Vincentas and Andrius. Two Voices on Holocaust in Lithuania
Choose format
RIS BIB ENDNOTEVincentas i Andrius. Literacki dwugłos o Holokauście na Litwie
Publication date: 2023
Konteksty Kultury, 2023, Volume 20 Issue 3, pp. 219-238
https://doi.org/10.4467/23531991KK.23.022.18825Authors
Vincentas i Andrius. Literacki dwugłos o Holokauście na Litwie
Nadrzędnym celem artykułu jest analiza literackiej reprezentacji zagadnienia litewskiej odpowiedzialności za Holokaust na Litwie w powieści Sigitasa Parulskisa Ciemność i partnerzy (wyd. pol. 2020) w kontekście współczesnej litewskiej polityki historycznej, w tym kreowanych stylów odbioru literatury pięknej o relacjach litewsko-żydowskich oraz polityki pamięci. Istotnym kontekstem jest także bardzo ważna dla litewskiej tradycji literackiej powieść pisarza emigracyjnego Antanasa Škėmy Izaokas (Izaak, powst. 1960–1961), której przekładu na język polski nie mamy, a którą można – jak staram się wykazać – traktować jako jeden z istotnych hipotekstów Ciemności i partnerów. Lektura porównawcza obu tych powieści prowadzi do wniosku, iż – wbrew oczekiwaniu społecznemu – Ciemność i partnerzy nie jest utworem „rozliczeniowym”, nie należy go też odczytywać przede wszystkim w perspektywie etycznej, lecz raczej epistemologicznej i psychologicznej, w przeciwieństwie do Izaokasa, gdzie uwaga czytelnika jest prowadzona ku sferze etyki i metafizyki, przy czym zasadniczym tematem Izaokasa, który jawi się jako interesujący przykład eksperymentalnej powieści modernistycznej, jest pamięć, natomiast postmodernistycznej Ciemności i partnerów – postpamięć.
Antanas Škėma ir slinktys lietuvių literatūroje, red. L. Mačianskaitė, Vilnius 2012.
Cibarauskė V., Kas, dėl ko ir kaip kovoja literatūros lauke?, „Žmogus ir žodis / Literatūrologija” 2014, nr 2 (16).
Dauksza A., Ustanawianie świadka, „Teksty Drugie” 2013, nr 3.
Dickmann Ch., Sužiedėlis S., Lietuvos žydų persekiojimas ir masinės žudynės 1941 m. vasarą ir rudenį: šaltiniai ir analizė / Persecution and Mass Murder of Lithuanian Jews during Summer and Fall of 1941: Sources and Analysis, Vilnius 2006.
Janicka E., Obserwatorzy uczestniczący zamiast świadków i rama zamiast obrzeży. O nowe kategorie opisu polskiego kontekstu Zagłady, „Teksty Drugie” 2013, nr 3.
Kvietkauskas M., Sąžinės balsas ar holokausto industrija?, „Literatūra ir Menas” 2013, nr 2, https://literaturairmenas.lt/literatura/mindaugas-kvietkauskas-sazines-balsas-ar-holokausto-industrija, dostęp: 2.05.2023.
Mačianskaitė L., Trys Izaoko kalbinimai lietuvių literatūroje, „Literatūra” 2003, nr 1 (45), https://etalpykla.lituanistika.lt/object/LT-LDB-0001:J.04~2011~1367185839195/J.04~2011~1367185839195.pdf.
Mačianskaitė L., Transcendentalinė liekana Antano Škėmos apysakoje „Izaokas”, „Lituanistica” 2003, nr 4.
Mačianskaitė L., Nawiązania do polskości w tworczości Antanasa Škėmy: kompleksy, stereotypy, utopie, projekty [w:] Zranieni przez czas. Wspołczesna literatura litewska, red. D. Mitaitė, J. Sprindytė, tłum. I. Korybut-Daszkiewicz, J. Tabor, Warszawa 2011.
Mačianskaitė L., Leidžiantis į taikios tautos pragarą: antisemitizmo priežasčių ieškojimas Sigito Parulskio romane „Tamsa ir partneriai”, „Žmogus ir Žodis” 2015, nr 2.
Mazur A., Negatywne świadectwo. Fotograficzna konkretyzacja pamięci Holokaustu, „Teksty Drugie” 2004, nr 5.
Molėtai Holocaust Procession Draws Record Crowd, Jewish (Litvak) Community of Lithuania, 8.09.2016, https://www.lzb.lt/en/2016/09/08/moletai-holocaust-procession-draws-record-crowd/, dostęp: 23.05.2023.
Nikžentaitis A., Culture of Memory and Politics of History in Lithuania in 1989–2018, „Institute of National Remembrance Review”2019, nr 1, http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.ojs-doi-10_48261_INRR190105.
Parulskis S., Ciemność i partnerzy, tłum. I. Korybut-Daszkiewicz, Wołowiec 2020.
Robert M., Odpowiedni moment. Recenzja książki: Sigitas Parulskis, „Ciemność i partnerzy”, „Polityka” 2020, nr 8, s. 74.
Škėma A., Izaokas, Vilnius 2021.
Szwedowicz A., Akińczo A., „Ciemność i partnerzy”. Sigitas Parulskis, https://dzieje.pl/ksiazki/ciemnosc-i-partnerzy, dostęp: 10.09.2023.
Tamošaitis R., Didysis Antano Škėmos klausimas, „Metai” 2010, nr 11, http://www.tekstai.lt/zurnalas-metai/6146-regimantas-tamosaitis-didysis-antano-skemos-klausimas.html, dostęp: 23.05.2023.
Vanagaitė R., Zuroff E., Nasi. Podrożując z wrogiem, tłum. z ang. K. Mazurek, Warszawa 2017.
Wilczewski D., Zbyt blisko zbrodni. O powieści Sigitasa Parulskisa „Ciemność i partnerzy”, „Przegląd Bałtycki”, 14.02.2020, https://przegladbaltycki.pl/14157,zbyt-blisko-zbrodni-o-powiesci-sigitasa-parulskisa-ciemnosc-i-partnerzy.html, dostęp: 10.09.2023.
Zapalskytė V., Romanas „Tamsa ir partneriai” – žingsnis tolerantiškos visuomenės link, Bernardinai.lt, 25.06.2013, https://www.bernardinai.lt/2013-06-25-viktorija-zapalskyte-romanas-tamsa-ir-partneriai-zingsnis-tolerantiskos-visuomenes-link/, dostęp: 5.05.2023.
Information: Konteksty Kultury, 2023, Volume 20 Issue 3, pp. 219-238
Article type: Original article
Titles:
Vincentas i Andrius. Literacki dwugłos o Holokauście na Litwie
Vincentas and Andrius. Two Voices on Holocaust in Lithuania
Jagiellonian University in Kraków, Gołębia 24, 31-007 Kraków, Poland
Published at: 2023
Article status: Open
Licence: CC BY
Percentage share of authors:
Article corrections:
-Publication languages:
PolishView count: 589
Number of downloads: 296