Temporal variability of atmospheric circulation indices over the Lublin region and their relationships with air temperature and precipitation
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEChoose format
RIS BIB ENDNOTEZmienność wskaźników cyrkulacji atmosferycznej nad obszarem Lubelszczyzny i związek temperatury powietrza i opadów atmosferycznych z tymi wskaźnikami
Publication date: 08.11.2017
Geographical Studies, 2017, Issue 150, pp. 61-78
https://doi.org/10.4467/20833113PG.17.017.7321Authors
Zmienność wskaźników cyrkulacji atmosferycznej nad obszarem Lubelszczyzny i związek temperatury powietrza i opadów atmosferycznych z tymi wskaźnikami
W pracy scharakteryzowano przebieg roczny oraz wieloletnią zmienność wskaźników cyrkulacji atmosferycznej nad obszarem Lubelszczyzny w latach 1951–2010. Do tego celu wykorzystano kalendarz typów cyrkulacji nad środkowo-wschodnią Polską, na podstawie którego wyznaczono wskaźniki cyrkulacji strefowej, południkowej i cykloniczności. Ponadto oceniono związek między cyrkulacją atmosferyczną a warunkami termicznymi i opadowymi na Lubelszczyźnie. Badania wykazały, że największa intensywność cyrkulacji strefowej w zimie przypadała na okres od drugiej połowy lat 1980. do końca XX w., natomiast w okresie letnim w ostatnich latach stwierdzono większą częstość cyrkulacji o składowej południowej. Nad Lubelszczyzną w miesiącach jesiennych i zimowych dominuje zachodni przepływ powietrza, w okresie wiosennym przeważa zaś cyrkulacja wschodnia. Najbardziej istotny wpływ cyrkulacji strefowej powietrza na średnie miesięczne wartości temperatury powietrza na Lubelszczyźnie stwierdzono w okresie od grudnia do marca oraz w miesiącach letnich. Natomiast wiosną i jesienią większe oddziaływanie na temperaturę powietrza wykazywała cyrkulacja południkowa. Zmienność miesięcznych sum opadów atmosferycznych najlepiej opisywał wskaźnik cykloniczności.
Anagnostopoulou C., Flocas H., Maheras P., Patrikas I., 2004, Relationship between atmospheric circulation types over Greece and western-central Europe during the period 1958–97, International Journal of Climatology, 24 (14), 1745–1758.
Bárdossy A., Caspary H.J., 1990, Detection of climate change in Europe by analyzing European atmospheric circulation patterns from 1881 to 1989, Theoretical and Applied Climatology, 42 (3), 155–167.
Bartoszek K., 2015, Kalendarz typów cyrkulacji atmosferycznej dla obszaru Lubelszczyzny. Zbiór komputerowy, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Zakład Meteorologii i Klimatologii, Lublin, http://serwisy.umcs.lublin.pl/k.bartoszek/wyniki.html (15.02.2017).
Bartoszek K., 2017, The main characteristics of atmospheric circulation over East-Central Europe from 1871 to 2010, Meteorology and Atmospheric Physics, 129 (2), 113–129.
Chen D., 2000, A monthly circulation climatology for Sweden and its application to a winter temperature case study, International Journal of Climatology, 20 (10), 1067–1076.
Compo G.P., Whitaker J.S., Sardeshmukh P.D., Matsui N., Allan R.J., Yin X., Worley S.J., 2011, The Twentieth Century Reanalysis Project, Quarterly Journal of the Royal Meteorological Society, 137, 1–28.
Degirmendžić J., Kożuchowski K., Wibig J., 2000, Epoki cyrkulacyjne XX wieku i zmienność typów cyrkulacji atmosferycznej w Polsce, Przegląd Geofizyczny, 45 (3–4), 221–238.
Falarz M., 2007, Snow cover variability in Poland in relation to the macro- and mesoscale atmospheric circulation in the twentieth century, International Journal of Climatology, 27 (15), 2069–2081.
Hurrell J.W., 1995, Decadal trends in the North Atlantic Oscillation: Regional temperature and precipitation, Science, 269, 676–679.
Huth R., 1996, Properties of the circulation classification scheme based on the rotated principal component analysis, Meteorology and Atmospheric Physics, 59 (3–4), 217–233.
Huth R., Beck C., Andreas P., Demuzere M., Ustrnul Z., Cahynova M., Kyselý J., Tveito O.E., 2008, Classifications of atmospheric circulation patterns: Recent advances and applications, Annals of the New York Academy of Sciences, 1146, 105–152.
Jacobeit J., Jönsson P., Bärring L., Beck C., Ekström M., 2001, Zonal indices for Europe 1780–1995 and running correlations with temperature, Climatic Change, 48, 219–241.
Jenkinson A.F., Collinson F.P., 1977, An initial climatology of gales over the North Sea, Synoptic climatology branch memorandum, 62, Meteorological Office, Bracknell.
Jones P.D., Hulme M., Briffa K.R., 1993, A comparison of Lamb circulation types with an objective classification scheme, International Journal of Climatology, 13 (6), 655–663.
Kendall M.G., 1975, Rank correlation measures, Charles Griffin, London.
Kossowska-Cezak U., 1994, O ‘monsunie europejskim’, Przegląd Geofizyczny, 39 (1), 65–73.
Kożuchowski K., 1993, Variations in hemispheric zonal index since 1899 and its relationship with air temperature, International Journal of Climatology, 13, 853–864.
Kożuchowski K., Żmudzka E., 2002, Cyrkulacja atmosferyczna i jej wpływ na zmienność temperatury powietrza w Polsce, Przegląd Geograficzny, 74 (4), 591–604.
Kutiel H., Maheras P., Guika S., 1996, Circulation indices over the Mediterranean and Europe and their relationship with rainfall conditions across the Mediterranean, Theoretical and Applied Climatology, 54 (3–4), 125–138.
Kyselý J., Huth R., 2006, Changes in atmospheric circulation over Europe detected by objective and subjective methods, Theoretical and Applied Climatology, 85 (1–2), 19–36.
Linderson M.J., 2001, Objective classification of atmospheric circulation over Southern Scandinavia, International Journal of Climatology, 21 (2), 155–169.
Lityński J., 1969, Liczbowa klasyfikacja typów cyrkulacji i typów pogody dla Polski, Prace PIHM, 97, 3–15.
Murray R., Lewis R.P., 1966, Some aspects of the synoptic climatology of the British Isles as measured by simple indices, Meteorological Magazine, 95, 193–203.
Niedźwiedź T., 1981, Sytuacje synoptyczne i ich wpływ na zróżnicowanie przestrzenne wybranych elementów klimatu w dorzeczu górnej Wisły, Rozprawy habilitacyjne UJ, 58, Kraków.
Niedźwiedź T., 2000, Variability of the atmospheric circulation above Central Europe in the light of selected indices, Zeszyty Naukowe UJ, Prace Geograficzne, 107, 379–389.
Niedźwiedź T., 2013, Kalendarz typów cyrkulacji atmosfery dla Polski południowej – zbiór komputerowy, Uniwersytet Śląski, Katedra Klimatologii, Sosnowiec, http://klimat.wnoz.us.edu.pl/osoby/tn/kalendarz.zip (11.01.2017).
Niedźwiedź T., 1995, Wieloletnia zmienność wskaźników cyrkulacji atmosfery nad Polską południową, [w:] Współczesne badania klimatologów polskich w kraju i za granicą, Materiały Konferencyjne IGiPZ PAN, Warszawa, 7–18.
Niedźwiedź T., 1996, Long-term variability of the zonal circulation index above the Central Europe, Zeszyty Naukowe UJ, Prace Geograficzne, 102, 213–219.
Niedźwiedź T., Twardosz R., Walanus A., 2009, Long-term variability of precipitation series in East Central Europe in relation to circulation patterns, Theoretical and Applied Climatology, 98, 337–350.
Nowosad M., 2011, Variability of the meridional circulation index over Poland according to the Lityński classification formula, Prace i Studia Geograficzne, 47, 41–48.
Osuchowska-Klein B., 1978, Katalog typów cyrkulacji atmosferycznej, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa.
Piotrowski P., 2009, Obiektywna metoda klasyfikacji cyrkulacji atmosferycznej dla Polski, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica Physica, 10, Łódź.
Post P., Truija V., Tuulik J., 2002, Circulation weather types and their influence on temperature and precipitation in Estonia, Boreal Environment Research, 7, 281–289.
Schädler G., Sasse R., 2006, Analysis of the connection between precipitation and synoptic scale processes in the eastern Mediterranean using self-organizing maps, Meteorologische Zeitschrift, 15 (3), 273–278.
Sen P.K., 1968, Estimates of the regression coefficient based on Kendall’s tau, Journal of the American Statistical Association, 63 (324), 1379–1389.
Sepp M., Jaagus J., 2002, Frequency of circulation patterns and air temperature variations in Europe, Boreal Environment Research, 7, 273–279.
Sienz F., Schneidereit A., Blender R., Fraedrich K., Lunkeit F., 2010, Extreme value statistics for North Atlantic cyclones, Tellus A, 62, 347–360.
Slonosky V.C., Jones P.D., Davies T.D., 2000, Variability of the surface atmospheric circulation over Europe, 1774–1995, International Journal of Climatology, 20 (15), 1875–1897.
Tomingas O., 2002, Relationship between atmospheric circulation indices and climate variability in Estonia, Boreal Environment Research, 7, 463–469.
Trigo I.F., 2006, Climatology and interannual variability of storm-tracks in the Euro-Atlantic sector: A comparison between ERA-40 and NCEP/NCAR reanalyses, Climate Dynamics, 26, 127–143.
Ustrnul Z., 1997, Zmienność cyrkulacji atmosfery na półkuli północnej w XX wieku, Materiały Badawcze IMGW, Seria Meteorologia, 27, Warszawa.
Ustrnul Z., 2007, Zmienność wskaźnika cyrkulacji zachodniej nad Europą w XX wieku, [w:] K. Piotrowicz, R. Twardosz (red.), Wahania klimatu w różnych skalach przestrzennych i czasowych, IGiGP UJ, Kraków, 55–63.
Ustrnul Z., Czekierda D., 2007, Wpływ wskaźnika Oscylacji Północnoatlantyckiej na średnią temperaturę powietrza w różnych skalach przestrzennych, [w:] K. Piotrowicz, R. Twardosz (red.), Wahania klimatu w różnych skalach przestrzennych i czasowych, IGiGP UJ, Kraków, 75–84.
Werner P.C., Gerstengarbe F.W., Fraedrich K., Oesterle H., 2000, Recent climate change in the North Atlantic/European sector, International Journal of Climatology, 20 (5), 463–471.
Zhang X., Wang X.L., Corte-Real J., 1997, On the relationships between daily circulation patterns and precipitation in Portugal, Journal of Geophysical Research, 102 (D12),13495–13507.
Information: Geographical Studies, 2017, Issue 150, pp. 61-78
Article type: Original article
Titles:
Zmienność wskaźników cyrkulacji atmosferycznej nad obszarem Lubelszczyzny i związek temperatury powietrza i opadów atmosferycznych z tymi wskaźnikami
Temporal variability of atmospheric circulation indices over the Lublin region and their relationships with air temperature and precipitation
Faculty of Earth Sciences and Land Management, Maria Curie Skłodowska University, Al. Kraśnicka 2 cd, 20-718 Lublin
Published at: 08.11.2017
Article status: Open
Licence: CC BY-NC-ND
Percentage share of authors:
Article corrections:
-Publication languages:
PolishView count: 1543
Number of downloads: 1965