FAQ

Antemurale Christianitatis? Propaganda antyturecka a wyprawa Jana Olbrachta z 1497 r. w świetle źródeł

Publication date: 07.03.2019

History Notebooks, 2019, Issue 146 (1), pp. 43 - 61

https://doi.org/10.4467/20844069PH.19.003.9567

Authors

Katarzyna Niemczyk
Silesia University, Bankowa 12, 40-007 Katowice
https://orcid.org/0000-0002-9656-3048 Orcid
All publications →

Titles

Antemurale Christianitatis? Propaganda antyturecka a wyprawa Jana Olbrachta z 1497 r. w świetle źródeł

Abstract

Antemurale Christianitatis? Anti-Turkish propaganda and Johannes Olbracht’s crusade in the sources

This paper refers to the problem of Johannes Olbracht’s crusade of the year 1497, and above all the anti-Turkish propaganda present in many sources concerning this issue. The aim of this paper is to consider the concept of “Antemurale Christianitatis” which became popular at the end of the 15th century and to analyze some of the sources in order to answer the question to what extent this anti-Turkish ideology voiced in these sources was indeed the true reason of Johannes Olbracht’s crusade, or whether it was but a propagandist pretext for executing his political goals.

References

Źródła rękopiśmienne

Direcţ ia Judeţ eană Sibiu a Arhivelor Naţ ionale ale Romȃ niei, Colecţ ia de documente medievale, Serie U.II (Inventar 25), nr 557, 558, 561.

Magyar Országos Levéltár (Budapest), nr 24771.

Archiwum Państwowe we Wrocławiu, Dokumenty miasta Wrocławia nr 6029, kopia nr 6030. 80 Kodeks Zagrzebski, nr 14.

 

Źródła drukowane

Acta et epistolae relationum Transilvaniae Hungariaque cum Moldavia et Valachia, vol. 1, ed. E. Veress.

Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie […], t. 9, Lwów 1883.

Akty otnosiashchiiesia k istorii Zapadnoĭ Rossniĭ sobranoieĭ izdanoie archeografi cheskoiu komissieiu, t. 1, St. Petersburg 1846.

Bonfini A., Rerum Hungaricarum Decades quatuor cum dimidia... per Joannem Sambucum, Francofurti 1581.

Chronica Moldo-Germana [w:] Cronicile slavo-române din secolele XV–XVI publicate de Ioan Bogdan, ed. P.P. Panaitescu, Bucureşti 1959.

Chronica Moldo-Polona [w:] Cronicile slavo-române din secolele XV–XVI publicate de Ioan Bogdan, ed. P.P. Panaitescu, Bucureşti 1959.

Codex epistolaris saeculi decimi quinti, t. 3, wyd. A. Sokołowski, J. Szujski, A. Lewicki, Kraków 1894.

De Crieva L. Tuberon, Pamiętniki o czasach moich, tłum., wstęp i przyp. P. Wróbel, J. Bonarek, Kraków 2016.

Hustinskaia letopis [w:] Scriptores Rerum Polonicarum, t. 2, Cracoviae 1874.

I Diarii di Marino Sanudo, a cura di F. Stefani, G. Berchet, N. Barozzi, t. 1, Venezia 1879.

Katalog dokumentów i listów królów polskich, oprac. S. Szybkowski, Gdańsk 2016.

Kissling H.J., Die anonyme altosmanische Chronik über Sultan Bajezid II [w:] Dissertationes orientales collectae, II, Sultan Bajezid II und der Westen, München 1988.

Kissling H.J., Eine anonyme altosmanische Chronik über Sultan Bajezid II [w:] Dissertationes orientales collectae, II, Sultan Bajezid II und der Westen, München 1988.

Kreutel R.F., Der fromme Sultan Bayezid. Die Geschichte seiner Herrschaft (1481–1512) nach den altosmanischen Chroniken des Oruc und des Annonymus Hanivaldanus, „Osmanische Geschichtsschreiber”, Bd. 9, Graz 1978.

Kronika polska Marcina Kromera biskupa warmińskiego ksiąg XXX dotąd w trzech językach, a mianowicie w łacińskim, polskim i niemieckim wydana, na język polski z łacińskiego przełożona przez Marcina z Błażowa Błażowskiego i wydana w Krakowie w drukarni M. Loba r. 1611, Sanok 1857.

Kronika polska Marcina Bielskiego nowo przez Joachima Bielskiego syna jego wydana, Kraków 1597.

Kroniki Bernarda Wapowskiego część ostatnia, czasy podługoszowe obejmująca (1480–1535), t. 2, ed. J. Szujski, Kraków 1874.

Letopisețul Anonim al Moldovei [w:] Cronicile slavo-române din secolele XV–XVI publicate de Ioan Bogdan, ed. P.P. Panaitescu, Bucureşti 1959.

Letopisețul de la Putna I [w:] Cronicile slavo-române din secolele XV–XVI publicate de Ioan Bogdan, ed. P.P. Panaitescu, Bucureşti 1959.

Letopisețul de la Putna II [w:] Cronicile slavo-române din secolele XV–XVI publicate de Ioan Bogdan, ed. P.P. Panaitescu, Bucureşti 1959.

Letopisețul Țării Româneşti si a Țării Moldovei [w:] Stefan cel Mare si Sfant 1504–2004 – Portret in Cronica, Putna 2004

Letopisețul de la Bistriț a 1359–1506 [w:] Cronice inedite atingă toare de Istoria Românilor, ed. I. Bogdan, Bukarest 1895.

Letopisețul Țării Moldovei [w:] Stefan cel Mare si Sfant 1504–2004 – Portret in Cronica, Putna 2004.

Liborius Naker Tagebuch über den Kriegszug des Hochmeisters Johann v. Tiefen gegen die Türken im J. 1497 [w:] Scriptores Rerum Prussicarum, Bd. 5, Leipzig 1874.

Lietuvos Metrika (1426–1506), knyga 5, wyd. E. Banionis, Vilnius 1993.

Ludovici Cervari Tuberonis commentaria [w:] Scriptores Rerum Polonicarum, t. 2, Kraków 1874.

Matthias de Myechov, Chronica Polonorum, Kraków 1519.

Materialy dlia istorii vzaimnykh otnosheniĭ Rossii, Pol'shi, Moldavii, Valakhii i Turtsii v XIV–XVI vv. sobr. V.A. Ulianitskim, Moskva 1887.

Materiały do dziejów dyplomacji polskiej z lat 1486–1516 (Kodeks Zagrzebski), oprac. J. Garbacik, Wrocław–Warszawa–Kraków 1966.

Narbutt T., Pomniki do dziejów litewskich pod względem historycznym, dyplomatycznym, geografi cznym, itp., Wilno 1846.

Osmanlı İ mparatorluğ u ile Lehistan (Polonya) arasındaki münasebetlerle ilgili tarihi belgeler = Historical Documents Concerning Relations between the Ottoman Empire and Lehistan (Poland), ed. Nigâr Anafarta, Istambul 1970.

Philippi Callimachi, De his quae a Venetis tentata sunt Persis ac Tartaris contra Turcos movendis, wyd. A. Kempfi, T. Kowalewski, tłum. M. Cytowska, Warszawa 1962.

Pistorius J., Polonicae Historiae Corpus hoc est, Polonicarum rerum Latini recentiores et veteres scriptores […], Bd. 2, Basileae 1582.

Sbornik Imperatorskogo Russkogo istoricheskogo obshchestva, Vyp. 35, red. Belokurov, St. Petersburg 1882.

Supraslskaia rukopis’: soderzhashaia novgorodskuiu i kievskuiu sokrashenniia letopisi, red. M.A. Obolenskiĭ, Moskva 1836.

Úč ty dvora prince Zikmunda Jagellonského, vévody hlohovského a opavského, nejvyššího hejtmana Slezska a Lužic, z let (1493) 1500–1507. Kritická edice pramene, ed. P. Kozák, Opawa 2014.

Urkunden zur Geschichte des Schwäbisches Bundes (1488–1533), hrsg. K. Klüpfel, Bd. 1, Stuttgart 1846.

Urkunden, Briefe und Aktenstücke zur Geschichte Maximilians I. und seiner Zeit, hrsg. J. Chmel, Stuttgart 1845.

 

Opracowania

Baczkowski K., Kto był posłem Władysława II pod Suczawą w 1497 r.?, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne” 1997, z. 123.

Baczkowski K., Rozembarski Mikołaj, PSB, t. 32, Wrocław 1989–1991.

Bak J.M., Hungary and Crusading in the 15th Century [w:] Crusading in the 15th Century, ed. N. Housley,: Message and Impact, Basingstoke–New York 2004.

Borzemski A., Kronika Miechowity, Rozbiór krytyczny, Kraków 1890.

Caro J., Geschichte Polens, Bd. 5/2, Hamburg 1888.

Cristea O., The Friend of My Friend and the Enemy of My Enemy: Romanian Participation in Ottoman Campaigns [w:] The European Tributary States of the Ottoman Empire in the 16th–17th Centuries, ed. G. Karman, L. Kunčević, Leiden 2013.

Cristea O., A Strange Tail: King John Alberts Moldavian Campaign (1497) in Marino Sanudo’s diari, „Medieval and Early Modern Studies for Central and East Europe” 2013, t. 5.

Czamańska I., Letopisețul de la Bistriț a [w:] Encyclopedia of the Medieval Chronicle, vol. 2, Leiden–Boston 2010.

Czamańska I., Letopisețul de la Putna I [w:] Encyclopedia of the Medieval Chronicle, vol. 2, Leiden–Boston 2010.

Czamańska I., Letopisețul de la Putna II [w:] Encyclopedia of the Medieval Chronicle, vol. 2, Leiden–Boston 2010.

Czamańska I., Mołdawia i Wołoszczyzna w stosunkach polsko-tureckich w XV–XVII wieku, „Balcanica Posnaniensia” 1989, t. 4.

Czamańska I., Mołdawia i Wołoszczyzna wobec Polski, Węgier i Turcji w XIV i XV wieku, Poznań 1996.

Fac L., Południowo-wschodni teatr działań wojennych w latach 1497–1509, „Rocznik Przemyski” 2007, t. 43, z. 1.

Finkel L., Zjazd Jagiellonów w Lewoczy, „Kwartalnik Historyczny” 1914, R. 28.

Garbacik J., Kallimach Filip Buonaccorsi, PSB, t. 11, Wrocław 1964.

Garbacik J., Kallimach jako dyplomata i polityk, Rozprawy Wydziału Historyczno-Filozoficznego PAU, Kraków 1948, ser. II, t. 46, nr 4.

Gorovei S.S., Szekely M.M., Princeps omni laude maior. O istorie o lui Stefan cel Mare, Sfanta Manastire Putna 2005.

Górka O., Białogród i Kilia a wyprawa z 1497 r. [w:] Sprawozdania z posiedzeń Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, wydział II, t. 25, Warszawa 1932

Iorga N., Studii istorice asupra Chiliei si Cetatii Alba, Bucaresti 1899.

Knoll P.W., Poland as a Antemurale Christianitatis in the Late Middle Ages, „The Catholic Historical Review” 1974, t. 60, nr 3.

Kolankowski L., Dzieje Wielkiego Księstwa Litewskiego za Jagiellonów, t. 1: 1377–1499, Warszawa 1930.

Kowalska Z., Mikołaja Rozembarskiego traktat z roku 1499 o pochodzeniu Tatarów, Kraków 1992.

Kujawski W., Krzesław z Kurozwęk jako wielki kanclerz koronny i biskup wrocławski, Warszawa 1987.

Lewicki A., Król Jan Olbracht o klęsce bukowińskiej r. 1497, „Kwartalnik Historyczny” 1893, t. 7.

Lukas S., O rzekomej wyprawie na Turka z r. 1497 [w:] Album uczącej się młodzieży polskiej polskiej poświęcony J.I. Kraszewskiemu z powodu jubileuszu jego pięć dziesięcioletniej działalności literackiej, Lwów 1879.

Nagy I., Erasmus a jeho apel na vedenie vojny proti Osmanom [w:] Turek na obzore. Z pramenovk uhorsko-osmanskym vzt’ahom, red. P. Maliniak, I. Nagy, Kraków 2013.

Nanajvýš prospešná úvaha o vyhlásení vojny. Turkom pri príležitosti výkladu 28. Žalmu [w:] Turek na obzore. Z pramenov k uhorsko-osmanskym vzt’ahom, red. P. Maliniak, I. Nagy, Kraków 2013.

Niemczyk K., Kamienieccy herbu Pilawa. Z dziejów kariery i awansu szlachty polskiej do 1535/1536 roku, Katowice 2016.

Niemczyk K., Moldau in polnischen und ungarischen Politik. Das Treff en in Levoca 1494, „Codrul Cosminului” 2015, t. 21, z. 1.

Niemczyk K., Wyprawa Jana Olbrachta z 1497 r. w historiografii polskiej [w:] Związki polsko-rumuńskie w historii i kulturze, red. E. Wieruszewska-Calistru, K. Stempel-Gancarczyk, Suczawa 2018.

Papée F., Jan Olbracht, Kraków 2006.

Pietkiewicz K., Wielkie Księstwo Litewskie pod rządami Aleksandra Jagiellończyka. Studia nad dziejami państwa i społeczeństwa na przełomie XV i XVI wieku, Oświęcim 2014.

Pilat L., Between Ottoman Empire and Latin Christendom: Moldavia as Frontier Society in the Late Middle Ages [w:] Europe and the “Ottoman World”: Exchanges and Confl icts (16th–17th Centuries), ed. R.G. Păun, G. Karman, Istanbul 2013.

Pilat L., The 1487 Crusade: A Turning Point in the Moldavian-Polish Relations, „Medieval and Early Modern Studies for Eastern and Central Europe” 2010, t. 2.

Rady Kallimachowe [w:] M. Wiszniewski, Historia literatury polskiej, t. 3, Kraków 1841. Rezachevici C., Căpăţina D., Campania lui Ş tefan cel Mare din 1497 împotriva regelui Ioan Albert. Bă tă lia din Codrul Cosminului, „File din istoria militară a poporului român”, vol. 3. Bucareş ti 1975.

Smołucha J., Kilka uwag na temat wyprawy czarnomorskiej Jana Olbrachta w 1497 r., „Studia Historyczne” 1997, R. 40, z. 3.

Smołucha J., Papiestwo a Polska w latach 1484–1526. Kontakty dyplomatyczne na tle zagrożenia tureckiego, Kraków 1999.

Spieralski Z., Po klęsce bukowińskiej 1497 r. Pierwsze najazdy Turków na Polskę, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 1963, t. 9, cz. 1.

Srodecki P., Antemurale Christianitatis. Zur Genese der Bollwerksrhetorik im östlichen Mitteleuropa an der Schwelle vom Mittelalter zur Frühen Neuzeit, Husum 2015.

Tibor N., A gróf és a herceg magánháborúja, „Századok” 2014, nr 148 (2).

Wagner F., Der Schwäbische Bund und die fränkischen Hohenzollern, „Forschungen zur deutschen Geschichte” 1882, Bd. 22, 1885, Bd. 25.

Weintraub W., Renaissance Poland and Antemurale Christianitatis, „Harvard Ukrainian Studies” 1979–1980, t. 8–9, nr 2.

Wiesflecker H., Kaiser Maximilian I. Das Reich, Österreich, und Europa an der Wende zu Neuzeit, Bd. 2, München 1975.

Information

Information: History Notebooks, 2019, Issue 146 (1), pp. 43 - 61

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Antemurale Christianitatis? Propaganda antyturecka a wyprawa Jana Olbrachta z 1497 r. w świetle źródeł

English:

Antemurale Christianitatis? Anti-Turkish propaganda and Johannes Olbracht’s crusade in the sources

Authors

https://orcid.org/0000-0002-9656-3048

Katarzyna Niemczyk
Silesia University, Bankowa 12, 40-007 Katowice
https://orcid.org/0000-0002-9656-3048 Orcid
All publications →

Silesia University, Bankowa 12, 40-007 Katowice

Published at: 07.03.2019

Article status: Open

Licence: CC BY-NC-ND  licence icon

Percentage share of authors:

Katarzyna Niemczyk (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish