FAQ

Z badań nad budownictwem ludowym Kotliny Rabczańskiej

Publication date: 2017

Ethnographies, 2017, Volume 45, Issue 1, pp. 71 - 87

https://doi.org/10.4467/22999558.PE.17.005.7900

Authors

Tobiasz Orzeł
Jagiellonian University, Institute of Ethnology and Cultural Anthropology, ul. Gołębia 9, 31-007 Kraków, Poland
https://orcid.org/0000-0002-4118-7516 Orcid
All publications →

Titles

Z badań nad budownictwem ludowym Kotliny Rabczańskiej

Abstract

Research on folk Architecture in the Rabka Valley

The aim of the article is to briefly describe the changes in the form of village buildings in the area of the Rabka Valley from the mid-nineteenth century to the mid-twentieth century (including layouts of villages, plans of farms and houses, constructions of foundations, walls, roofs, floors, ceilings, doors, windows, stoves and decorative elements) and to answer the question whether it is a common heritage of the inhabitants of this area.

References

Bachmann A., Dach w słowiańskim budownictwie ludowym, Lwów, 1929

Baniowska E., Jagiełła K., Architektura ludowa, w: Podhale: Tradycja we współczesnej kulturze wsi, red. D. Tylkowa, Kraków, 2000, s. 171–213.

Beiersdorf Z., Krasnowolski B., Rozwój przestrzenny i architektura Rabki, „Teka Komisji Urbanistyki i Architektury”, t. 16, 1982, s. 125–136.

Bogdanowski J., Regionalizm a krajobraz, w: Regiony kulturowe a nowa regionalizacja kraju, red. J. Damrosz, M.  Konopka, Ciechanów, 1994

Bogusz W., Projektowanie architektoniczne i budownictwo regionalne, Warszawa, 1999

Bujak J., Zarys kultury ludowej okolic Rabki, Rabka, 1961

Ceklarz K., Babcyne korole. Z etnografii południowej Polski, Kraków, 2012

Ceklarz K., Masłowiec J. (red.), Kultura ludowa góralikliszczackich, Kraków, 2015

Cieśla-Reinfussowa Z., Chałupa z wyżką w Myślenickiem, „Polska Sztuka Ludowa”, t. 20, z. 2, 1966, s. 113–118.

Cieśla-Reinfussowa Z., Zagadnienie chałupy z wyżką w ludowym budownictwie Małopolski, „Materiały Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku”, nr 5, 1967, s. 17–19.

Cieśla-Reinfussowa Z., Budownictwo ludowe, w: Monografia powiatu myślenickiego, red. R. Reinfuss, M.  Rydlowa, t. 2, Kultura ludowa, Kraków, 1970, s. 29–60.

Ciołek G., Regionalizm w budownictwie wiejskim w Polsce (przedruk pracy archiwalnej), t. 1, Kraków, 1984

Czajkowski J., Budownictwo wiejskie w Krakowskiem, „Materiały Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku”, nr 22, 1976, s. 49–123.

Czajkowski J., Regionalizacja budownictwa mieszkalnego na północnych stokach Karpat, „Materiały Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku”, nr 26, 1980a, s. 5–14.

Czajkowski J., Stan badań nad wiejskim budownictwem w polskich Karpatach, „Materiały Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku”, nr 26, 1980b, s. 14–41.

Czajkowski J., Budownictwo ludowe w Karpatach w XVI–XIX wieku. Źródła, komentarze, Sanok, 1988

Czajkowski J., Budownictwo ludowe w polskich Karpatach w XVI–XX wieku, „Materiały Budownictwa Ludowego w Sanoku”, nr 31, 1993, s. 5–29.

Czerwiński T., Budownictwo ludowe w Polsce, Warszawa, 2006

Dobrowolska M., Dynamika krajobrazu kulturalnego, „Przegląd Geograficzny”, t. 21, z. 3–4, 1948, s. 151–203.

Flizak S., Przemiany w kulturze materialnej Zagórzan, „Orli Lot”, nr 3, 1948, s. 37–42.

Gajek J. (red.),Polski atlas etnograficzny,z. próbny, mapy 1–17, Wrocław, 1958

Polski atlas etnograficzny, z. 1, mapy 1–57, Warszawa, 1964

Polski atlas etnograficzny, z. 2, mapy 58–129, Warszawa, 1965

Polski atlas etnograficzny, z. 3, mapy 130–190, Warszawa, 1967

Polski atlas etnograficzny, z. 4, mapy 191–250, Warszawa, 1971

Polski atlas etnograficzny, z. 5, mapy 251–304, Warszawa, 1974

Polski atlas etnograficzny, z. 6, mapy 305–355, Warszawa, 1981

Gaździcki M., Orzeł T., Sawina A., Historia administracji terytorialnej w Dolinie Górnej Raby, „Almanach Nowotarski”, nr 20, 2016, s. 149–166.

Gładyszowa M., Budownictwo, w: Etnografia Polski. Przemiany kultury ludowej, red. M. Biernac­ka, B.  Kopczyńska-Jaworska, A. Kutrzeba-Pojnarowa, W. Paprocka, t. 1, Wrocław, 1976, s. 279–327.

Grabski M., Budownictwo ludowe, w: Kultura ludowa góralibabiogórskich, red. U. Janicka-Krzywda, Kraków, 2010, s. 97–122.

Grabski M., Tradycyjne budownictwo ludowe, w: Kultura ludowa góraliorawskich, red. U. Janicka-Krzywda, Kraków, 2011, s. 113–138.

Grabski M., Budownictwo drewniane, w: Kultura ludowa góralizagórzańskich, red. U. Janicka-Krzywda, Kraków, 2013 s. 135–150.

Grabski M., Budownictwo drewniane, w: Kultura ludowa góralikliszczackich, red. K. Ceklarz, J. Masłowiec, Kraków, 2015, s. 145–170.

Holewiński M., Mlekodajówka, „Wiadomości Rabczańskie”, nr 26, 1992, s. 7.

Janicka-Krzywda U. (red.), Kultura ludowa górali babiogórskich, Kraków, 2010

Janicka-Krzywda U. (red.), Kultura ludowa góraliorawskich, Kraków, 2011

Janicka-Krzywda U. (red.), Kultura ludowa góralizagórzańskich, Krakó, 2013 .

Janowiec J., Trybowska E., Rabka na starej fotografii, Rabka-Zdrój, 2001

Kamocki J., Zarys grup etnograficznych w Polsce, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska: Sectio F”,t. 46/47, 1992, s. 103–131.

Klein S. (red.), Między starym a nowym: tradycyjne budownictwo ludowe a współczesna architektura wiejska, Wdzydze, 2013

Klimaszewska J., Rabka, „Wierchy”, t. 16, nr 11, 1931, s. 194–201.

Klimaszewska J,. Dach chaty w Polsce, „Lud Słowiański”, t. 4, 1938, s. B117–B168.

Kłodnicki Z. (red.), Komentarze do Polskiego atlasu etnograficznego, t. 2,Budownictwo, Wrocław, 1995

Kondracki J., Geografia regionalna Polski, Warszawa, 2000

Konopka J., Gospodarstwo górskie, w: Encyklopedya rolnictwa i wiadomości związek z niémmających, red. J. Lubomirski, t. 2, Warszawa, 1874, s. 812–846.

Kopernicki I., Pieśni Górali Bieskidowych z okolic Rabki, „Zbiór Wiadomości do Antropologii Krajowej”, t. 12, cz. 3 [Materyjały etnologiczne], 1888a, s. 117–226.

Kopernicki I., Wesele u Górali Bieskidowych z okolic Rabki, „Zbiór Wiadomości do Antropologii Krajowej”, t. 12, cz. 3 [Materyjały etnologiczne], 1888b, s. 230–234.

KorneckiM. (red.), Materiały słownika terminologicznego budownictwa drewnianego, z. 1/2[hasła próbne i grupa haseł strop], Kraków, 1984

Materiały słownika terminologicznego budownictwa drewnianego, z. 3/I, 3/II[grupa haseł dach], Kraków, 1988–1989

Kornecki M., Budownictwo drewniane w krajobrazie kulturowym Karpat i Podkarpacia, „Małopolska: Regiony, Regionalizmy, Małe Ojczyzny”, nr 4, Kraków, 2002 , s. 153–163.

Krupowicz D., Rozwój badań nad budownictwem ludowym Karpat Polskich w XIX i XX wieku [praca magisterska napisana pod kier. prof. Mieczysława Gładysza, Katedra Etnografii Słowian UJ], 1965

Kwaśniewski K., Paleniska i piece w polskim budownictwie ludowym. Studium na podstawie materiałów etnograficznych z drugiej połowy XIX oraz XX wieku, Wrocław, 1963

Leszczycki S., Badania geograficzne nad osadnictwem w Beskidzie Wyspowym, Kraków, 1932a

Leszczycki S., Osadnictwo Kliszczaków w Beskidzie Wyspowym,„Ziemia”, t. 17, nr 4–5, 1932b, s. 112–118.

Leszczycki S., Górny zasięg dachów krytych słomą na Podhalu, „Wierchy”, r. 11, 1933, s. 208–210.

Leszczycki S., Osadnictwo Podhala w okresie międzywojennym, Zakopane, 1990

Miśkowiec R., Z drewna, gliny i cegły – tradycyjne i nowatorskie budownictwo w Skomielnej Białej z XIX i XX wieku, „Zeszyty Rabczańskie”, nr 3–4, 2015, s. 295–304.

Moszyński K., Kultura ludowa Słowian, t. 1, Kultura materialna, Warszawa, 1967

Orzeł T., Chłopskie budownictwo zagrodowe Raby Wyżnej i Bielanki w drugiej połowie XIX wieku i pierwszej połowie XX wieku, Kraków, 2014

Pokropek M., Pokropek W., Tradycyjne budownictwo drzewne w Polsce, t. 1, Budownictwo ludowe. Chałupy i ich regionalne zróżnicowanie, Warszawa, 1995

Pol W., Rzut oka na północne stoki Karpat, Kraków, 1851

Rączka J.W., Regiony form architektonicznych, „Teka Komisji Urbanistyki i Architektury”, t. 19, 1985 , s. 121–131.

Rączka J.W., Rozważania o metodzie zapisu informacji dotyczących cech architektury w regionach krajobrazowych, „Teka Komisji Urbanistyki i Architektury”, t. 21, 1987, s. 133–137.

Reinfuss R., Pogranicze krakowsko-góralskie w świetle dawnych i najnowszych badań etnograficznych, „Lud”, t. 36, 1946, s. 222–255.

Reinfuss R.,Malowane zręby chałup wiejskich, „Polska Sztuka Ludowa”, t. 3, nr 7/8, 1949, s. 200–219.

Reinfuss R.,Orawski dom z wyżką, „Polska Sztuka Ludowa”, t. 4, nr 1/6, 1950, s. 36–55.

Reinfuss R.,Układy rolne i kształty wsi, w: Monografia Powiatu Myślenickiego, red. R. Reinfuss, M.  Rydlowa, t. 2, Kultura ludowa, Kraków, 1970, s. 11–28.

Rutkowski H. (red.), Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku, cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa, 2008

Sikorska A., Tworkowski S., Regionalizm i typizacja jako problemy architektoniczne, „Teka Komisji Urbanistyki i Architektury”, t. 15, 1983, s. 215–219.

Skoczek A. (red.), Projekt badawczy rozwoju miejscowości w Karpatach Polskich położonych poza tradycyjnymi obszarami penetracji turystyczno-wypoczynkowej, Kraków, 2005

Syrokomla-Syrokomski M., Przemiany wnętrza izby chłopskiej w dorzeczu Górnej Skawy na przestrzeni ostatniego półwiecza, 1969 [praca magisterska napisana pod kier. prof. dr. Witolda Dynowskiego, Katedra Etnografii UW].

Świder L ,. Jako to downo było, Rdzawka, 2014

Tłoczek I., Chałupy polskie, Warszawa 1958

Tylkowa D. (red.), Podhale: Tradycja we współczesnej kulturze wsi, Kraków, 2000

Udziela S., Etnograficzne ugrupowanie i rozgraniczenie rodów góralipolskich, „Przegląd Geograficzny”, 1918, t. 1, z. 1–2.

Wójcik J., Zarys dziejów Sieniawy na tle Gminy Raba Wyżna: Szkic historyczny, Kraków, 1998

Zawiliński R., Budownictwo orawskie, „Ziemia”, t. 16, 1931, nr 8–10, s. 171–174.

Źródła archiwalne

ANK, Archiwum Narodowe w Krakowie; Kataster galicyjski; Rabka in Galizien Wadowicer Kreis Bezirk Rabka,sygn. 29/280/0/13.1/2597.

WUOZK, Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Krakowie; białe karty, zielone karty, karty adresowe dla miejscowości gmin: Spytkowice, Raba Wyżna i Rabka Zdrój.

Źródła internetowe

GEOPORTAL, http://mapy.geoportal.gov.pl/imap/ (dostęp 29.06.2017).

GOOGLEMAPS, https://www.google.pl/maps/ (dostęp 29.06.2017).

IDO, http://www.kulturowygosciniec.pl/galerie/antropol_rabka/ (dostęp 29.06.2017).

MIIP, http://miip.geomalopolska.pl/imap/ (dostęp 29.06.2017).

RYDET, http://zofiarydet.com/ (dostęp 29.06.2017).

TERYT, http://eteryt.stat.gov.pl (dostęp 29.06.2017).

Information

Information: Ethnographies, 2017, Volume 45, Issue 1, pp. 71 - 87

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Z badań nad budownictwem ludowym Kotliny Rabczańskiej

English:

Research on folk Architecture in the Rabka Valley

Authors

https://orcid.org/0000-0002-4118-7516

Tobiasz Orzeł
Jagiellonian University, Institute of Ethnology and Cultural Anthropology, ul. Gołębia 9, 31-007 Kraków, Poland
https://orcid.org/0000-0002-4118-7516 Orcid
All publications →

Jagiellonian University, Institute of Ethnology and Cultural Anthropology, ul. Gołębia 9, 31-007 Kraków, Poland

Published at: 2017

Article status: Open

Licence: CC BY-NC-ND  licence icon

Percentage share of authors:

Tobiasz Orzeł (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish

View count: 1707

Number of downloads: 1386

<p> Research on folk Architecture in the Rabka Valley</p>