FAQ

Nie-ludzka nieśmiertelność – kilka filozoficznych uwag na temat idei wieczności w poezji Zbigniewa Herberta

Publication date: 06.06.2018

Konteksty Kultury, 2018, Volume 15 Issue 1, pp. 41 - 64

https://doi.org/10.4467/23531991KK.18.003.8769

Authors

Ireneusz Ziemiński
Szczecin University
, Poland
https://orcid.org/0000-0003-4686-8625 Orcid
All publications →

Titles

Nie-ludzka nieśmiertelność – kilka filozoficznych uwag na temat idei wieczności w poezji Zbigniewa Herberta

Abstract

Artykuł jest próbą filozoficznej rekonstrukcji idei życia wiecznego, obecnej w poezji Zbigniewa Herberta. Autor skupia się na pokazaniu trudności związanych zarówno z wiecznością niebiańską (transcendentną), polegającą na nowej formie ludzkiego istnienia po śmierci, jak i z wiecznością ziemską (immanentną), polegającą na nieśmiertelnej sławie (pamięć pokoleń) lub dostępnych niekiedy ludziom chwilach wieczności (oznaczających brak świadomości upływu czasu). Przykładem wieczności niebiańskiej jest nieśmiertelność duszy lub zmartwychwstanie ciał; obie możliwości oznaczają, zdaniem Herberta, radykalnie nową (doskonałą i nieskończoną) formę istnienia, zupełnie obcą ludzkiej (niedoskonałej i skończonej) naturze. Z tego powodu człowiek takiej wieczności nie pragnie, byłaby ona bowiem transformacją jego natury w inny, nie-ludzki (boski, anielski) byt. Wzorcowym przykładem wieczności ziemskiej są głębokie przeżycia (chociażby estetyczna kontemplacja piękna), kiedy to podmiot traci świadomość niszczącego upływu czasu, a nawet grożącej mu śmierci, ulegając chwilowemu złudzeniu, że trwa wiecznie. Herbert zdaje się jednak opowiadać za możliwością trzecią, która jest drogą sceptyków, niewierzących ani w wieczność transcendentną, ani immanentną, żyjących w ciągłym zawieszeniu między obiema drogami.

References

Download references

Adamiec M., „…Pomnik trochę niezupełny…”. Rzecz o apokryfach i poezji Zbigniewa Herberta, Gdańsk 1996.

Barańczak S., Uciekinier z Utopii. O poezji Zbigniewa Herberta, Londyn 1984.

Bielak A., Interpretacje i dowolności, „Ethos” 2000, nr 4.

Bonowicz W., Otwarcie wiersza [w:] Poeci czytają Herberta, zebr., oprac. A. Franaszek, Kraków 2009. 

Borges J.L., Nieśmiertelność, tłum. D. Walasek-Elbanowska, „Literatura na Świecie” 1988, nr 12.

Borges J.L., Nieśmiertelny, tłum. M. Potok-Nycz [w:] tegoż, Alef, tłum. Z. Chądzyńska, M. Potok-Nycz, Warszawa 2003.

Borges J.L., Pamiętliwy Funes [w:] tegoż, Fikcje, tłum. A. Sobol-Jurczykowski, S. Zembrzuski, Warszawa 2003.

Brandstaetter R., Bardzo krótkie i nieco dłuższe opowieści, Poznań 1984.

Cyranowicz M., Herbertowskie inedita, „Ethos” 2000, nr 4.

Czapliński P., Śmierć, czyli o niedoskonałości [w:] Poznawanie Herberta, wybór, wstęp A. Franaszek, Kraków 1998.

Dybciak K., Gry i katastrofy, Warszawa 1980.

Dzień M., Bogowie Herberta, „Teksty Drugie” 2000, nr 3.

Garbol T., Kilka czystych taktów, „Ethos” 2000, nr 4.

Gutorow J., Herbert, pies i gwiazda [w:] Poeci czytają Herberta, zebr., oprac. A. Franaszek, Kraków 2009.

Hartwig J., Herbert, który się waha [w:] Poeci czytają Herberta, zebr., oprac. A. Franaszek, Kraków 2009.

Herbert Z., Labirynt nad morzem, Warszawa 2000.

Herbert Z., Wiersze zebrane, oprac. R. Krynicki, Kraków 2008.

Hirsch E., Chlust zimnej wody, tłum. M. Heydel [w:] Poeci czytają Herberta, zebr., oprac. A. Franaszek, Kraków 2009.

Höffe O., Immanuel Kant, tłum. A.M. Kaniowski, Warszawa 2003.

Kijas Z., Niebo w domu Ojca, czyściec dla kogo, piekło w oddaleniu, Kraków 2010.

Kopciński J., Nasłuchiwanie. Sztuki na głosy Zbigniewa Herberta, Warszawa 2008.

Kornhauser J., „Struna światła” – między ocaleniem a niepokojem, „Teksty Drugie” 2000, nr 3.

Kruszewski W., Autorytet poetycki Zbigniewa Herberta, „Ethos” 2000, nr 4.

Maj B., Mój prywatny epizod [w:] Poeci czytają Herberta, zebr., oprac. A. Franaszek, Kraków 2009.

Marek Aureliusz, Rozmyślania, tłum. M. Reiter, Warszawa 1984.

Martini C.M., Jakie piękno zbawi świat?, tłum. Z. Zwolska, „Ethos” 2000, nr 4.

Montaigne M. de, Próby, t. 1–3, tłum. T. Żeleński-Boy, Warszawa 1985.

Najder Z., Ojczyzna i naród w poezji Zbigniewa Herberta, „Ethos” 2000, nr 4.

Nycz R., „Niepewna jasność” tekstu i „wierność interpretacji”. Wokół wiersza Zbigniewa Herberta „Pan Cogito opowiada o kuszeniu Spinozy”, „Teksty Drugie” 2000, nr 3.

Puzynina J., Niebo Herberta, „Ethos” 2000, nr 4.

Pyczek W., Próby poznawania Herberta, „Ethos” 2000, nr 4.

Sady W., Dzieje religii, filozofii i nauki. Od Pico della Mirandoli do Miguela Serveta, Kęty 2013.

Shallcross B., Zbigniewa Herberta podróż do zachwytu, „Teksty Drugie” 2000, nr 3.

Siemaszko P., Piękno jako odpowiedź. O malarskich fascynacjach Zbigniewa ­Herberta, „Ethos” 2000, nr 4.

Siwiec M.K., Zbigniew Herbert – ku tajemnicy Sokratesa, „Filo-Sofija” 2010, nr 2.

Siwiec M.K., Zbigniew Herbert – twórca i źródło. Droga do źródła i źródło w wierszu „Ścieżka”, „Filo-Sofija” 2013, nr 3.

Sochoń J., Bóg poety, „Ethos” 2000, nr 4.

Sosnowski A., „Epizod” [w:] Poeci czytają Herberta, zebr., oprac. A. Franaszek, Kraków 2009.

Szram M., Ciało zmartwychwstałe w myśli patrystycznej przełomu II i III wieku, Lublin 2010.

Tischner J., Myślenie w żywiole piękna, wybór, oprac. W. Bonowicz, Kraków 2005.

Tischner Ł., Gombrowicza milczenie o Bogu, Kraków 2013.

Tischner Ł., Sekrety manichejskich trucizn. Miłosz wobec zła, Kraków 2001.

Wierzbicki A.M., 76 wierszy, Lublin 2017.

Wierzbicki A.M., Fotografia rodzinna, Lublin 2010.

Williams B., Sprawa Makropulos: refleksje nad nudą nieśmiertelności, tłum. T. Duliński [w:] tegoż, Ile wolności powinna mieć wola? i inne eseje z filozofii moralnej, tłum. T. Baszniak, T. Duliński, M. Szczubiałka, Warszawa 1999.

Zagajewski A., Niejasne przesłanie [w:] Poeci czytają Herberta, zebr., oprac. A. Franaszek, Kraków 2009.

Information

Information: Konteksty Kultury, 2018, Volume 15 Issue 1, pp. 41 - 64

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Nie-ludzka nieśmiertelność – kilka filozoficznych uwag na temat idei wieczności w poezji Zbigniewa Herberta

English:

Inhuman Immortality: Some Philosophical Remarks on the Idea of Eternity in the Poetry of Zbigniew Herbert

Authors

https://orcid.org/0000-0003-4686-8625

Ireneusz Ziemiński
Szczecin University
, Poland
https://orcid.org/0000-0003-4686-8625 Orcid
All publications →

Szczecin University
Poland

Published at: 06.06.2018

Article status: Open

Licence: CC BY-NC-ND  licence icon

Percentage share of authors:

Ireneusz Ziemiński (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish