Lekcja etosu rycerskiego – „Epitafium Zawiszy Czarnego” Adama Świnki jako żałobna miniatura eposu bohaterskiego na zajęciach translatoryjnych z łaciny średniowiecznej
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEData publikacji: 06.12.2024
Zeszyty Glottodydaktyczne, 2024, Zeszyt 13 (2024), s. 47 - 72
https://doi.org/10.4467/27204812ZG.24.006.19722Autorzy
Lekcja etosu rycerskiego – „Epitafium Zawiszy Czarnego” Adama Świnki jako żałobna miniatura eposu bohaterskiego na zajęciach translatoryjnych z łaciny średniowiecznej
W niniejszym artykule autorka przedstawia propozycję komentarza lektorskiego oraz metod dydaktycznych pomocnych przy translacji, analizie i interpretacji Epitafium Zawiszy Czarnego, które stanowi jeden z tekstów źródłowych omawianych na zajęciach translatoryjnych z łaciny średniowiecznej. Komentarz ten dotyczy struktury tekstu, którą autorka ukazuje w kontekście budowy starożytnych eposów bohaterskich (cz. 1), funkcji wątków antycznych i średniowiecznych zawartych w utworze (cz. 2) oraz prezentacji etosu rycerskiego (cz. 3). Takie ujęcie komentarza z jednej strony pozwala ukazać epitafium jako żałobną miniaturę starożytnego eposu, której bohater realizuje swą ziemską misję zgodnie z etosem średniowiecznego rycerza, z drugiej zaś – daje możliwość w pełni merytorycznej translacji oraz perspektywicznej interpretacji średniowiecznego tekstu źródłowego, ukazując go nie tylko w odniesieniu do epoki, lecz także w kontekście dziedzictwa starożytności.
Adami Porcarii Epitaphium Zavissi Nigri et Hedvigis Wladislai Jagiellonis filiae. W: K. Weyssenhoff (red.). Bibliotheca Latina medii et recentioris aevi, t. II. Warszawa 1961, 29–32.
Epitaphium Zauissij Nigri. W: J. Wyrozumski (red.). Wybór tekstów do ćwiczeń z łaciny średniowiecznej. Kraków 1965, 74–76.
Publius Vergilius Maro (2009). Aeneis. G.B. Conte (red.). Berlin.
Arystoteles. Etyka nikomachejska, przeł. i oprac. D. Gromska. Kraków 1956.
Calvo, J.L. (2000). The Katabásis of the Hero. W: V. Pirenne-Delforge, E. Suárez de la Torre (red.). Héros et héroïnes dans les mythes et les cultes grecs. Liège, 67–78.
Cardini, F. (2000). Wojownik i rycerz. W: J. Le Goff (red.). W kręgu codzienności. Człowiek średniowiecza, przeł. M. Radożycka-Paoletti. Warszawa, 99–143.
Cytowska, M., Szelest, H. (2019). Historia literatury starożytnej. Warszawa.
Dłuska, M., Strzelecki, W. (1959). Metryka grecka i łacińska. Wrocław.
Hardie, Ph. (2014). The Last Troian Hero: A Cultural History of Veril’s Aeneid. London–New York.
MacIntyre, A. (1996). Dziedzictwo cnoty. Studium z teorii moralności, przeł. A. Chmielewski. Warszawa.
Markowska, W. (2002). Mity Greków i Rzymian. Warszawa.
Ossowska, M. (2000). Ethos rycerski i jego odmiany. Warszawa.
Parandowski, J. (1979). Mitologia. Warszawa.
Piwowarczyk, D. (1998). Obyczaj rycerski w Polsce późnośredniowiecznej (XIV–XV wiek). Warszawa.
Piwowarczyk, D. (2004). Poczet rycerzy polskich XIV i XV wieku. Warszawa.
Rożek, M. (2010). Idee i symbole sztuki chrześcijańskiej. Kraków.
Seweryn, T. (1926). O Chrystusie Frasobliwym: figurki – legendy – świątkarze. Kraków.
Stabryła, S. (1992). Starożytny Rzym. Warszawa.
Stępień, M., Wilkoń, A. (1983). Historia literatury polskiej w zarysie, t. 1. Warszawa.
Świderska-Włodarczyk, U. (2001). Kultura rycerska w średniowiecznej Polsce. Zielona Góra.
Wegner, H. (1989). Frasobliwy Chrystus. W: Encyklopedia katolicka, t. V. Lublin.
Wypustek, A. (2011). Bogowie, herosi i wybrańcy. Wizerunek zmarłych w greckich epigramach nagrobnych epoki hellenistycznej i grecko-rzymskiej. Warszawa.
Zabłocki, S. (1989). Adam Świnka. W: J. Krzyżanowki (red.). Literatura polska, t. I. Warszawa.
Zakrzewski, L.S. (2004). Ethos rycerski w dawnej i współczesnej wojnie. Warszawa.
Żurawski, S. (2008). Antyk. W: S. Żurawski (red.). Epoki literackie, t. I. Warszawa.
Bernabe, A. (2015). What is a Katabasis? The Descent into the Netherworld in Greece and the Ancient Near East. Études Classiques, 83, 15–34.
Krzywy, R. (2006). Epos. Zagadnienia Rodzajów Literackich, 49, 1–2 (97–98), 229–238.
Machura, P. (2002). O Dziedzictwie cnoty Alasdaira MacIntyre’a. Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego, Prace z Nauk Społecznych. Folia Philosophica, 20, 71–107.
Mleczek, A. (2019). Technika przekładu i wartości etyczne polskich średniowiecznych żywotów świętych. Zeszyty Glottodydaktyczne, 9, 65–82.
Weyssenhoff, K. (1960). Wpływ substratu języka polskiego na łacinę używaną w Polsce średniowiecznej. Pamiętnik Literacki, 3, 51, 91–107.
Zabłocki, S. (1971). Antyczne tradycje prerenesansu francuskiego i jego związki z poezją polską XV w. (Na marginesie Epitafium Zawiszy A. Ś.). Acta Universitatis Vratislaviensis, Prace Literackie, 13, 5–56.
Czarciński, I., Sieradzan, W. (2001). Łacina średniowieczna. Wybór tekstów wraz z wiadomościami o gramatyce, słownikach i wydawnictwach źródłowych. Toruń.
Jurewicz, O., Winniczuk, L., Żuławska, J. (2012). Język łaciński. Podręcznik dla lektoratów szkół wyższych. Warszawa.
Wikarjak, J., Wikarjak, T. (2019). Gramatyka opisowa języka łacińskiego. Warszawa.
Gazda, G. (red.) (2012). Słownik rodzajów i gatunków literackich. Warszawa.
Grimal, P. (1990). Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. J. Łanowski (red.), Wrocław.
Sondel, J. (2009). Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków. Kraków.
Zarych, E., Latusek, A. (2008). Słownik pisarzy polskich. Kraków.
Informacje: Zeszyty Glottodydaktyczne, 2024, Zeszyt 13 (2024), s. 47 - 72
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Jagiellońskie Centrum Językowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, ul. Krupnicza 2, Kraków
Publikacja: 06.12.2024
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
Angielski, Polski