Pedagogical Category – Learning – in the Perspective of Selected Paradigms
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEChoose format
RIS BIB ENDNOTEPedagogical Category – Learning – in the Perspective of Selected Paradigms
Publication date: 31.12.2019
Labor et Educatio, 2019, 7 (2019), pp. 149 - 169
https://doi.org/10.4467/25439561LE.19.008.11525Authors
Pedagogical Category – Learning – in the Perspective of Selected Paradigms
The article presents the reflection on the pedagogical category of ‘learning’ with a reference to the idea of a paradigm proposed by T.S. Kuhn, based on the belief that didactics is multiparadigmatic. Different ways of defining humans and their mission (human as a machine, human as an autonomous individual, human as a constructor, human as a deconstructor) were linked to the relevant paradigms: behaviorist, humanistic, constructivist and critical/emancipatory. Selected didactic approaches were analyzed, focusing on the subjects and determinants of the educational process. It was assumed that although learning is understood differently from the perspective of each of the four discussed paradigms, in reality the paradigms are not contradictory in certain situations, but rather complementary. It was proposed to look at learning as a multidimensional process, and to complementarily include its four aspects, taking into account the four paradigmatic perspectives discussed: adaptation, self-actualization, emancipation and self-regulation, where learning is a reactive response to reinforcement (adaptation), where the learner constructs the image of the world and themselves, builds personal knowledge (self-regulation) and strives for self-actualization, satisfying needs, developing interests and abilities (self-actualization), as well as adopts an attitude of openness, freeing themselves from restrictions, initiates changes, uses their autonomy (emancipation).
Pedagogiczna kategoria – uczenie się – w perspektywie wybranych paradygmatów
W artykule podjęto namysł nad pedagogiczną kategorią „uczenie się” odwołując się do idei paradygmatu zaproponowanej przez T.S. Kuhna i wyrażono przekonanie o wieloparydygmatyczności dydaktyki. Powiązano różne sposoby definiowania człowieka i jego posłannictwa (człowiek – maszyna, człowiek – autonomiczny, człowiek – konstruktor, człowiek dekonstruktor) z adekwatnymi paradygmatami: behawiorystycznym, humanistycznym, konstruktywistycznym i krytyczno-emancypacyjnym. Dokonano analizy wybranych podejść dydaktycznych, skupiając uwagę podmiotach procesu edukacyjnego i jego uwarunkowaniach. Przyjęto stanowisko, że chociaż w perspektywie każdego z czterech omawianych paradygmatów uczenie się rozumiano inaczej, to jednak w rzeczywistości w określonych sytuacjach paradygmaty te nie konkurują, ale dopełniają się. Zaproponowano, aby spojrzeć na uczenie się jako proces wielowymiarowy, a uwzględniając cztery omówione perspektywy paradygmatyczne, komplementarnie ująć cztery jego wymiary: adaptację, samorealizację, emancypację i samoregulację, gdzie uczenie się stanowi reaktywną odpowiedź na wzmacnianie (adaptacja), gdzie uczący się konstruuje obraz świata i samego siebie, samodzielnie buduje wiedzę osobistą (samoregulacja) oraz dąży do samourzeczywistnienia, zaspokojenia potrzeb, rozwijania zainteresowań i zdolności (samorealizacja), a także przyjmuje postawę otwartości, uwalniania się od ograniczeń, inicjuje zmiany, korzysta z autonomii (emancypacja).
Barr, R.B., Tagg, J. (1995). From Teaching to Learning — A New Paradigm For Undergraduate Education. Change. 27. pp. 18-25.
Birch, A. (2007). Psychologia rozwojowa w zarysie. tłum. J. Łuczyński. M. Olejnik. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bruner, J. (1974). W poszukiwaniu teorii nauczania. tłum. E. Krasińska Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Bruner, J. (2006). Kultura edukacji. tłum. T. Brzostowska-Tereszkiewicz. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.
Czerepaniak-Walczak, M. (2006). Pedagogika emancypacyjna. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
De Corte, E. (2013). Historyczny rozwój myślenia o uczeniu się. In: H. Dumont. D. Istance. F. Benavides (eds.). Istota uczenia się. Wykorzystanie wyników badan w praktyce. tłum. Z. Janowska. (pp. 62-109). Warszawa: Wolters Kluwer Polska SA.
Dewey, J. (1988). Jak myślimy? tłum. Z. Bastgenówna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Dewey, J. (2014). Doświadczenie i edukacja. tłum. E. Czujko-Moszyk. Warszawa: Warszawska Firma Wydawnicza SC.
Dewey, J. (1972). Demokracja i wychowanie. tłum. Z. Doroszowa. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo PAN.
Górniewicz, J. (1997). Kategorie pedagogiczne. Olsztyn: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
Górniewicz, J., Rubacha, K. (1993). Droga do samorealizacji czyli w poszukiwaniu tożsamości. Toruń: Wydawnictwo C&A.
Hejnicka-Bezwińska, T. (2008). Pedagogika ogólna. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Kant, I. (2004). Krytyka praktycznego rozumu. tłum. J. Gałecki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Klus-Stańska, D. (2000). Konstruowanie wiedzy w szkole. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
Klus-Stańska, D. (2010). Dydaktyka wobec chaosu pojęć i zdarzeń. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
Kozielecki, J. (1995). Psychologiczne koncepcje człowieka. Warszawa: Wydawnictwo PWN.
Kozielecki, J. (2007). Psychotransgresjonizm, nowy kierunek w psychologii. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
Kuhn, T.S. (2001). Struktura rewolucji naukowych. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
Kwieciński, Z. (2000). Mimikra czy sternik? Dramat pedagogiki w sytuacji przesilenia formacyjnego. In: Z. Kwieciński. Tropy – ślady – próby. Studia i szkice z pedagogiki pogranicza, (pp. 37-65). Poznań – Olsztyn: Wydawnictwo Edytor.
Maslow, A.H. (2006). Motywacja i osobowość. tłum. J. Radzicki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Melosik, Z. (2003). Edukacja. Młodzież i kultura współczesna. Kilka uwag o teorii i praktyce pedagogicznej. Chowanna 1/2003, pp. 19-37.
Ornstein, A., Hunkins F. (1998). Program szkolny: założenia. zasady. problematyka. tłum. K. Kruszewski. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Philips, D.C., Solis J.F. (2003). Podstawy wiedzy o nauczaniu. tłum. E. Jusewicz-Kalter. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Piaget, J. (1981). Równoważenie struktur poznawczych: centralny problem rozwoju. tłum. Z. Zakrzewska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Piaget, J. (2006). Studia z psychologii dziecka. tłum. T. Kołakowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Rogers, C. R. (1983). Freedom to Learn for the 80’s. Columbus. Ohio: Charles E. Merrill Publishing Company.
Sajdak, A. (2013). Paradygmaty kształcenia studentów i wspierania rozwoju nauczycieli akademickich. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Sajdak-Burska, A. (2018). Paradygmaty dydaktyki akademickiej – analiza wybranych podejść. Roczniki Pedagogiczne10(46)2, 9-29. DOI 10.18290/rped.2018.10.2-2
Śliwerski, B. (2009). Współczesna myśli pedagogiczna. Znaczenia, klasyfikacje, badania. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Sołowiej, J. (1988). Koncepcje kształcenia C. Rogersa i E. P. Torrance’a. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Thorndike, E. L. (1990). Uczenie się ludzi. tłum. S. Mika. Warszawa: Wydawnictwo PWN.
Wadsworth, B.J. (1998). Teoria Piageta: poznawczy i emocjonalny rozwój dziecka. tłum. M. Babiuch. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Wygotski, L.S. (1971). Wybrane prace psychologiczne. tłum. E. Flesznerowa. J. Fleszner Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Wygotski, L.S. (1989). Myślenie i mowa. tłum. E. Flesznerowa. J. Fleszner. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Zimbardo, P., Johnson R. L., McCann V. (2017). Psychologia. Kluczowe koncepcje. T. 2
Motywacja i uczenie się. tłum. M. Guzowska-Dąbrowska i in. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Information: Labor et Educatio, 2019, 7 (2019), pp. 149 - 169
Article type: Original article
Titles:
Pedagogical Category – Learning – in the Perspective of Selected Paradigms
Pedagogical Category – Learning – in the Perspective of Selected Paradigms
Pedagogical University of Cracow
Published at: 31.12.2019
Received at: 15.10.2019
Accepted at: 20.12.2019
Article status: Open
Licence: CC BY-NC-ND
Percentage share of authors:
Article corrections:
-Publication languages:
EnglishView count: 1193
Number of downloads: 987