Piśmiennictwo

Rayner M., Petersen S., European cardiovascular disease statistics. British Heart Foundation: London. http://www.heartstats.org/homepage.asp; dostęp: 14.09.2014.

Deckert A., Winkler V., Paltiel A., Razum O., Becher H., Time trends in cardiovascular disease mortality in Russia and Germany from 1980 to 2007 – are there migration effects? „BMC Public Health” 2010; 10: 488.

Majewicz A., Marcinkowski J.T., Epidemiologia chorób układu krążenia. Dlaczego w Polsce jest tak małe zainteresowanie istniejącymi programami profilaktycznymi? „Probl. Hig. Epidem.” 2008; 89(3): 322–325.

Wojtyniak B., Goryński P., Sytuacja zdrowotna ludności polski. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, Warszawa 2008.

Perk J., De Backer G., Gohlke H., Graham I., Reiner Z., Verschuren M., Albus C., Benlian P., Boysen G., Cifkova R., Deaton C, Ebrahim S., Fisher M., Germano G., Hobbs R., Hoes A., Karadeniz S., Mezzani S., Prescott E., Ryden L., Scherer M., Syvänne M., Wilma J.M., Scholte Op Reimer W.J., Vrints C., Wood D., Zamorano J.L., Zannad F., Europejskie wytyczne dotyczące zapobiegania chorobom serca i naczyń w praktyce klinicznej na rok 2012. „Kardiol. Pol.” 2012; 70(1): 1–100.

EURACT, The European Definition of General Practice/Family Medicine. http://www.woncaeurope.org/sites/default/files/documents/Definition%20EURACTshort%20version.pdf; dostęp: 25.09.2014.

U.S. Preventive Services Task Force, Tools for Using Recommendations in Primary Care Practice. http://www.uspreventiveservicestaskforce.org/tools.htm; dostęp: 25.08.2014.

The College of Family Physicians of Canada, Preventive Care Checklist Forms. http://www.cfpc.ca/ProjectAssets/Templates/Resource.aspx?id=1184&langType=4105; dostęp: 25.08.2014.

The Royal Australian College of General Practitioners, Putting prevention into practice (green book). http://www.racgp.org.au/your-practice/guidelines/greenbook/; dostęp: 25.08.2014.

Łuczak J.R., Roślewski A., Tomasik T., Windak A., Strategia rozwoju podstawowej opieki zdrowotnej w oparciu o instytucję lekarza rodzinnego. „Służba Zdrowia” 1998; 59/60, 61/62, 65/66, 89/90.

Windak A., Jarosz M., Kulczycka J., Surdacki A., Tomasik T., Zakres kompetencji lekarza rodzinnego. Vesalius, Kraków 1994.

CMKP, Program specjalizacji w dziedzinie medycyny rodzinnej. http://www.cmkp.edu.pl/wp-content/uploads/2014/06/Akredytacja2014-program-medycyna-rodzinna.pdf; dostęp: 25.08.2014.

Fabian W., Grzeszczak W., Lukas W., Majkowska L., Szymczyk I., Tomasik T., Windak A., Zasady postępowania w cukrzycy, Wytyczne Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce oraz Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego.Aktis, Łódź 2011.

Jóźwiak J., Ocena wybranych czynników ryzyka sercowo-naczyniowego w ogólnopolskiej 5-letniej prospektywnej obserwacji kohorty pacjentów POZ. Badanie LIPIDOGRAM 5 LAT. Politechnika Częstochowska, Częstochowa 2013.

Drygas W., Jegier A., Kaczmarczyk-Chałas K., Kwaśniewska M., Program profilaktyki i wczesnego wykrywania chorób układu krążenia. Opracowany na zlecenie Wydziału Zdrowia Publicznego Urzędu Miasta Łodzi, Łódź 2003.

Starfield B., Hyde J., Gérvas J., Heath I., The concept of prevention: a good idea gone astray? „J. Epidemiol. Community Health” 2008; 62(7): 580–583.

Matyjaszczyk P., Czynniki ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego na podstawie badań pacjentów poradni POZ. Praca doktorska, 2013. http://www.wbc.poznan.pl/Content/270951/index.pdf; dostęp: 28.08.2014.

Grundy S.M., Pasternak R., Greenland P., Smith S. Jr., Fuster V., Assessment of cardiovascular risk by use of multiple-risk-factor assessment equations: a statement for healthcare professionals from the American Heart Association and the American College of Cardiology. „Circulation” 1999; 100(13): 1481–1492.

Conroy R.M., Pyörälä K., Fitzgerald A.P., Sans S., Menotti A., De Backer G., De Bacquer D., Ducimetière P., Jousilahti P., Keil U., Njølstad I., Oganov R.G., Thomsen T., Tunstall-Pedoe H., Tverdal A., Wedel H., Whincup P., Wilhelmsen L., Graham I.M., SCORE project group. Estimation of ten-year risk of fatal cardiovascular disease in Europe: the SCORE project. „Eur. Heart J.” 2003; 24(11): 987–1003.

Matheny M., McPheeters M.L., Glasser A., Mercaldo N., Weaver R.B., Jerome R.N., Walden R., McKoy J.N., Pritchett J., Tsai C., Systematic Review of Cardiovascular Disease Risk Assessment Tools. Evidence Synthesis No. 85. AHRQ Publication No. 1105155-EF-1, MD Agency for Health­care Research and Quality, Rockville 2011.

Tomasik T., Windak A., Seifert B., Kersnik J., Palka M., Margas G., Svatopluk B., The self-perceived role of general practitioners in care of patients with cardiovascular dis­eases. A survey in Central and Eastern European countries following health care reforms. „Int. J. Cardiol.” 2013; 164: 327–333.

European Commission, Tobacco or health in the European Union. Past, present and future. http://ec.europa.eu/health/archive/ph_determinants/life_style/tobacco/documents/tobacco_exs_pl.pdf; dostęp: 29.09.2014.

Ministerstwo Zdrowia, Program ograniczenia zdrowotnych następstw palenia tytoniu w Polsce. http://www2.mz.gov.pl/wwwfiles/ma_struktura/docs/projekt_tyton_11032014_poppp.pdf; dostęp: 25.08.2014.

Ministerstwo Zdrowia, Globalny sondaż dotyczący używania tytoniu przez osoby dorosłe (GATS), Polska 2009–2010.http://www2.mz.gov.pl/wwwfiles/ma_struktura/docs/sondaz_tyt_15112010.pdf; dostęp: 02.09.2014.

Sakowska I., Wojtyniak B., Wybrane czynniki ryzyka zdrowotnego związane ze stylem życia, w: Wojtyniak B., Goryński P., Sytuacja Zdrowotna Ludności Polski. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, Warszawa 2008: 185–202.

Teo K.K., Ounpuu S., Hawken S., Pandey M.R., Valentin V., Hunt D., Diaz R., Rashed W., Freeman R., Jiang L., Zhang X., Yusuf S., INTERHEART Study Investigators. Tobacco use and risk of myocardial infarction in 52 countries in the INTERHEART study: a case-control study. „Lancet” 2006; 19(368), 9536: 647–658.

Zatoński W., Jankowski P., Banasiak W., Kawecka-Jaszcz K., Musiał J., Narkiewicz K., Opolski G., Podolec P., Torbicki A., Zembala M., Wspólne stanowisko dotyczące rozpoznawania i leczenia zespołu uzależnienia od tytoniu u pacjentów z chorobami układu sercowo-naczyniowego. Uzupełnienie „Konsensusu dotyczącego rozpoznawania i leczenia zespołu uzależnienia od tytoniu”. „Kardiol. Pol.” 2011; 69(1): 96–100.

Godycki-Ćwirko M., Mączyńska M., Mierzecki A., Wrzeciono B., Zasady interwencji antynikotynowej, Wytyczne Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce. http://www.klrwp.pl/file/zasady_interwencji_antytytoniowej.pdf; dostęp: 29.08.2014.

Narkiewicz K., Nadciśnienie tętnicze 2013: Polska na tle świata. www.who.un.org.pl/common/files_download.php?fid=27; dostęp: 25.08.2014.

Tomasik T., Windak A., Jozwiak J., Oleszczyk M., Seifert B., Kersnik J., Kryj-Radziszewska E., Treatment of hypertension in central and eastern European countries: self-reported practice of primary care physicians. „J. Hypertens.” 2012; 30: 1671–1678.

Widecka K., Grodzicki T., Narkiewicz K., Tykarski A., Dziwura J., Zasady postępowania w nadciśnieniu tętniczym – 2011. „Nadciś. Tętn.” 2011; 15(2): 55–82.

Nowakowski A., Epidemiologia cukrzycy. „Diabet. Prakt.” 2002; 3(4): 181–185.

Kannel W.B., McGee D.L., Diabetes and cardiovascular disease. The Framingham study. „JAMA” 1979; 241(19): 2035–2038.

Brand F.N., Abbott R.D., Kannel W.B., Diabetes, intermittent claudication, and risk of cardiovascular events. The Framingham Study. „Diabetes” 1989; 38(4): 504–509.

Goldbourt U., Yaari S., Medalie J.H., Factors predictive of long-term coronary heart disease mortality among 10,059 male Israeli civil servants and municipal employees. A 23-year mortality follow-up in the Israeli Ischemic Heart Disease Study. „Cardiology” 1993; 82(2–3): 100–121.

Podolec P., Podręcznik Polskiego Forum Profilaktyki. Medycyna Praktyczna, Kraków 2007.

Gerstein H.C., Miller M.E., Byington R.P., Goff D.C. Jr., Bigger J.T., Buse J.B., Cushman W.C., Genuth S., Ismail-Beigi F., Grimm R.H. Jr., Probstfield J.L., Simons-Morton D.G., Friedewald W.T., Action to Control Cardiovascular Risk in Diabetes Study Group, Effects of intensive glucose lowering in type 2 diabetes. „N. Engl. J. Med.” 2008; 358(24): 2545–2559.

Tomasik T., Windak A., Seifert B., Kersnik J., Jozwiak J., Treatment targets in patients with Type 2 diabetes set by primary care physicians from Central and Eastern Europe. „Eur. J. Gen. Pract.” 2014 Feb 13 [Epub ahead of print].

World Health Organization, Obesity and overweight. Fact sheet N°311. http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs311/en/; dostęp: 11.09.2014.

Wannamethee S.G., Shaper A.G., Walker M., Ebrahim S., Lifestyle and 15-year survival free of heart attack, stroke, and diabetes in middle-aged British men. „Arch. Intern. Med.” 1998; 158(22): 2433–2440.

Pischon T., Boeing H., Hoffmann K., Bergmann M., et al., General and abdominal adiposity and risk of death in Europe. „N. Engl. J. Med.” 2008; 359(20): 2105–2120.

Tomiak E., Koziarska-Rościszewska M., Mizgała E., Mastalerz-Migas A., Broncel M., Olszanecka-Glinianowicz M., Zasady postępowania w nadwadze i otyłości w praktyce lekarza rodzinnego, Wytyczne Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce, Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej Polskiego Towarzystwa Badań Nad Otyłością, Łódź 2014.

Pietrasik A., Starczewska M., Główczyńska R., Rdzanek A., Filipiak K., Opolski G., Prewencja wtórna zawału serca w warunkach podstawowej opieki zdrowotnej w Polsce – wybrane wyniki programu POLKARD SPOK. „Kardiol.Pol.” 2006; 64(3): 198–209.

Wizner B., Dubiel S., Zdrojewski T., Opolski G., et al., Ogólnopolski program oceny diagnostyki, leczenia i kosztów u chorych z niewydolnością serca w losowo wybranych jednostkach lecznictwa otwartego i zamkniętego na poziomie podstawowym, wojewódzkim i specjalistycznym. „Fol.Cardiol.” 2006; 13(1): 73–81.

Tomasik T., Jozwiak J., Windak A., Rygiel K., et al., Prevention of coronary heart disease in primary medical care in Poland: results from the LIPIDOGRAM study. „Eur. J. Cardiovasc. Prev. Rehabil.” 2011; 18(2): 287–296.

Tomasik T., Windak A., Seifert B., Kersnik J., Kijowska V., Dubas K., Lipid-lowering pharmacotherapy in Central and Eastern European countries in cardiovascular prevention: self-reported prescription patterns of primary care physicians. „J. Cardiovasc. Pharmacol. Ther.” 2013; 18(3): 234–242.

Wojtyniak B., Goryński P., Sytuacja zdrowotna ludności Polski, Warszawa 2008. http://www.pzh.gov.pl/page/fileadmin/user_upload/PZH_Raport_2008.pdf; dostęp: 29.09.2014.

Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. http://www.parpa.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=155&Itemid=16%20%2812.08.2010%29; dostęp: 04.09.2014.

TNS, Spożycie alkoholu w Polsce w 2012 r. Raport z badania. http://www.tnsglobal.pl/jakpijapolacy/pdf/raport.pdf; dostęp: 04.09.2014.

Rehm J., Bondy S., Alcohol and all-cause mortality: an overview. „Novartis Found. Sympos.” 1998; 216: 223–232, discussion 232–236.

Hoffmeister H., Schelp F.P., Mensink G.B., Dietz E., Böhning D., The relationship between alcohol consumption, health indicators and mortality in the German population. „Int. J. Epidemiol.” 1999; 28(6): 1066–1072.

Sasaki S., Alcohol and its relation to all-cause and cardiovascular mortality. „Acta Cardiol.” 2000; 55(3): 151–156.

Fiellin D.A., Reid M.C., O’Connor P.G., Screening for alcohol problems in primary care: a systematic review. „Arch. Intern. Med.” 2000; 160(13): 1977–1989.

Ewing J.A., Detecting alcoholism: The CAGE questionnaire. „JAMA” 1984: 252(14): 1905–1907.

Taj N., Devera-Sales A., Vinson D.C., Screening for problem drinking: Does a single question work? „J. Fam. Pract.” 1998; 46(4): 328–335.

Margetts B.M., Rogers E., Widhal K., Remaut de Winter A.M., Zunft H.J., Relationship between attitudes to health, body weight and physical activity and level of physical activity in a nationally representative sample in the European Union. „Public Health Nutr.” 1999; 2(1A): 97–103.

Drygas W., Kwaśniewska M., Szcześniewska D., Kozakiewicz K., Głuszek J., Wiercińska E., Wyrzykowski B., Kurjata P., Ocena poziomu aktywności fizycznej dorosłej populacji Polski. Wyniki Programu WOBASZ. „Kardiol.Pol.” 2005; 63(4): 636–640.

Fagard R.H., Prescriptions and results of physical activity. „J. Cardiovasc. Pharmacol.” 1995; 25(1): 20–27.

Lindstrom J., Absetz P., Hemio K., Reducing the risk of type 2 diabetes with nutrition and physical activity – efficacy and implementation of lifestyle interventions in Finland. „Public Health Nutr.” 2010; 13(6A): 993–999.

Vermunt P.W., Milder I.E., Wielaard F., de Vries J.H. et al., Lifestyle Counseling for Type 2 Diabetes Risk Reduction in Dutch Primary Care: Results of the APHRODITE study after 0.5 and 1.5 years. „Diabetes Care” 2011; 34(9): 1919–1925.

Vermunt P.W., Milder I.E., Wielaard F., de Vries J.H., Baan C.A., van Oers J.A., Westert G.P., A lifestyle intervention to reduce Type 2 diabetes risk in Dutch primary care: 2.5-year results of a randomized controlled trial. „Diabet. Med.” 2012; 29(8): 223–231.

Komal W., Jaipanesh K., Seemal M., Association of leisure time physicalactivity, watching television, obesity and lipid profile among sedentary low-income south Indian population. „East Afr. J. Public Health” 2010; 7(3): 225–228.

Murphy M., Nevill A., Neville C., Biddle S., Hardman A., Accumulating brisk walking for fitness, cardiovascular risk, and psychological health. „Med. Sci. Sports Exercise” 2002; 34(9): 1468–1474.

Lee I.M., Skerrett P.J., Physical activity and all-cause mortality: what is the dose-response relation? „Med. Sci. Sports Exercise” 2001; 33(6 Suppl.): 459–471.

Hakim A.A., Curb J.D., Petrovitch H., Rodriguez B.L., Yano K., Ross G.W., White L.R., Abbott R.D., Effect of walking on coronary disease in elderly men. The Honolulu Heart Program. „Circulation” 1999; 100: 9–13.

Międzynarodowy kwestionariusz aktywności fizycznej.www.ipaq.ki.se/questionnaires/PolishIPAQ2a.doc; dostęp: 01.09.2014.

Kaleta D., Makowiec-Dabrowska T., Jegier A., Leisure-time physical activity, cardiorespiratory fitness and work ability: a study in randomly selected residents of Łódź. „Int. J. Occup. Med. Environ. Health” 2004; 17(4): 457–464.

Żołądź J.A., Fizjologia wysiłku fizycznego, w: Konturek S. (red.), Fizjologia człowieka. Podręcznik dla studentów medycyny. Urban & Partner, Wrocław 2007.

Whitlock E.P., Polen M.R., Green C.A., Orleans T., Klein J., 
U.S. Preventive Services Task Force. Behavioral counseling interventions in primary care to reduce risky/harmful alcohol use by adults: a summary of the evidence for the U.S. Preventive Services Task Force. „Ann. Intern. Med.” 2004; 140(7): 557–568.

Harris S.K., Louis-Jacques J., Knight J.R., Screening and brief intervention for alcohol and other abuse. „Adolesc.Med. State Art Rev.” 2014; 25(1): 126–156.

Haibach J.P., Beehler G.P., Dollar K.M., Finnell D.S., Moving toward integrated behavioral intervention for treating multimorbidity among chronic pain, depression, and substance-use disorders in primary care. „Med. Care” 2014; 52(4): 322–327.

Kaner E., Beyer F., Dickinson H., Pienaar E., Campbell F., Schlesinger C., Heather N., Saunders J., Burnand B., Effectiveness of brief alcohol interventions in primary care populations. Cochrane Database Syst. Rev. 2007; 2, CD004148.

Nilsen P., Baird J., Mello M., Nirenberg T.D., Woolard R., Bendtsen P., Longabaugh R., A systematic review of emergency care brief alcohol interventions for injury patients. „J. Subst. Abuse Treat.” 2008; 35: 184–201.