R., Gołuchów. Rezydencja magnacka w świetle źródeł, Gołuchów 2011.
Konopczyński W., Czartoryski August Aleksander [w:] Czartoryscy. Trzydzieści sześć życiorysów, red. M. Kukiel, Kraków 1938, s. 64–75.
Kukiel M., Czartoryski a jedność Europy 1770–1861, Lublin 2008.
Kukiel M., Czartoryski Adam Ludwik [w:] Czartoryscy. Trzydzieści sześć życiorysów, red. M. Kukiel, Kraków 1938, s. 248–251.
Kukiel M., Próby powstańcze po trzecim rozbiorze 1795–1797, Kraków 1912.
Kuras K., Współpracownicy i klienci Augusta A. Czartoryskiego w czasach saskich, Kraków 2010.
Kuśnierz K., Sieniawa. Założenie rezydencjonalne Sieniawskich. Rozwój przestrzenny w XVII oraz XVIII wieku, Rzeszów 1984.
Mękarski S., Remerowa K., Księgozbiór z Honfleur ks. Witolda Kazimierza Czartoryskiego w Lwowskiej Bibliotece Uniwersyteckiej, Lwów 1928.
Michalski A., Książęca para Adam i Izabela Czartoryscy – przykładem oświeceniowej rodziny magnackiej [w:] Rodzina i gospodarstwo domowe na ziemiach polskich w XV– XX wieku. Struktury demograficzne, społeczne i gospodarcze, red. C. Kuklo, Warszawa 2008, s. 161–184.
Michalski A., O pochodzeniu i początkach kariery domu książąt Czartoryskich, „Słupskie Studia Historyczne”, R. 19, 2013, s. 47–71.
Nesterow R., Zamek Czartoryskich w Klewaniu w świetle źródeł archiwalnych, Kraków 2018.
Nowak J., Karmel w Krakowie i Czernej. Listy s. Marii Ksawery Czartoryskiej z lat 1874–1918, „Nasza Przeszłość” 1999, t. 92, s. 401–459.
Obtułowicz B., Maria Amparo Munoz y de Borbon księżna Czartoryska, Kraków 2013.
Obtułowicz B., Maria z Grocholskich księżna Witoldowa Czartoryska, Kraków 2022.
Obtułowicz B., Witold Adam książę Czartoryski (1822–1865), Kraków 2019.
Pezda J., Historia Biblioteki Polskiej w Paryżu w latach 1838–1893, Kraków 2013.
Pezda J., Hôtel Lambert – pieniądze i ludzie w jego dziejach [w:] Węgry–Polska w Europie Środkowej. Księga pamiątkowa ku czci prof. Wacława Felczaka, red. A. Cetnarowicz, C. Kiss, Kraków 1997, s. 167–174.
Pezda J., Józef Kalinowski w kręgu rodziny Czartoryskich [w:] Na drodze do świętości. Rafał Kalinowski, powstaniec 1863 i karmelita bosy, red. E. Niebelski, S. Wilk SDB, Lublin 2008, s. 73–87.
Pezda J., Kontrakt pomiędzy Gminą m. Krakowa a Władysławem Czartoryskim o odstąpieniu Arsenału i murów miejskich przy Bramie Floriańskiej na pomieszczenie zbiorów muzealnych i bibliotecznych [w:] Bądź co bądź. Źródła do historii zbiorów Muzeum i Biblioteki Książąt Czartoryskich, t. 1, w druku.
Pezda J., Leon Jerzy, zapomniany syn Adama Jerzego i Anny. Przyczynek do genealogii Czartoryskich, „Rocznik Biblioteki Naukowej PAU i PAN” 2004, t. 49, s. 167–176.
Pezda J., Listy Tadeusza Kościuszki w zbiorach Biblioteki XX Czartoryskich w Krakowie [w:] Historyk i historia. Studia dedykowane pamięci prof. Mirosława Frančicia, red. A. Walaszek, K. Zamorski, Kraków 2005, s. 289–304.
Pezda J., Ludzie i pieniądze. Finanse w działalności Adama Jerzego Czartoryskiego i jego obozu na emigracji w latach 1831–1848, Kraków 2003.
Pezda J., Między Aleksandrem a Napoleonem – dylemat Czartoryskich [w:] Galicja w Księstwie Warszawskim, red. H. Żaliński, H. Chudzio, Kraków 2009, s. 105–120.
Pezda J., „O Boże zlituj się nad nami, rozpacz bierze patrząc na cierpienia Polaków”. O pomocy emigracji emigrantom, „Rocznik Biblioteki Naukowej PAU i PAN” 2018, t. 63, s. 197–215.
Pezda J., O rękę Sapieżanki zwady hrabiego z księciem [w:] „Ad leones” Pamięci Marka Rostworowskiego w dziesiątą rocznicę śmierci, red. A. Boniecki, E. Ryżewska-Cyganik, Kraków 2006, s. 175–180.
Pezda J., Od Góry Tabor do św. Ludwika. Paryskie mieszkania Czartoryskich [w:] Ku Niepodległej. Ścieżki polskie i francuskie 1795–1918, red. M. Willaume, Lublin 2005, s. 425–440.
Pezda J., Przeszłość przyszłości. Historia zbiorów rodzinnych opowiedziana przez Władysława Czartoryskiego, „Rocznik Biblioteki Naukowej PAU i PAN” 2013, t. 58, s. 105– 131.
Pezda J., Relacje Mariana Kukiela z rodziną Czartoryskich [w:] Historia, wojsko, polityka. Marian Kukiel (1885–1973) i jego dzieło, red. T. Siewierski, Z. Zielonka, Warszawa 2019, s. 172–186.
Pijaj S., Jerzy Konstanty Czartoryski a kwestia współpracy Słowian w monarchii habsburskiej, ZNUJ, „Prace Historyczne” 2020, nr 147, z. 2: Współpraca Słowian i jej zwolennicy w Europie Środkowej i na Bałkanach w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku, red. A. Cetnarowicz, A. Świątek, s. 263–278.
Pijaj S., Parlamentarna działalność Czartoryskich w monarchii habsburskiej [w:] Czartoryscy, Polska, Europa. Historia i współczesność, red. Z. Baran, Kraków 2003, s. 177–186.
Pułaski F., Biblioteka Polska w Paryżu w latach 1893–1948, Paryż 1948.
Seroka K., Biblioteka Polska w Paryżu (1838–1871). Studium bibliologiczne, Warszawa 2017.
Seroka K., Witold Kazimierz Czartoryski et sa bibliothèque à Honfleur, „Revue française d’histoire du livre”, R. 140, 2019, s. 105–125.
Skowronek J., Adam Jerzy Czartoryski 1770–1861, Warszawa 1994.
Skowronek J., Antynapoleońskie koncepcje Czartoryskiego, Warszawa 1969. Stecki T., Książęce gniazdo. Monografia historyczna, Kraków 1885.
Stecki T.J., Z boru i stepu. Obrazy i pamiątki, Kraków 1888.
Tyrowicz M., Lubomirski Henryk [w:] Polski słownik biograficzny, t. 18, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1973, s. 9–11.
Wojtkowska Z., Saga rodu Czartoryskich, Warszawa 2020.
Zaleski B., Żywot księcia Adama Jerzego Czartoryskiego, Poznań 1881.
Zdrada J., Zmierzch Czartoryskich, Warszawa 1969.
Zielińska Z., Walka „Familii” o reformę Rzeczypospolitej 1743–1752, Warszawa 1983.
Żychliński T., Złota księga szlachty polskiej, t. 8, Poznań 1886.
Żygulski Z. jr., Dzieje zbiorów puławskich. Świątynia Sybilli i Dom Gotycki, Kraków 2009.
Netografia
Information: History Notebooks, 2023, Issue 150 (1), pp. 27 - 45
Article type: Original article
Titles:
„Godłem moim było i będzie zawsze: kraj – jego dobro i jego wola”. Przyczynek do historii rodu Czartoryskich
Jagiellonian University, Krakow, Poland, Gołębia 24, 31-007 Kraków, Poland
Biblioteka Książąt Czartoryskich
Published at: 2023
Article status: Open
Licence: CC BY
Percentage share of authors:
Article corrections:
-Publication languages:
PolishView count: 476
Number of downloads: 543