FAQ
Logotyp Uniwersytetu Jagiellońskiego

Unknown Polish Subscriptions to the Emblems of Otto van Veen and Herman Hugo: A Study on the Functioning of Western Religious Engravings in the Old-Polish Culture

Terminus, Special Issues, Special Issue 1 (2019), s. 1 - 29

https://doi.org/10.4467/20843844TE.19.024.11285

Autorzy

,
Radosław Grześkowiak
Uniwersytet Gdański
ul. Bażyńskiego 1a 80-952 Gdańsk, Polska
https://orcid.org/0000-0002-6160-9982 Orcid
Wszystkie publikacje autora →
Jakub Niedźwiedź
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
, Polska
https://orcid.org/0000-0003-4472-8151 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Unknown Polish Subscriptions to the Emblems of Otto van Veen and Herman Hugo: A Study on the Functioning of Western Religious Engravings in the Old-Polish Culture

Abstrakt

Translated from Polish by Kaja Szymańska

The Seweryn Udziela Ethnographic Musem in Cracow holds an impressive collection of old engravings, among which there are also copperplates by Cornelis Galle. He used selected prints from Amorum emblemata (1608) and Amoris divini emblemata (1615) by Otton van Veen and Pia desideria (1624) by Herman Hugo to create his own emblematic cycle on metaphysical relations between the Soul and Amor Divinus. The drawings from the works of Veen and Hugo were very popular in the seventeenth century and inspired numerous poets and editors around Europe. In the Polish-Lithuanian Commonwealth, it was Hugo’s Pia desideria that aroused particular interest. The cycle was imitated and translated by e.g. Mikołaj Mieleszko SJ, Zbigniew Morsztyn, Aleksander Teodor Lacki, and Jan Kościesza Żaba. On three of Galle’s prints stored in the Cracow museum, an anonymous author wrote epigrams, unknown until now, that accompany the images taken from the cycle by Veen (no. 8 and 21) and by Hugo (II 5). This emblematic microcycle was, with all probability, written down at the end of the seventeenth or at the beginning of the eighteenth century by a nun or a monk in one of the Lesser Polish convents or monasteries. Possibly, the origins of the cycle may be linked with the Carmelite convent in Cracow. And whether it is the actual place where the cycle was created or not, it is a good point to begin studies on the employment of emblematic practices in Catholic convents and monasteries in the Polish-Lithuanian Commonwealth from the sixteenth to the eighteenth century. Imported copperplates and woodcuts were a typical piece of the equipment of a cell. They were hung on the cell walls or were simply collected in sets of prints and often exchanged as gifts among nuns or monks, e.g. on the occasion of the New Year (an example of such a gift from 1724 is given in this paper). It was a common practice to write notes of diverse character on the reverse side of such prints, e.g. autobiographic details, short prayers or excerpts from sacred texts and religious literature. Still, the main purpose of the emblems was their application in everyday meditations and other forms of personal prayers. The three subscriptiones in the Ethnographic Museum in Cracow are also prayers of this kind, combining word and image.

* Publication of this paper was financed by the Ministry of Science and Higher Education of the Republic of Poland under the grant 643/P-DUN/2018. Polish version: R. Grześkowiak, J. Niedźwiedź, “Nieznane polskie subskrypcje do emblematów religijnych Ottona van Veen i Hermana Hugona. Przyczynek do funkcjonowania zachodniej grafiki religijnej w kulturze staropolskiej”, Terminus 14 (2012), issue 25, pp. 47–68.

Bibliografia

Primary sources

Birkowski, F., “O świętych obrazach, jako mają być szanowane, kazanie”, in Birkowski, Głos krwie B. Jozafata Kuncewicza, Cracow 1629.

Czechowic, M., Zwierściadłko panienek chrystyjańskich, ed. K. Meller and D. Chemperek, Warsaw 2011.

Graduał karmelitański z 1644 roku o. Stanisława ze Stolca, ed. T. Chrzanowski and T. Maciejewski, Warsaw 1976.

Grochowski, S., Wiersze i inne pisma co przebrańsze, ed. K. J. Turowski, Cracow 1859.

The Holy Bible: New International Version, transl. and published by International Bible Society, verified edition, Nashville and London 2011, available online at biblegateway.com (accessed on 17 Oct. 2019).

Hugo, H., Pia desideria emblematis, elegiis et aectibus S[ancti] Patrum illustrata, Antwerp 1624.

Hugo, H., Pobożne pragnienia, [Polish translation by J. K. Żaba, Supraśl] 1744.

Hugo, H., Pobożne pragnienia, transl. B. Ostrzykowski, Warsaw 1843.

Hugo, H., Pobożne żądania, transl. J. K. Żaba, Vilnius 1754.

Kwiatkiewicz SJ, J., Roczne dzieje kościelne od Roku Pańskiego 1198 aż do lat naszych, Kalisz 1695.

Lacki, A. T., Pobożne pragnienia, ed. K. Mrowcewicz, Warsaw 1997.

Mieleszko, M., Emblematy, ed. R. Grześkowiak and J. Niedźwiedź, Warsaw 2010.

Miłości Boskiej i ludzkiej skutki różne. Wraz z siedemnastowieczną polską wersją tekstów do „Amoris divini et humani effectus varii”, ed. J. Pelc and P. Pelc, Warsaw 2000.

Morsztyn, Z., Emblemata, ed. J. Pelc and P. Pelc, Warsaw 2001.

Potocki, W., Pojedynek rycerza chrześcijańskiego, MS 5888/I in the Library of the Ukrainian Academy of Sciences (collection of Ossolineum).

Potocki, W., “Pojedynek rycerza chrześcijańskiego”, in J. T. Trembecki, Wirydarz poetycki, ed. A. Brückner, vol. 2, Lviv 1911, pp. 74–78.

Potocki, W., Rozbój duchowny na drodze zbawiennej, MS IV.3047 in the National Library in Warsaw.

Potocki, W. “Rozbój duchowny na drodze zbawiennej”, in J. Malicki, “Wacława Potockiego Rozbój duchowny”, in Miscellanea staropolskie, vol. 5, ed. T. Ulewicz, Wrocław 1980, pp. 247–248.

“Relacyja poselstwa księcia Zbaraskiego do Turek in Anno 1623”, in L. Rogalski, “Poselstwo Krzysztofa księcia Zbaraskiego do Turcji w roku 1622”, Dziennik Wileński 3 (1827), p. 273.

Twardowski, K., Łódź młodzi z nawałności do brzegu płynąca, ed. R. Grześkowiak, Warsaw 1998.

Twardowski, S., Przeważna legacyja Krzysztofa Zbaraskiego od Zygmunta III do sołtana Mustafy, ed. R. Krzywy, Warsaw 2000.

Vaenius, O., Amoris divini emblemata, Antwerp 1615.

Vaenius, O., Amorum emblemata, figuris aeneis incisa, Antwerp 1608.

[Zbiór] wierszów polskich kompozycyj . . ., które się w pokojach złotyjowskich znajdują pod temi figurami, które się niżej wyrażają, d[ie] 6 Julii, Anno Domini 175 (MS 5284/I in the collection of the Ossolineum in Wrocław).

Secondary sources

Borkowska, M., Panny siostry w świecie sarmackim, Warsaw 2002.

Borkowska, M., Życie codzienne polskich klasztorów żeńskich w XVII–XVIII wieku, Warsaw 1996.

Buchwald-Pelcowa, P., “Typologia polskich książek emblematycznych”, Barok 3 (1996), no. 1.

Buschhoff, A., Die Liebesemblematik des Otto van Veen. Die „Amorum Emblemata“ (1608) und die „Amoris Divini Emblemata“ (1615), Bremen 2004, pp. 179–258.

Campbell, T. A., The Religion of the Heart: A Study of European Religious Life in the Seventeenth and Eighteenth Centuries, Columbia 1993.

Chrościcki, J. A., “Horatius Sarmaticus. Dwa antwerpskie wydania Lyricorum Sarbiewskiego z frontyspisami według projektów Rubensa”, in O ikonografii świeckiej doby humanizmu. Tematy – symbole – problemy, ed. J. Białostocki, Warsaw 1977, pp. 281–333.

Chrościcki, J. A., “Między Wilnem, Rzymem i Antwerpią. O dwóch projektach P. P. Rubensa do sześciu wydań „Lyricorum libri IV” Macieja Kazimierza Sarbiewskiego w Offcina Plantiniana”, Roczniki Humanistyczne 50 (2002), no. 4, pp. 99–126.

Chrościcki, J. A., “Peter Paul Rubens a Maciej Kazimierz Sarbiewski”, Ciechanowskie Zeszyty Literackie 10 (2008), pp. 105–114.

Cubrzyńska-Leonarczyk, M., Katalog druków supraskich, Warsaw 1995.

Daly, P. M. and G. R. Dimler, The Jesuit Series, vol. 3, Toronto 2002.

Dietz, F., E. Stronks, and K. Zawadzka, “Roomskatholieke Pia desideria – bewerkingen in internationaal perspectief”, Internationale Neerlandistiek 47 (2009), no. 3, pp. 31–49.

Drążek, C., “Rozwój kultu Serca Jezusowego w Polsce”, in Bóg bliski. Historia i teologia kultu Najświętszego Serca Jezusa, ed. C. Drążek and L. Grzebień, Cracow 1983, pp. 94–102.

Gomulicki, W., “Zapomniana poetka polska z wieku XVIII-go”, in W. Gomulicki, Kłosy z polskiej niwy, Warsaw 1912, pp. 289–384.

Grześkowiak, R., “Wprowadzenie do lektury”, in K. Twardowski, Łódź młodzi z nawałności do brzegu płynąca, ed. R. Grześkowiak, Warsaw 1998.

Grześkowiak, R. and J. Niedźwiedź, “Wstęp”, in M. Mieleszko, Emblematy, ed. R. Grześkowiak and J. Niedźwiedź, Warsaw 2010.

Hałoń, J., “W poszukiwaniu źródeł inspiracji, czyli o dwóch polskich wersjach Pia desideria Hermana Hugona”, Roczniki Humanistyczne 50 (2002), no. 1, pp. 127–159.

Hałoń, J., “Wobec obrazu”, Zeszyty Naukowe KUL 46 (2003), no. 1–2, pp. 33–61.

Hollstein’s Dutch and Flemish Etchings, Engravings and Woodcuts 1450–1700, vol. 66: The Wierix Family, part 8, comp. Z. van Ruyven-Zeman and M. Leesberg, ed. J. van der Stock and M. Leesberg, Rotterdam 2004.

Inspiracje grafiką europejską w sztuce polskiej. Czasy nowożytne, ed. K. Moisan-Jabłońska and K. Pomian, Warsaw 2010.

Keferstein, H. and B. Wojczulanis, “Polska wersja rękopiśmienna emblematów Georgette de Montenay”, Komunikaty Mazursko-Warmińskie 3 (1967), pp. 518–522.

Ławniczak, G., “Emblematy haftowane symbolizujące życie św. Franciszka Salezego na barokowych antependiach z kościoła SS. Wizytek w Warszawie”, Barok 8 (2001), no. 2, pp. 59–73.

Marcinowska, M., Dwór pełen barw. Architektura i dekoracja malarska dworu z Rdzawy w Sądeckim Parku Etnograficznym, Nowy Sącz 1997.

Marcinowska, M., “Emblematy ze ścian dworu z Rdzawy w Sądeckim Parku Etnograficznym”, Rocznik Sądecki 37 (2009), pp. 166–167.

Moisan-Jabłońska, K., Obrazowanie walki dobra ze złem, Cracow 2002.

Moisan-Jabłońska, K., “Uwagi nad metodologią badań ikonografii sztuki kościelnej dobry kontrreformacji”, Biuletyn Historii Sztuki 50 (1988), no. 4, pp. 335–340.

Moisan-Jabłońska, K., “Wprowadzenie”, in M. Pielas, Matka Boska Bolesna, Cracow 2000, pp. 5–13.

Mrowcewicz, K., “Wprowadzenie do lektury”, in A. T. Lacki, Pobożne pragnienia, ed. K. Mrowcewicz, Warsaw 1997, pp. 9–12.

Muczkowski, J., Bractwa jezuickie i akademickie w Krakowie, Cracow 1845.

Nawrocka-Berg, M., “Osiemnastowieczny Żywot serafickiej panny Teresy świętej ze zbiorów sióstr karmelitanek bosych”, Barok 12 (2005), no. 2, pp. 145–156.

Pelc, J., Słowo i obraz. Na pograniczu literatury i sztuk plastycznych, Cracow 2002.

Pelc, J. and P. Pelc, “Wstęp”, in Morsztyn, Emblemata, ed. J. Pelc and P. Pelc, Warsaw 2001.

Pfeiffer, B., “‘Pobożne pragnienia’ Aleksandra Teodora Lackiego – pierwszy polski przekład utworu emblematycznego Hermana Hugona Pia desideria”, Ze Skarbca Kultury 44 (1987), pp. 9–43.

Pollak, R., “Emblematy Anonima z początków XVII w.”, in Miscellanea literackie, vol. 2, ed. R. Pollak, Wrocław 1966, pp. 110–131.

Roćko, A., “Wizerunek artystyczny Antoniny Niemiryczowej”, in Pisarki polskie epok dawnych, ed. K. Stasiewicz, Olsztyn 1998, pp. 129–140.

Sauvy, A., Le miroir du coeur. Quatre siecles d’images savantes et populaires, Paris 1989.

Sebastián, S. L., “La visión emblemática del amor divino según Vaenius”, Cuadernos de arte de la Fundación Universitaria Espanola 2 (1985), pp. 3–51.

Selling, M., “Galle Cornelis” (1–3), in Saur Allgemeines Künstlerlexikon. Die bildenden Künstler aller Zeiten und Völker, vol. 48: Gallarini–Garcha, Munich and Leipzig 2006, pp. 8–9.

Skoczeń-Marchewka, B., Cor Jesu Amanti Sacrum – obiekt tygodnia: kwiecień/2, http://www.etnomuzeum.eu/Obiekty,6_cor_jesu_amanti_sacrum_obiekt_tygodnia_kwiecien2.html (accessed on 1 Jan. 2011).

Skorupa, A., “O obrazach na parapecie chóru kościoła św. Katarzyny w Nowym Targu”, Almanach Nowotarski 10 (2006), pp. 128–133.

Thofner, M., “‘Let your desire be to see God’: Teresian Mysticism and Otto van Veen’s Amoris Divini Emblemata”, Emblematica 12 (2002), pp. 83–103.

Walicki, M., “Ludowy refleks sztuki Callota”, in Walicki, Obrazy bliskie i dalekie, Warsaw 1972, pp. 252–264.

Wirth, K. A., “Religiöse Herzemblematik”, in Das Herz, vol. 2: Im Umkreis der Kunst, Frankfurt am Main 1966, pp. 83–105.

Wisłocki, M., Sztuka protestancka na Pomorzu 1535–1684, Szczecin 2005.

Wisłocki, M., “Zur Rezeption jesuitischer Ideen in der evangelischen Frömmigkeit und Kirchenkunst Pommerns”, in Jesuitische Frömmigkeitskulturen. Konfessionelle Interaktion in Ostmitteleuropa 1570–1700, ed. A. Ohlidal and S. Samerski, Stuttgart 2006.

Informacje

Informacje: Terminus, Special Issues, Special Issue 1 (2019), s. 1 - 29

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Unknown Polish Subscriptions to the Emblems of Otto van Veen and Herman Hugo: A Study on the Functioning of Western Religious Engravings in the Old-Polish Culture

Angielski:

Unknown Polish Subscriptions to the Emblems of Otto van Veen and Herman Hugo: A Study on the Functioning of Western Religious Engravings in the Old-Polish Culture

Autorzy

https://orcid.org/0000-0002-6160-9982

Radosław Grześkowiak
Uniwersytet Gdański
ul. Bażyńskiego 1a 80-952 Gdańsk, Polska
https://orcid.org/0000-0002-6160-9982 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Uniwersytet Gdański
ul. Bażyńskiego 1a 80-952 Gdańsk, Polska

https://orcid.org/0000-0003-4472-8151

Jakub Niedźwiedź
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
, Polska
https://orcid.org/0000-0003-4472-8151 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Polska

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Radosław Grześkowiak (Autor) - 50%
Jakub Niedźwiedź (Autor) - 50%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Angielski