FAQ

Schematy fabularne w polskiej literaturze okcydentalnej (na przykładzie prozy Eugeniusza Paukszty, Henryka Panasa i Józefa Hena)

Publication date: 23.12.2014

Konteksty Kultury, 2014, Volume 11, Issue 4, pp. 347 - 361

https://doi.org/10.4467/23531991KK.14.019.2880

Authors

Kamila Gieba
University of Zielona Góra, Licealna 9, 65-417 Zielona Góra, Poland
All publications →

Titles

Schematy fabularne w polskiej literaturze okcydentalnej (na przykładzie prozy Eugeniusza Paukszty, Henryka Panasa i Józefa Hena)

Abstract

W tekście poddano analizie schematy fabularne właściwe dla literatury osadniczej, dotyczącej procesów zasiedlania tak zwanych Ziem Odzyskanych, przyłączonych do Polski po 1945 roku w wyniku postanowień konferencji w Jałcie. Do tej charakterystyki zastosowano koncepcję schematów fabularnych Northopa Frye’a. W omawianych narracjach fabuła jest z reguły organizowana przez ruch wstępujący, który miał odpowiadać pozytywnym przeobrażeniom tak zwanych Ziem Odzyskanych i poprawie sytuacji osadników. Tak jest w przypadku powieści Eugeniusza Paukszty. W artykule przedstawiono również odchylenia od tej zasady, wprowadzane między innymi przez Henryka Panasa i Józefa Hena. Przekształcanie przyjętego dla powieści osadniczej schematu fabularnego pełni funkcję demitologizującą i demaskuje negatywne cechy „przesiedleńczej epopei”.

References

Download references

Bakuła B., Między wygnaniem a kolonizacją. O kilku odmianach polskiej powieści migracyjnej w XX wieku (na skromnym tle porównawczym) [w:] Narracje migracyjne w literaturze polskiej XX i XXI wieku, red. H. Gosk, Kraków 2012.

Frye N., Archetypy literatury, tłum. A. Bejska [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą, red. H. Markiewicz, t. 2, Warszawa 1976.

Frye N., Mit, fikcja i przemieszczenie, tłum. E. Muskat-Tabakowska [w:] Studia z teorii literatury, t. 1, red. M. Głowiński, H. Markiewicz, Wrocław 1977.

Głowiński M., Tradycja literacka (próba zarysowania problematyki) [w:] Problemy teorii literatury, seria 1, red. H. Markiewicz, Wrocław 1987.

Gosk H., Przykład kontr-dyskursu [w:] tejże, Opowieści „skolonizowanego/kolonizatora”. W kręgu studiów postzależnościowych nad literaturą XX i XXI wieku, Kraków 2010.

Hen J., Prawo i pięść, Izabelin 1997.

Kerényi K., Czym jest mitologia, tłum. I. Krońska, „Twórczość” 1973, nr 2.

Kowalewski M., Mity i legendy miast Dzikiego Zachodu, „Op. Cit.” 2004, nr 6–7 (19–20).

Krzyżanowski J., Epika powieściowa i dramaturgia [w:] tegoż, Sztuka słowa. Rzecz o zjawiskach literackich, Warszawa 1984.

Łotman J., Minc Z., Literatura i mitologia [w:] Sztuka w świcie znaków, wyb. i tłum. B. Żyłko, Gdańsk 2002.

May R., Błaganie o mit, tłum. B. Moderska, Warszawa 1997.

Mikołajczak M., Czarcia kraina. O lubuskim kontr-micie tożsamości [w:] (P)o zaborach, (p)o wojnie, (p)o PRL. Polski dyskurs postzależnościowy dawniej i dziś, red. H. Gosk, E. Kraskowska, Kraków 2013.

Panas H., Grzesznicy, Łódź 1966.

Paukszta E., Po burzy jest pogoda, Warszawa 1966. Paukszta E., Przejaśnia się niebo, Poznań 1984. Paukszta E., Trud ziemi nowej, Poznań 1948.

Paukszta E., Wszystkie barwy codzienności, Poznań 1961.

Pluta J., Okruchy epopei: proza Henryka Worcella, Wrocław 1974.

Sławiński J., Epos [w:] Słownik terminów literackich, red. M. Głowiński, J. Sławiński, Wrocław 2010.

Staniszewski A., Od Paukszty do Nienackiego. Dalsze dzieje regionalnego tematu [w:] Zwierza gwiazda. Antologia opowiadań o Warmii i Mazurach, wyb., wstęp i posłowie A. Staniszewski, Olsztyn 1985.

Szydłowska J., Narracje pojałtańskiego Okcydentu. Literatura polska wobec pogranicza na przykła- dzie Warmii i Mazur (1945–1989), Olsztyn 2013.

Tomasik W., Polska powieść tendencyjna 1949–1955. Problemy perswazji literackiej, Wrocław 1988.

Tumolska H., Mitologia Kresów Zachodnich w pamiętnikarstwie i beletrystyce polskiej (1945–2000), Toruń 2007.

Żytyniec R., Literackie zawłaszczanie polskiego zachodu, „Tygiel Kultury” 2005, nr 7–9, http://www. tygielkultury.eu/7_9_2005/aktual/21ram.htm, dostęp: 12.05.2014.

Information

Information: Konteksty Kultury, 2014, Volume 11, Issue 4, pp. 347 - 361

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Schematy fabularne w polskiej literaturze okcydentalnej (na przykładzie prozy Eugeniusza Paukszty, Henryka Panasa i Józefa Hena)

Authors

University of Zielona Góra, Licealna 9, 65-417 Zielona Góra, Poland

Published at: 23.12.2014

Article status: Open

Licence: None

Percentage share of authors:

Kamila Gieba (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish