Fazy gotowości do zmiany zachowań i ich uwarunkowania a zachowania w sferze aktywności fizycznej i żywienia wśród starszych pacjentów objętych w Krakowie opieką pielęgniarek środowiskowo-rodzinnych. Implikacje dla promocji zdrowia
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEFazy gotowości do zmiany zachowań i ich uwarunkowania a zachowania w sferze aktywności fizycznej i żywienia wśród starszych pacjentów objętych w Krakowie opieką pielęgniarek środowiskowo-rodzinnych. Implikacje dla promocji zdrowia
Data publikacji: 2011
Zdrowie Publiczne i Zarządzanie, 2011, Tom 9, Numer 1, s. 60 - 75
https://doi.org/10.4467/20842627OZ.11.004.0341Autorzy
Fazy gotowości do zmiany zachowań i ich uwarunkowania a zachowania w sferze aktywności fizycznej i żywienia wśród starszych pacjentów objętych w Krakowie opieką pielęgniarek środowiskowo-rodzinnych. Implikacje dla promocji zdrowia
The associations between stages of behavioral change, their conditons and health behaviors concerning physical activity and nutrition of older patients covered with community nurses care in Kraków. Implications for health promotion
In frame of the European Project CHANGE (Care of Health Advertising New Goals for Elderly people) the study of health behaviours regarding healthy nutrition and physical activity was conducted on patients in age of 60 and more covered with care of community nurses. Objectives: To assess association between physical activity and nutritional habits, stages of change of these behaviors among older patients and other psychosocial conditions regarding planning of health education intervention to change their health behaviours.
Methods: 108 persons at age avg. 69.6 (SD 60–87) were interviewed by questionnaire (assessing the frequency of intake of particular food products, physical activity, motivation and stage of change these behaviors, satisfaction with physical condition and general wellbeing) by the trained community nurses.
Results: Results showed sedentary style of life in most studied patients. Among physical activity the frequency of daily walking was the highest (69%), while 70% of older people did not exercise. In study group 42% were not aware of importance of physical activity for their health. But the awareness of importance of healthy nutrition was high, and about half of study group (48%) reported that they eat meals with reduced fat, and 80% eat high fiber food. The rules of healthy nutrition were not fully respected. Positive correlations were shown between intention to change, stage of change of health behavior and performance of physical activity and healthy eating. Those behaviors were positively related to well-being and satisfaction with physical condition.
Conclusions: Health promotion programs for older patients should be planned in different way depending on their stage of change of health behaviors. There is a need to raise awareness of importance of physical activity, and to educate older patients about recommended types of exercises and recreation. In case of recommendations of healthy nutrition, the awareness is high and performance definitely more frequent, therefore health promotion programs should stimulate development of permanent social support to maintain change of these behaviors.
Biela U., Pająk A., Kaczmarczyk-Chałas K., Głuszek J., Tendera M., Waśkiewicz A., Kuriata P., Wyrzykowski B., Częstośćwystępowania nadwagi i otyłości u kobiet i mężczyzn w wieku 20–74 lat, wyniki programu WOBASZ, „Kardiol. Pol.” 2005; 63: 6 (supl. 4) [dok. elektr. 5.04.2011 www.kardiologiapolska.pl].
Górska-Ciebiada M., Ciebieda M., Barylski M., Loba J., Cukrzyca u osób w wieku podeszłym w świetle nowych wytycznych Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, „Geriatria” 2009; 3: 228–233.
Drygas W., Kwaśniewska M., Kaleta D., Ruszkowska-Majzel J., Increasing recreational and leisure time physical activity in Poland – how to overcome barriers of inactivity, „J. Public Health” 2008; 16: 31–36.
Stan zdrowia ludności Polski w 2009 r., GUS, 2011 [dok. elektr. 20.06.2011] http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/PUBL_ZO_stan_zdrowia_2009.pdf
Le Masurier G.C., Bauman A.E., Corbin C.B., Konopack J.F., Umstattd R.M., van Emmerik R.E., Assessing walking behaviors of selected subpopulations, „Med. Sci. Sports Exerc.” 2008; 40, 7, Suppl: 594–602.
U.S. Department of Health and Human Services. 2008 Physical Activity Guidelines for Americans [dok. elektr. 20.05.2011] www.health.gov/paguidelines/pdf/paguide.pdf
Pate R.R., Pratt M., Blair S.N., Haskell W.L., Macera C.A., Bouchard C., Buchner D., Ettinger W., Heath G.W., King A.C., Physical activity and public health. A recommendation from the Centers for Disease Control and Prevention and the American College of Sports Medicine, „JAMA” 1995; 273, 5: 402–407.
Gębska-Kuczerowska A., Characteristics of the elderly in the study on assessment of the impact of the activity level on health status, „Przegl. Epidemiol.” 2002; 56: 463–470.
Sikora E., Pysz M., Leszczyńska T., Zmiany podaży podstawowych grup produktów spożywczych w gospodarstwach domowych emerytów i rencistów w latach 1989–2004, „Żywność. Nauka. Technologia. Jakość” 2009; 5, 66: 132–147.
Zatoński W.A., McMichael A.J., Powles J.W., Przyczyny zmniejszania się umieralności z powodu choroby niedokrwiennej serca w Polsce po 1991 roku, „BMJ” wydanie polskie 1999; sierpień: 19–24.
Kozłowska K., Szczecińska A., Roszkowski W., Brzozowska A., Alfonso C., Fjellstrom C., Morais C., Nielsen N.A., Pfau C., Saba A., Sidenvall B., Turrini A., Raats M., Lumbers M., Food in Later Life Project Team, Patterns of health life style and positive health attitudes in older Europeans, „J. Nutr. Health Aging” 2008; 12, 10: 728–733.
Prochaska J.O., Refdding C.A., Evers K., The Transtheoretical Model and Stages of Change, w: Glanz K., Lewis F.M., Rimer B.K. (red.),Health behavior and health education: theory, research and practice, Wyd. II, Jossey-Bass, San Francisco 1997: 60–84.
Prochaska J.O., Velicer W.F., The Transtheoretical Model of health behavior change, „American Journal of Health Promotion” 1997; 12: 38–48.
Spiller V., Scaglia M., Meneghini S., Vanzo A., Assessing motivation for change toward healthy nutrition and regular physical activity. Validation of two set of instruments, „Mediterranean Journal of Nutrition and Metabolism” 2009, DOI: 10.1007/s12349-009-0044-5.
Wilczek-Rużyczka E., Malinowska-Cieślik M., Psychologia starzenia się, w: Szczerbińska K., Wilczek-Rużyczka E. (red.),Jak promować zdrowy styl życia i zmieniać zdrowotne zachowania osób starszych, Wyd. ZiZ, Kraków 2010: 68–78.
Prochaska J.O., DiClemente G.C. i Norcross J.C., In search of how people change: application to addictive behaviors, „American Psychologist” 1992; 47(9): 1102–1114.
Sutton S., Back to the drawing board? A review of applications of the transtheoretical model to substance use, „Addiction” 2001; 96: 175–186; http://www.medschl.cam.ac.uk/gppcru/documents/Paper67.pdf.
Gębska-Kuczerowska A., Miller M.,Sytuacja zdrowotna ludzi powyżej 65 roku życia w Polsce, „Zdr. Publ.” 2006; 116, 1: 135–137.
Sahyoun N.R., Zhang X.L., Serdula M.K., Barriers to the consumption of fruit and vegetables among older adults, „J. Nutr. Elder.” 2005; 24, 4: 5–21.
Gacek M., Zachowania żywieniowe grupy osób starszych zamieszkałych w Polsce i Niemczech, „Probl. Hig. Epidemiol.” 2008; 89, 3: 401–406.
Grabowska E., Spodaryk M., Ocena sposobu żywienia osób starszych mieszkających w Krakowie, „Żyw. Człow. Metab.” 2002; 29, supl: 203–208.
Piórecka B., Międzobrodzka A., Ocena sposobu żywienia i stanu odżywienia osób starszych zamieszkałych w Krakowie, „Now. Lek.” 2002; 71: 249–254.
Bolesławska I., Grygiel-Górniak B., Przysławski J., Żywieniowe aspekty rozwoju osteoporozy wśród kobiet i mężczyzn z regionu wielkopolski, „Now. Lek.” 2006; 75, 1: 27–30.
Turlejska H., Pelzner U., Szponar L., Konecka-Matyjek E., Zasady racjonalnego żywienia – zalecane racje pokarmowe dla ludności w zakładach żywienia zbiorowego, Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o., Gdańsk 2004.
Russell R.M., Rasmussen H., Lichtenstein A.H., Modified Food Guide Pyramid for People over Seventy Years of Age, „Journal of Nutrition” 1999; 129: 751–753.
Świtała M., Samoocena stanu zdrowia i jej wpływ na zachowania konsumentów w starszym wieku, „Gerontol. Pol.” 2009; 17, 3: 129–136.
Dobrzyń D., Kołodziej W., Staropolska H., Styl życia ludzi starszych, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” 2003; LVIIII, Suppl. XIII, 49, Sectio D: 267–271.
Duda B., Aktywność i sprawność fizyczna osób w wieku 60–69 lat, „Med. Sport.” 2008; 24, 6: 379–384.
Bicka A., Kozdroń E.,Aktywność ruchowa w stylu życia ludzi starszych, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” 2003, LVIIII, Suppl. XIII, 13, Sectio D: 61–65.
Keysor J.J., Does late-life physical activity or exercise prevent or minimize disablement? A critical review of the scientific evidence, „Am. J. Prev. Med.” 2003; 25, 3, Suppl 2: 129–136.
Miller M.E., Rejeski W.J., Reboussin B.A., Ten Have T.R., Ettinger W.H., Physical activity, functional limitations, and disability in older adults, „J. Am. Geriatr. Soc.” 2000; 48, 10: 1264–1272.
Żychowicz A., Aktywność ruchowa osób starszych, w: Szczerbińska K., Wilczek-Rużyczka E. (red.),Jak promować zdrowy styl życia i zmieniać zdrowotne zachowania osób starszych, Wyd. ZiZ, Kraków 2010, 54–67.
National Institute on Aging, Exercise & Physical Activity, National Institute on Aging 2009.
Kozdroń E., Program rekreacji ruchowej osób starszych, Wydawnictwo AWF, Warszawa 2008.
Mętel S., Wpływ Tai Chi oraz ćwiczeń sensomotorycznych na poprawę równowagi u osób w wieku geriatrycznym, „Rehabilitacja Medyczna” 2003; 3: 55–63.
Łobożewicz T., Turystyka i rekreacja ludzi niepełnosprawnych, Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa 2000.
Mc Auley E., Rudolph D., Physical activity, aging, and psychosocial well-being, „J. Phys. Act. Aging” 1995; 3: 67–96.
Netz Y., Wu M.J., Becker B.J., Tenenbaum G., Physical activity and psychological well-being in advanced age: a meta-analysis of intervention studies, „Psychol. Aging” 2005; 20, 2: 272–284.
Szymańska J., Pietryka-Michałowska E., Toruń-Jurkowska A., Cultural variables determining well-being of the population above the age of sixty, „Zdr. Publ.” 2010; 120, 1: 49–52.
van Stralen M.M., Kok,G., de Vries H., Mudde A.N., Bolman C., Lechner L., The Active plus protocol: systematic development of two theory and evidence-based tailored physical activity interventions for the over-fifties, „BMC Public Health” 2008; 8: 399.
Bandura A., Self-Efficacy Mechanism in Human Agency, “American Psychologist” 1982; 37: 122–147.
Kozdroń E., Program rekreacji ruchowej osób starszych II, Wyd. AWF, Warszawa 2004.
Ruszkowska-Majzel J., Drygas W., Skuteczne metody promowania aktywnego trybu życia nadziej dla profilaktyki przewlekłych chorób niezakaźnych, „Kardiodiabetologia” 2006; 1, 2: 57–62.
Informacje: Zdrowie Publiczne i Zarządzanie, 2011, Tom 9, Numer 1, s. 60 - 75
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Fazy gotowości do zmiany zachowań i ich uwarunkowania a zachowania w sferze aktywności fizycznej i żywienia wśród starszych pacjentów objętych w Krakowie opieką pielęgniarek środowiskowo-rodzinnych. Implikacje dla promocji zdrowia
The associations between stages of behavioral change, their conditons and health behaviors concerning physical activity and nutrition of older patients covered with community nurses care in Kraków. Implications for health promotion
Zakład Badań nad Żywieniem i Lekami, Instytut Zdrowia Publicznego, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Kraków
Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków
Publikacja: 2011
Status artykułu: Otwarte
Licencja: Żadna
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
Polski